Juni 2024
Op zondag 9 juni 2024 vinden de Belgische Europese, federale en regionale verkiezingen plaats. Tijd om actie te ondernemen dus!
De oproep
In 2018 beleefde België niet alleen de heetste zomer uit zijn geschiedenis maar ook de opkomst van een historische burgermobilisatie voor het klimaat. De pandemie maakte echter een einde aan dit democratisch elan.
In 2023
Wat is er in 2023 veranderd? Niets of bitter weinig. Door een gebrek aan burgermobilisatie en politieke actie is de situatie er alleen maar slechter op geworden. Een pandemie, historische overstromingen, een oorlog op Europese bodem, een wereldwijde energiecrisis en de opkomst van allerlei vormen van fascisme. Al deze oorzaken en gevolgen worden nog verergerd door de wereldwijde ecocide, die zelf het gevolg is van een gebrek aan rechtvaardige ecologische transitie. De ongelijkheid neemt toe, de democratie wordt bedreigd en we maken onze planeet stilaan onbewoonbaar. We doen niet wat nodig is om het ergste te vermijden en we willen niet onder ogen zien wat we niet langer kunnen vermijden.
Deze zomer is België, als bij wonder, relatief gespaard gebleven van de verschrikkelijke hittekoepels die zich over het noordelijk halfrond hebben gevestigd en die honderden miljoenen Amerikanen, Zuid-Europeanen, Noord-Afrikanen, Aziaten en mensen in het Midden-Oosten hard hebben getroffen. Plotse overstromingen, windstoten van meer dan 200 km/u en hagelbollen zo groot als vuisten hebben de steden en het platteland van Europa geteisterd. Extreme temperaturen verstoren zeeën en oceanen. Tal van wetenschappers zijn geschokt door de toename van volstrekt abnormale fenomenen en zijn wanhopig bij het zien van de inertie in onze samenleving. Ze roepen in de woestijn. De planeet die we ooit kenden bestaat niet meer. We zijn wakker maar toch slapen we verder.
De welgestelde toeristen, die met miljoenen naar de Middellandse Zee vliegen, worden gestraft voor hun CO2-uitstoot door een vreemde vorm van klimaatwraak. Maar terwijl sommigen hun vakantie verpest zien, zijn er anderen die sterven. Steeds meer mensen raken dagelijks betrokken bij gesprekken waar niemand de rampen durft te vermelden, het woord « klimaat » durft te gebruiken of het verband durft te leggen met ons massale gebruik van fossiele brandstoffen, onze geïndustrialiseerde voeding, onze constante mobiliteit, onze slecht geïsoleerde huizen, onze overconsumptie. Een gevoel van waanzin maakt zich van ons meester. Nooit eerder hebben milieuactivisten zo geleden onder represailles, ook niet in democratieën. Ontkenning verandert in haat of cynisme. In landen die lijden onder de klimaatverandering blijft men stemmen op klimaatsceptische partijen. Een Code Rood-actie met 600 activisten op de site van een Engie- gascentrale werd vermeld in een aantal korte berichten maar verdween even snel uit de media-aandacht. Greta Thunberg, die voor haar inzet voor het klimaat al meerdere keren de Nobelprijs voor de Vrede had kunnen krijgen, werd door het Zweedse gerecht veroordeeld voor haar geweldloze activisme.
Veel journalisten die verslag uitbrengen over klimaatrampen hebben het over « extreme weersomstandigheden » maar vermelden daarbij niet systematisch de opwarming van de aarde of de menselijke oorzaak ervan of nog het fundamentele verband met het massale gebruik van olie, gas en steenkool en de ontbossing in onze economieën, of de overweldigende verantwoordelijkheid van de petrochemische, auto-, voedsel-, bouw-, distributie-, reclame-, digitale en massatoerisme-industrieën? Hoeveel mensen leggen een verband tussen het gebruik van fossiele brandstoffen en ons kapitalistische, op groei gerichte, neoliberale economische systeem en de massale overconsumptie in onze rijke landen? De focus op « uitstoot » belet ons om de werkelijkheid vanuit een politieke bril te bekijken. Je kan het bloeden niet stoppen door naar de bloedstroom te kijken. Er is een ingreep op de organen nodig.
In het licht van deze ecocidaire logica is onze levenslust nog altijd even groot en weigeren we te zwijgen. We zullen tot het einde toe eisen dat ons recht op leven wordt gerespecteerd.
Daarom willen we met deze oproep de klimaatnoodtoestand in het Belgische en Europese publieke debat weer centraal stellen.
Opnieuw vragen we dat alle parlementen van het land de klimaatnoodtoestand uitroepen, dat de regeringen een algemene mobilisatie organiseren voor een « oorlogseconomie » die in staat is om onze uitstoot van broeikasgassen drastisch te verminderen, en dit vanaf dit jaar en elk jaar meer en meer tot we, als een van de rijkste en meest vervuilende landen ter wereld, ons deel van de wereldwijde inspanning hebben geleverd.
Ongemerkt glijden we af naar een beleid dat zich aanpast aan de opwarming van de aarde, waarbij de dringende stopzetting van de uitstoot van fossiele broeikasgassen in de vergeethoek belandt. Er is geen enkel beleid dat voorziet in de ontmanteling van de auto-, luchtvaart- en agrovoedingscomplexen, van de bebouwing en betonnering van de open ruimte, van de hyperconsumptie en de massareclame. Er wordt weinig of geen aandacht besteed aan de rechtvaardige transitie van deze sectoren naar duurzame mobiliteit en voeding, massale isolatie, betonstop, vermindering van de materiële consumptie en doordachte informatie. Er wordt weinig of niets gezegd over de snelle uitrol van fundamentele, duurzame en eerlijke universele diensten op het vlak van verplaatsingen, huisvesting, voedsel, water, gezondheidszorg, apparatuur, informatie en democratische participatie. Door hier en daar wat kleine elementen toe te voegen of aan te passen zullen we de instorting niet vermijden. Elke vorm van aanpassing is zinloos als de opwarming van de aarde niet wordt ingedamd door de onmiddellijke ontmanteling en de rechtvaardige transitie van de fossiele industrie.
Tal van burgers die zich bewust zijn van de klimaatnoodtoestand verliezen zich bovendien in ecologische gebaren, individuele welzijnspraktijken en kleine lokale initiatieven. Die zijn zeker niet onbelangrijk maar hebben een totaal depolitiserend effect als we kijken naar de collectieve strijd die absoluut gevoerd moet worden om de fossiele sector te ontmantelen. GEEN enkel individueel of lokaal initiatief is opgewassen tegen de voortdurende expansie van de fossiele industrie. Het is nu niet het moment om zich gelaten op zichzelf terug te plooien maar om samen de krachten te bundelen om de strijd op politiek en institutioneel niveau te voeren.
Tot slot verdelen de progressieve bewegingen hun krachten nog steeds over tal van zaken die zeker legitiem en essentieel zijn, zoals migratie, feminisme, armoede, rechten van minderheden, gelijkheid, democratie, enz. maar zien ze niet in dat de klimaatnoodtoestand de situatie volledig verandert. Als de klimaatnoodtoestand niet DE absolute prioriteit wordt, zal hij vroeg of laat ALLE inspanningen neutraliseren en tenietdoen.
De klimaatnoodtoestand wordt de facto noodsituatie nummer één voor migranten, vrouwen, armen, minderheden, voor de gelijkheid, voor de democratie, enz. De intersectionele logica achter het begrip van rechtvaardige, onmisbare transitie kan het voor de hand liggende feit dat er geen rechtvaardigheid zal zijn op een dode planeet, niet ontkennen. De klimaatnoodtoestand moet daarom DE absolute prioriteit worden voor alle progressieve bewegingen. Zij moeten hun krachten veel meer bundelen als ze enige invloed willen hebben op de loop van de geschiedenis. Een rechtvaardige transitie waarborgt de bewoonbaarheid van de planeet, zorgt voor sociale rechtvaardigheid door de democratie te versterken. We moeten een coalitiestrategie uitstippelen. Zolang we verdeeld en versnipperd blijven, zonder strategische visie op een rechtvaardige en democratische ecologische transitie, laten we de facto de weg vrij voor diegenen die zich schuldig maken aan ecocide en die al 50 jaar zeer goed georganiseerd zijn.
Voortaan gaan vrijheid en rechtvaardigheid hand in hand met ecologie.
We weten, we kunnen, we moeten. En dat in het belang van het land en van ons allemaal. We hebben geen excuus meer om het niet te doen.
Daarom roepen we de partijen en kandidaten voor de verkiezingen van 2024 op om publiekelijk hun steun uit te spreken voor een beleid waarbij de uitstoot van broeikasgassen jaarlijks wordt verminderd, in lijn met de stand van de wetenschap. We vragen hen ook om van zodra ze hun ambt opnemen ervoor te zorgen dat het volgende op alle bestuursniveaus wordt aangenomen:
1) een formele afkondiging van de klimaatnoodtoestand en de bekendmaking ervan aan de hele bevolking,
2) een algemene mobilisatie van de overheidsinstanties en van de samenleving,
3) een beleid dat voorziet in de ontmanteling van de fossiele industrie en in een rechtvaardige transitie op economisch vlak,
4) de oprichting van een wetenschappelijke overlegkamer met echte bevoegdheden die een wetenschappelijk rationale transitie verzekert,
5) de oprichting van een overlegkamer samengesteld uit burgers, die over echte bevoegdheden beschikt om het eerlijke en democratische karakter van de transitie te garanderen,
6) de invoering van bijkomende regelgevende en financiële garanties voor een herboren persvrijheid,
7) de financiering van bovenstaande punten door aangepaste meerjarenbegrotingen.
