Open brief
Open brief als reactie op de toespraak van eerste minister Alexander De Croo voor de Verenigde Naties (20/09/2023).
Mijnheer de eerste minister,
Eens te meer zijn we verbijsterd over uw woorden, die volledig in tegenspraak zijn met de analyses en waarschuwingen van de wetenschappers over de rampzalige toestand van onze planeet.
Onlangs riep u in uw toespraak voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties op om niet te luisteren naar de « alarmisten » wat betreft de klimaatdreiging (*).
Als er brand uitbreekt, is de normale reactie om alarm te slaan. Alarm slaan heeft alleen zin als er nog iets te redden valt, zelfs als er al veel of weinig verloren is gegaan. Maar alarm slaan betekent ook dat alles wat overblijft verloren kan gaan… als we weigeren te horen en te handelen. Het woord « noodtoestand » vraagt om onmiddellijke actie die tegemoetkomt aan de urgentie. Het verspreiden van het idee dat het discours gebaseerd op het werk van wetenschappers ten onrechte « alarmistisch » zou zijn, het verwarren van alarmisme met defaitisme, dit alles getuigt van een betreurenswaardige onwetendheid over de wetenschappelijke realiteit van de tendensen die aan het werk zijn of van een intellectuele oneerlijkheid die onaanvaardbaar is voor een staatshoofd. Het is tijd voor politieke moed, een politieke moed waarvan de secretaris-generaal van de VN, Antonio Guterres, wel blijk geeft. Wanneer het brandt, is het ongetwijfeld makkelijker om diegenen die alarm slaan aan te vallen – door een absurd optimisme te veinzen dat losstaat van de realiteit – dan om zijn verantwoordelijkheid, uw verantwoordelijkheid, te nemen.
Op onze planeet volgen de rampen elkaar in een angstaanjagend tempo op: hittegolven, droogtes, tornado’s, hagelbuien, overstromingen, megabranden, enz. Geen enkel continent blijft gespaard en de voorbije zomer heeft – opnieuw – talloze droevige records gebroken.
Voor miljarden mensen over de hele wereld is de ecologische urgentie nu zeer duidelijk, een urgentie die u liever negeert, in diskrediet brengt of weglacht. Miljarden mensen storen zich ook aan de criminele passieve houding van de regeringen op het vlak van milieubeleid.
Uw optimisme is synoniem met ontkenning en waanzinnige irrationaliteit, terwijl u de spot drijft met de lucide en pragmatische mensen onder ons die de uitdaging van de noodtoestand willen aangaan.
De fossiele brandstoffenindustrie, die zich terdege bewust is van de verwoestende gevolgen van haar activiteiten, heeft lang vertrouwd op massale desinformatie. In het licht van wat we vandaag meemaken is de klimaatcatastrofe ontkennen volkomen grotesk. Toch blijven alle conservatieve krachten volharden in ontkenning en desinformatie. We vragen u om niet langer hun spreekbuis te zijn!
Als Belgen zijn we verontwaardigd dat de premier volhardt in intellectuele oneerlijkheid door het wetenschappelijke discours te counteren met valse geruststellingen. Democratie is gebaseerd op publiek debat, waarbij mensen toegang moeten hebben tot betrouwbare informatie om de problemen en de bedreigingen te begrijpen. De klimaatnoodtoestand, en bij uitbreiding het verzekeren van de bewoonbaarheid van onze planeet voor alle levende wezens (inclusief de mens), is de grootste uitdaging in de geschiedenis van de mensheid. Door deze bedreigingen te minimaliseren en twijfel te zaaien maakt u zich schuldig aan ecocidale passiviteit.
Onze hele samenleving moet samenwerken om zichzelf opnieuw uit te vinden en de uitdaging aan te gaan van wat door de wetenschappers wordt beschreven, onder meer in de analyses van het IPCC en het IPBES. In de eerste plaats moeten we het probleem vastberaden in de ogen kijken, de uitdagingen van de sociale rechtvaardigheid erkennen in het licht van de groeiende ongelijkheid in plaats van te vertrouwen op een boekhoudkundige benadering die de klimaatcrisis ziet als een kans om ons onhoudbaar economisch model nog verder te laten groeien. Er is geen welvaart op een dode planeet, mijnheer de eerste minister. En er zijn menselijke paradijzen mogelijk op het braakland van de fossiele industrie. Op voorwaarde dat we blijk geven van moed en verbeelding.
Het is nog niet te laat om bepaalde schokken te verzachten, maar we weten dat de tijd dringt.
De Verenigde Naties zijn heel duidelijk: het huidige wereldbeleid – gebaseerd op overdaad en ongebreidelde commerciële exploitatie – versnelt de ecocide en het lijden van de menselijke populaties. Wanneer we daar de natuurrampen, de economische kwetsbaarheid en het instorten van de uitgeputte ecosystemen aan toevoegen wordt het gevaar voor een versnelling van de instortingen die al aan de gang zijn nog groter.
Volgens verschillende onderzoeken versnelt de zesde massa-extinctie – we kunnen zelfs over uitroeiing spreken – van het leven op aarde. Zes van de negen planetaire grenzen zijn overschreden en twee andere staan op het punt te worden overschreden. Pandemieën zullen waarschijnlijk vaker voorkomen en dodelijker worden en de wereldwijde voedselzekerheid wordt ernstig bedreigd. Hele gebieden zullen onbewoonbaar worden, wat zal leiden tot ongekende migratiestromen.
Al deze rampen gaan ongetwijfeld nog toenemen en intenser worden. Onze levensomstandigheden worden vernietigd door de geglobaliseerde, kapitalistische, neoliberale, transhumanistische economie, die totaal geen voeling heeft met de werkelijkheid. Het beate vertrouwen in de technowetenschap en het ondeskundige risicobeheer zijn ook deel van deze fatale kortzichtigheid.
Hoewel de Belgische staat door de rechtbanken veroordeeld werd voor nalatigheid op het vlak van klimaat stellen we vast dat er sindsdien geen bevredigend structureel beleid werd gevoerd op het vlak van voeding, mobiliteit, huisvesting, energie en de rest van de economie. Erger nog, sommigen begrijpen nog steeds niet wat er op het spel staat en bij sommigen gaat dat besef zelfs achteruit!
Hoewel velen onder ons al gekozen hebben voor een soberder levensstijl, elke prestatiedrang opzij hebben geschoven en er alles aan doen om te stoppen met schade aan te richten, beseffen we maar al te goed dat dit niet genoeg zal zijn: de individuele inspanningen alleen wegen niet op tegen dergelijke systemische uitdagingen. We hebben dringend ingrijpende structurele maatregelen nodig. Geen greenwashing en communicatiestunts met obscene smileys van regeringsleiders.
We hebben een breuk met het overheersende model nodig, een echte maatschappelijke metamorfose, een nieuwe geest van realisme.
Mijnheer de eerste minister, tussen ontkenning en catastrofisme is er ook mogelijkheid tot luciditeit, moed en actie. Wij vragen u om dringend voor een dergelijke houding te kiezen. Wij, wij zijn ons bewust van de brand die de wereld verwoest. Daarom zullen we de noodklok blijven luiden zolang u weigert wakker te schieten en zullen we inderdaad bijzonder pessimistisch blijven zolang u weigert te handelen om de urgentie aan te pakken.
Mijnheer de eerste minister,
Dames en heren ministers belast met Klimaat,
We maken u hierbij een open brief over die ondertekend werd door zo’n 600 burgers als reactie op de toespraak van België voor de Verenigde Naties op 20 september laatstleden.
U vindt de tekst van deze open brief hier:
We hopen dat het toekomstig klimaatbeleid van ons land beter zal aansluiten bij de vereisten die zijn beschreven door de wetenschappers van het IPCC en de secretaris-generaal van de Verenigde Naties.
Met vriendelijke groeten,
Céline en Paul
in naam van de zo’n 600 ondertekenaars