Intempéries

Met veel trompetgeschal werd begin juli 2023 de nucleaire deal aangekondigd, het akkoord tussen de federale regering en de Franse energiegigant Engie - of is het andersom? De 11 maart beweging is niet overtuigd, integendeel. Een goede maatstaf om dergelijke akkoorden te beoordelen is hoe de financiële markten erop reageren. Het aandeel van Engie schoot na de aankondiging van het akkoord de hoogte in. Duidelijker kan niet.

11 maart 2011, 12 jaar geleden, ontploften drie reactoren van de kerncentrale in Fukushima in Japan. Dit verschrikkelijk voorval leert ons dat de schade van een kernramp niet op te ruimen valt en dat kernreactoren in een dichtbevolkt en sterk geïndustrialiseerd gebied als België en Nederland compleet onverantwoord zijn.

De kernlobby overstelpt de maatschappij met peptalk over de schitterende toekomst die kleine kerncentrales tegemoet gaan. Tegelijk weten ze beter dan wie ook dat kleine kerncentrales nu al te kampen hebben met ernstige problemen, nog voor ze werkelijk bestaan. Eén ervan is het probleem van de bevoorrading met speciale nucleaire brandstof. Het enige land dat dit op dit moment kan doen is Rusland. Waarmee meteen de leugen van kernenergie maakt ons onafhankelijk doorprikt wordt. Met als pikant detail: kleine kernreactoren vergroten de kans op verspreiding van kernwapens.

Het was groot nieuws op 11 oktober, toen in de pers het bericht werd verspreid dat een studie van een gerenommeerd studiebureau aanbeveelt kleine kerncentrales te bouwen. Het heet dan dat de investeringskost voor de nodige energieomslag kleiner zou zijn met kleine kerncentrales dan zonder. Maar het uitgangspunt van vergelijking trekt de reële situatie scheef. Erger nog, ze draait de werkelijkheid om: energiebesparingen, energieopslag, hernieuwbare en klimaatpositieve energie komen er beter uit als alle kosten en risico’s van de kleine kernreactoren in rekening worden gebracht.

Op vrijdag 23 september wordt Doel 3 als eerste van zeven Belgische kernreactoren onvermijdelijk en definitief stilgelegd. Greenpeace, Bond Beter Leefmilieu en Canopea grijpen dit moment aan om te pleiten voor meer sereniteit in het energiedebat en roepen alle overheden op om eindelijk meer vaart te maken met energie-efficiëntie, hernieuwbare energie en flexibiliteit in het energiesysteem.

Het project van looptijdverlenging van twee oude kernreactoren, Tihange 3 en Doel 4, mag om verschillende redenen niet doorgaan. De Vivaldi-regering moet gestopt worden.

Vandaag stelde de federale regering het princiepsakkoord met Engie over de verlenging van Doel 4 en Tihange 3 voor. Milieuorganisaties Greenpeace en Bond Beter Leefmilieu en Canopea (IEW) reageren: “Al in maart waarschuwden we dat de burger 3 maal zou betalen voor deze rampzalige beslissing. Dit akkoord bevestigt dit: de Belgische staat neemt hiermee een enorm financieel risico.”

Enkele maanden geleden besliste de regering om toch twee kernreactoren te verlengen. Het gaat dan om de minst oude reactoren Doel 4 en Tihange 3. Sommigen zijn niet verlegen om waarheden op hun kop te zetten. Gascentrales zouden bijvoorbeeld zelfs minder betrouwbaar zijn. Ten minste als men feiten verzwijgt of buiten zijn context zet. Met twee oude kernreactoren zou er meer leveringszekerheid komen, de elektriciteit zou dan goedkoper zijn, omdat de staat – jawel! – een deel van de lasten zou moeten dragen. Opnieuw dreigen werknemers en gewone mensen de rekening te mogen betalen.

De regering heeft beslist om de twee minst oude kernreactoren langer open te houden. De oorlog in Oekraïne en de afhankelijkheid van Russisch gas worden daarbij als alibi gebruikt. Tegelijk worden twee gascentrales gepland en is er 1,2 miljard voorzien voor hernieuwbare energie. Deze cocktail van tegenstrijdige elementen is geen veilige garantie voor een duurzame energietoekomst.

De regering beslist op 18 maart over de kernuitstap. Zal ze kernachtig ja zeggen aan de volledige kernuitstap? Of haalt de nucleaire lobby een slag thuis door enkele reactoren toch langer open te laten? Nochtans toont de oorlog in Oekraïne aan hoe gevaarlijk kerncentrales kunnen zijn, zelfs in stilstand. En hoe onredelijk duur gas geworden is. Er rest ons toch nog een uitweg: een versnelling hoger gaan voor een sociaal rechtvaardige transitie naar 100 % hernieuwbare en klimaatpositieve energie.