L’équation de Kaya
« Dans la quête aux réductions d’émissions de CO2, on parle régulièrement de différents leviers : démographie,
décroissance, sobriété, efficacité énergétique ou encore mix énergétique. Pour comprendre l’impact de chacun de
ces termes, il est commode de se servir de l’équation de Kaya. Cette équation, que l’on doit à l’économiste japonais
Yoichi Kaya, décompose les émissions de CO2 énergétiques (donc qui proviennent de la consommation d’énergie)
selon une formule mathématique qui n’est qu’une tautologie, mais qui donne un axe de lecture intéressant. Dans
« Environment, Energy, and Economy : strategies for sustainability« , il écrit en 1997 que la quantité de CO2
énergétique émise dans l’atmosphère est égale à l’intensité carbone de l’énergie, multipliée par l’intensité
énergétique du PIB, multipliée par le PIB par habitant, multiplié par la population. » … Simon Yaspo.
Elizabeth Wathuti is een mondiale pleitbezorgster voor lokale klimaatoplossingen. De 27-jarige Keniaanse is een van de gezichten van de mondiale beweging van klimaatjongeren. Milieubescherming en mensenrechten zijn met elkaar verbonden, zegt ze. ‘Transitie moet het leven van mensen beter maken.’
De wereld is een theater voor de aandachtseconomie geworden, ten koste van het klimaat, stelt oud-hoofdredacteur Gie Goris vast. Politici én klimaatklevers weten: spektakel werkt altijd. ‘En dat wordt beloond door de media, ook al staat de cassante mening los van gevoerd beleid.’
NL
‘Ramses II, Ghengis Khan en Napoleon moesten niet afrekenen met smeltende gletsjers of zure oceanen’
- Gie GorisOp de klimaattop in Egypte staan de wereldleiders voor een opdracht van mythische omvang, zegt de IJslandse auteur Andri Snaer Magnason. Maar de mensheid ontbeert de taal om de enormiteit van de crisis te begrijpen. ‘De klimaatcrisis functioneert als een zwart gat voor onze taal en ons spreken. “Enorm” volstaat niet om de enormiteit van de crisis te verwoorden.’
De zomer is nog niet voorbij, dus duikt Gie Goris weer in zijn boekenkast voor een nieuwe boekentip. Hij haalt er vijf recente boeken van Amitav Ghosh uit, al jaren een van de meest succesvolle Indiase schrijvers. ‘Een man met een missie. De jongste jaren heeft hij zich ontpopt tot een van de meest verhelderende auteurs in het veld van de klimaatliteratuur.’
Leestip van deze zomerse week: de Britse archeoloog David Wengrow bundelde, samen met de intussen overleden antropoloog David Graeber, de jongste antropologische en archeologische kennis en inzichten in Het begin van alles. Het is een vuistdik boek, dat internationaal een hype werd nog voor het verscheen. De auteurs nemen afstand van de speculatieve en deterministische geschiedenissen van de mensheid, bedacht door filosofen uit de 16de en 17de eeuw, die tot vandaag ons denken blijven bepalen.
Hoe moet er snel en diepgaand gewerkt moet worden aan de energietransitie, de overgang naar een wereld zonder fossiele brandstoffen, in een land dat afhankelijk is van steenkool? Voor antwoorden op die vraag reisde MO*journalist Gie Goris naar de Indiase deelstaat Jharkhand. ‘Rechtvaardigheid is een leeg begrip als je het plaatst binnen de huidige steenkooleconomie.’
Tine Hens en Karen Armstrong schreven twee heel verschillende boeken die beide de mens uit het centrum van het denken halen, of ten minste: de verhoudingen tussen de mens en de natuur of het sacrale herstellen, om zo tot een andere omgang met natuur, planeet en elkaar te komen.
Iedereen wil vandaag dekoloniseren, het verleden aanpakken om het heden te verbeteren. Maar opvallender is de oproep, onder andere van auteurs David Van Reybrouck en Amitav Ghosh, om ook de toekomst te dekoloniseren. Ze gebruiken kolonisatie allebei als lens om te kijken naar de klimaatcrisis. Hoe ontsnappen we aan de verwoestende gevolgen van een ideologie en een praktijk die zoveel macht en rijkdom opleveren voor een kleine elite?
Hij kent de bevoorrechte wandelgangen van de academische wereld, maar ook de bikkelharde realiteit van het Indiase platteland. Econoom Jean Drèze werd geboren in Leuven, maar woont al bijna 40 jaar in India. Daar hielp hij bij de realisatie van een reeks basisrechten voor honderden miljoenen mensen in armoede. Een portret van een bevlogen pleitbezorger van onderzoek dat de wereld wil veranderen.
Op 8 september ligt het nieuwe MO*nummer in de bus. Centraal daarin staat de rol van een sterke staat, vooral na een crisis zoals we die afgelopen anderhalf jaar beleefde. In 2019 sprak MO* met auteur Chandran Nair, over de gevolgen van de nakende klimaatcrisis . ‘Als we voor een uitzonderlijke bedreiging staan, dan moeten we ook met uitzonderlijke ideeën komen.’
