Intempéries

Met veel trompetgeschal werd begin juli 2023 de nucleaire deal aangekondigd, het akkoord tussen de federale regering en de Franse energiegigant Engie - of is het andersom? De 11 maart beweging is niet overtuigd, integendeel. Een goede maatstaf om dergelijke akkoorden te beoordelen is hoe de financiële markten erop reageren. Het aandeel van Engie schoot na de aankondiging van het akkoord de hoogte in. Duidelijker kan niet.

Over de risico's op rampen van kerncentrales, het onoplosbare probleem van het kernafval, de onverzekerbaarheid van de sector en de échte kostprijs verschijnen voortdurend kritische commentaren. Dat ook het gewone leven rond kerncentrales (en rond uraniummijnen) ernstige gezondheidsrisico's inhoudt krijgt minder aandacht. Nederlands auteur Els de Groen schreef deze analyse van een onterecht onderschat gevaar.

Rechtse krachten maken vandaag schandelijk misbruik van het klimaat om oude kerncentrales te blijven openhouden en de bouw van nieuwe te promoten. Zogezegd om mogelijke stroomtekorten te voorkomen. Nochtans is een nucleair vrije en klimaatvriendelijke energietransitie technisch perfect mogelijk en heeft het verleden bewezen hoe potentieel gevaarlijk kerncentrales zijn.

De kernlobby overstelpt de maatschappij met peptalk over de schitterende toekomst die kleine kerncentrales tegemoet gaan. Tegelijk weten ze beter dan wie ook dat kleine kerncentrales nu al te kampen hebben met ernstige problemen, nog voor ze werkelijk bestaan. Eén ervan is het probleem van de bevoorrading met speciale nucleaire brandstof. Het enige land dat dit op dit moment kan doen is Rusland. Waarmee meteen de leugen van kernenergie maakt ons onafhankelijk doorprikt wordt. Met als pikant detail: kleine kernreactoren vergroten de kans op verspreiding van kernwapens.

Het was groot nieuws op 11 oktober, toen in de pers het bericht werd verspreid dat een studie van een gerenommeerd studiebureau aanbeveelt kleine kerncentrales te bouwen. Het heet dan dat de investeringskost voor de nodige energieomslag kleiner zou zijn met kleine kerncentrales dan zonder. Maar het uitgangspunt van vergelijking trekt de reële situatie scheef. Erger nog, ze draait de werkelijkheid om: energiebesparingen, energieopslag, hernieuwbare en klimaatpositieve energie komen er beter uit als alle kosten en risico’s van de kleine kernreactoren in rekening worden gebracht.

Wanneer neoliberale partijen pleiten voor nationalisering van de kerncentrales, boer, pas op je ganzen! Aviel Verbruggen ziet geen heil in verderzetten van grootschalige energieproductie met kerncentrales, een model dat alleen om winsten voor de enkelen draait. De toekomst is voor de velen, duurzaam én kleinschalig.

Engie wil dat de overheid -en dus de belastingbetaler- mee de kosten draagt voor de berging van extra nucleair afval. Compleet onaanvaardbaar, vinden Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace en Inter Environnement Wallonie. Want wat krijgt de Belg in ruil voor die torenhoge kosten? De nucleaire verlenging draagt niet bij tot de bevoorradingszekerheid of lagere energieprijzen.

“19 jaar lang stilstand”, met die slagzin haalden we als groenen het afgelopen jaar het feit aan dat de 10 vorige regeringen de kernuitstap niet hebben teruggedraaid en dat deze ook te weinig hebben geïnvesteerd om een effectieve omschakeling mogelijk te maken. Vandaag komen we uit op een verlenging, of beter gezegd een uitstel van executie voor de komende 10 jaar. Hadden de verschillende regeringen die in het zadel zaten na 2003 wat meer ambitie en lange termijn visie gehad, dan zaten we nu niet in zulke diepe chaos.

Het klimaatprobleem is enorm. Het vraagt om een krachtig en alomvattend beleid. Niet in het minst een klimaatneutraal en klimaatpositief energiebeleid. Maar de pest inruilen voor de cholera zal ons niet behoeden voor toenemende bestaansonzekerheid voor de mensheid. Er zijn echter belangrijke economische en militaire machten die hun belangen plaatsen boven efficiënt en sociaal rechtvaardig klimaatbeleid. Daarmee zijn ook de werknemers van de nucleaire industrie niet gediend, omdat ze de trein van duurzame tewerkstelling dreigen te missen.

De regering beslist op 18 maart over de kernuitstap. Zal ze kernachtig ja zeggen aan de volledige kernuitstap? Of haalt de nucleaire lobby een slag thuis door enkele reactoren toch langer open te laten? Nochtans toont de oorlog in Oekraïne aan hoe gevaarlijk kerncentrales kunnen zijn, zelfs in stilstand. En hoe onredelijk duur gas geworden is. Er rest ons toch nog een uitweg: een versnelling hoger gaan voor een sociaal rechtvaardige transitie naar 100 % hernieuwbare en klimaatpositieve energie.

De klimaattop van Glasgow werd, onder impuls van Groot-Brittannië en haar groeiende nucleaire militaire ambities, vergiftigd door een massaal optredende nucleaire lobby. Ook in Frankrijk, België en Nederland proberen deze lobbyisten hun slag thuis te halen. Eén van de argumenten die ze gebruiken, is dat de nieuwe kleinere reactoren veilig zouden zijn. Doorstaat deze bewering de toets van de werkelijkheid?

Is kernenergie weer in? Als het van de kernlobby afhangt wel. Ze ruikt een kans, nu de nucleaire wolf zich vermomd heeft in een schapenvacht van klimaatbekommernis. En wie is nu niet bekommerd om het klimaat? Maar achter de zogenaamde klimaatbekommernissen, schuilt een echt gevaar. Kernenergie helpt klimaatbeleid niet vooruit. Integendeel, ze ondergraaft het.

Na zovele zwakke golven van 'heropstanding van kernenergie', probeert de nucleaire lobby nog eens om haar waar aan de man te brengen. Een 'nieuwe generatie' van kleine kernreactoren (SMR’s) zou alle problemen van de bestaande kernenergie oplossen. En tegelijk ook nog eens het klimaatprobleem. Wie en wat schuilt achter deze desinformatiecampagne?

3,7 miljard euro. Zoveel winst maakte het Franse Engie vorig jaar. Met dank aan — onder meer — de hoge stroom- en gasprijzen. En de Belgische kerncentrales. Ook andere grote energieconcerns maken miljardenwinsten. En dat terwijl de consument kreunt onder hoge facturen en dito prijzen aan de pomp. Hoe kan dat? En valt daar niets aan te doen?