No collapswashing

Om de werking van het aardsysteem niet te ontwrichten, moet de globale uitstoot dit decennium nog naar omlaag. Dat schrijven onderzoekers in een nieuwe studie. “Elk tiende van een graad telt.”

De meeste boeren en burgers willen best toewerken naar een duurzamer voedselsysteem, schrijven Nina Holland en Hans van Scharen.

Op IJsland is de grootste installatie ter wereld in gebruik genomen om CO₂ weer uit de atmosfeer te plukken. De machine, die de naam 'Mammoth' meekreeg, moet per jaar 36.000 ton CO₂ uit de lucht halen met een soort gigantisch dampkapsysteem. Hoe werkt het, hoeveel is het klimaat hierbij gebaat en wat zijn de addertjes onder het gras?

‘Verzet u eens’ is een blogreeks over activisme en het redden van de wereld. In deze bijdragen laat Tom Ysewijn (Broederlijk Delen) systeemveranderaars aan het woord. Stuk voor stuk inspirerende mensen die op hun manier het systeem een hak willen zetten. Een smaakmaker voor het Wereldkamp.

Naar aanleiding van Wereldbananendag én de Internationale Dag van de Boerenstrijd vraagt een coalitie van ngo’s om eerlijke prijzen voor boeren wettelijk te verankeren. Dat is volgens de ngo’s broodnodig om ons landbouwsysteem wereldwijd duurzamer en rechtvaardiger te maken.

De hele mensheid profiteert van Antarctica en de oceaan die het continent omringt, schrijven Natalie Stoeckl en Rachel Baird, hoogleraren aan de Universiteit van Tasmanië. Een schatting van de economische waarde kan volgens hen een goede motivatie zijn voor de bescherming van dit unieke ecosysteem.

De manier waarop de wereld voedsel produceert, moet helemaal op de schop. Dat is nodig om de klimaatcrisis tegen te gaan, de natuur te redden en meer mensen eten te kunnen geven, stelt een commissie van vooraanstaande wetenschappers en economen.

De komst van een uitheemse mier leidt tot de toename van het aantal zebra’s op de Afrikaanse savanne en brengt zo de leeuwenpopulatie in gevaar. Dat is de hypothese achter een even fascinerend als alarmerend voorbeeld van een ecologische kettingreactie die een invasieve exoot in gang kan zetten.

Een investering van meer dan 10 miljard dollar, die moet resulteren in de productie van 216.000 vaten ruwe olie per dag. Dat is de bedoeling van de geplande Oost-Afrikaanse pijplijn (EACOP). Die moet lopen van de oevers van het Albertmeer in Oeganda tot aan de Indische Oceaan in Tanzania.

Cruciale kantelpunten in het klimaatsysteem van de aarde komen in sneltempo dichterbij. Dat blijkt uit het grootste onderzoek ooit naar “tipping points”. Meer dan tweehonderd wetenschappers werkten mee aan een tekst met waarschuwingen en aanbevelingen, die is gepresenteerd op de klimaattop in Dubai (COP28).

Door de oorlog in Oekraïne explodeerde de vraag naar palmolie. En dat is niet zonder gevolgen, zien de activisten van milieuorganisatie Walhi. In hun thuisland Indonesië ondervinden ze de schadelijke effecten van de palmolie-industrie aan den lijve: ‘We hebben met een catastrofe te maken.’

Australische onderzoekers hebben aangetoond dat kleine stedelijke vergroeningsprojecten een enorme boost kunnen betekenen voor het ecosysteem van de stad.

Ons voedselsysteem bleek de voorbije jaren rampzalig kwetsbaar. Het is niet gebouwd om iedereen toegang tot voedsel en gezonde voeding te garanderen. Speciaal VN-rapporteur Olivier De Schutter schetst hoe we van crisis naar veerkracht kunnen gaan.

De tien grootste uitstoters in het Europese emissiehandelssysteem zijn allemaal kolencentrales, blijkt uit een analyse van energiedenktank Ember. Vooral Duitsland en Polen geraken maar niet af van de vervuilende brandstof.

In een gloednieuw 'Crisis Info'-rapport over migratie naar Europa geeft de internationale medisch-humanitaire organisatie Artsen Zonder Grenzen (AZG) een overzicht van de belangrijkste en meest zorgwekkende effecten van het Europese migratiesysteem en roept ze opnieuw op tot oplossingen die mensenlevens beschermen en de waardigheid van iedereen hooghouden. Europese staten kondigen opnieuw een 'crisis' aan de Europese grenzen af, maar hun prioriteit blijft het stimuleren van meer institutionele steun voor meer opsluiting, meer grensmuren en meer deportaties, in plaats van zinvolle hulp en bescherming. De crisis van vandaag is er bovenal een van institutionalisering van het geweld in de hele EU.

Een nieuw inzicht breekt door in de wetenschappelijke wereld en zoekt zijn weg naar het beleid: niet alleen herstel van bossen en andere koolstof vastleggende habitats is noodzakelijk om de klimaatopwarming te beperken tot 1,5°C. Ook het herstel van wilde dierenpopulaties en hun functionele rol in het ecosysteem is noodzakelijk om dat te realiseren. Voor onze regio kunnen onder meer wolven, bevers en mariene vissen een belangrijke rol spelen in het opnemen en vastleggen van CO2 uit de lucht.

Joël De Ceulaer heeft ongelijk: het kapitalisme zal het klimaat niet redden. Het huidig economisch systeem bedreigt net onze toekomst. Dirk Holemans doorprikt de dogma's van de neoliberale 'denkers' voor wie het kapitalisme de Heilige Schrift van de XXIe eeuw is.

De Europese Commissie wil tegen 2030 het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw halveren. Drie pesticiden op basis van neonicotinoïden zijn ondertussen al verboden vanwege hun impact op het ecosysteem, maar nieuwe pesticiden dreigen soortgelijke effecten te hebben.

MO*blogger Lieven Bauwens zag in de Amerikaanse staat Wisconsin iets wat een grote impact op hem had. Een landbouwer/ecoloog baat er een boerderij uit zonder dat daarvoor een bos tegen de vlakte moet of zonder dat het ecosysteem verstoord wordt.

Een gebrek aan officiële eigendomspapieren voedt de ontbossing in Oeganda. Door omkoping verkrijgen mensen en bedrijven eigendomstitels, waarna niets hen in de weg staat om het bos te kappen. Waarnemers vinden dat het Oegandese eigendomssysteem op de schop moet.

Onder het motto 'Statiegeld, Yes We Can!' pleiten 1300 bedrijven, gemeenten en organisaties er voor dat de Belgische milieuministers Zuhal Demir (N-VA, Vlaams Gewest), Céline Tellier (Ecolo, Waals gewest) en Alain Maron (Ecolo, Brussels gewest) het beste statiegeldsysteem ter wereld implementeren.

De aftakeling van het immuunsysteem bij mensen op leeftijd is niet alleen het gevolg van veroudering: ook de decennialange blootstelling aan luchtvervuiling speelt een rol. Dat blijkt uit nieuw onderzoek in het wetenschappelijk blad Nature.

Zeker 30.000 mensen uit ons hele land en erbuiten kwamen zondag 23 oktober naar Brussel om mee te stappen in de klimaatmars. 'Change the system not the climate', is een van de slogans die je op veel spandoeken voorbij ziet komen. "Het huidig systeem gaat ons niet uit de crisis helpen", waarschuwt Zanna Vanrenterghem, woordvoerster van de klimaatcoalitie die de mars organiseert. Hoe dan wel? We spraken verschillende deelnemers.

De Groenlandse ijskap smelt elk jaar aan een sneltempo. De Inuït, de inheemse bevolking van Groenland, worden daarmee rechtstreeks getroffen door de gevolgen van klimaatverandering. Stijgende temperaturen tasten de natuur en het kwetsbare ecosysteem aan, en daarmee hun levensonderhoud. ‘Stop alsjeblieft de klimaatverandering, zodat ik kan blijven leven volgens onze tradities.’

De Chileense milieurechtbank onderzoekt de impact van de duizenden ton afgedankte kleding die jaarlijks gedumpt wordt in de Atacamawoestijn. De impact op het ecosysteem is zo groot dat advocaten in de zaak spreken over “nalatigheid en schuldig verzuim”.

In een fascinerende tijdreis bekijkt Aviel Verbruggen de geschiedenis van energievoorziening en -productie door de eeuwen heen tot vandaag en trekt de lijn door naar de toekomst. “Doeltreffend en doelmatig beleid vereist een heldere visie op de maakbare toekomst, vertrekkend vanuit het heden, en lerend uit ervaringen van het verleden.”

Hoeveel natuur kunnen we nog opofferen in naam van de vooruitgang? Kunnen we een verschil maken door de natuur juridische rechten te geven, net zoals we mensen rechten geven? De Ecuadoraanse milieuactiviste Natalia Greene, die meewerkte aan de allereerste grondwet ter wereld die de natuur rechten geeft, legt uit waarom dat nuttig zou zijn. Mijn zoontje van drie kan zijn verdediging niet op zich nemen in een gerechtshof. Maar dat belet niet dat hij rechten hééft.

Aangezien de huidige economieën structureel afhankelijk zijn van groei, blijven velen inzetten op groei als deel van het economisch herstel na corona, schrijft MO*Ontwikkelaar Jonas Van der Slycken. Volgens de ontgroei-beweging biedt deze crisis net kansen om de economie te herontwerpen. Houden de relanceplannen van Vlaanderen, België en de Europese Unie (EU) een wezenlijke systeemverandering in of blijven we aanmodderen?

Zonne-energie op zee kan mogelijk een grote rol gaan spelen in de energievoorziening van de toekomst. Daartoe heeft een consortium onder leiding van onderzoeksorganisatie TNO een nieuw drijvend zonnesysteem ontwikkeld en geïnstalleerd in het Oostvoornse Meer. Met ingang van vandaag wordt daar het nieuwe systeem met flexibele zonnecellen getest.

De eerste vrouwelijke premier van Barbados, een van de kleinste en meest klimaatgevoelige landen ter wereld, wil het internationale financiële systeem laten werken voor de mensen in de frontlinie van de klimaatcrisis. Haar ideeën haalden het tot in het Glasgow-pact en ook uit Brussel komt er steun.

Exclusief: Greta Thunberg is een van de jongeren die een rechtszaak aanspannen om de klimaatcrisis uit te roepen tot wereldwijde noodsituatie van niveau 3

Het globale voedselsysteem is de belangrijkste oorzaak voor de ecologische crisis en de klimaatontregeling. Het duwt natuurlijke systemen tot voorbij de veilige grenzen voor de mensheid, schrijven Jeremy Coller van het investeerdersnetwerk FAIRR, hoogleraar Johan Rockström van het Potsdam Institute for Climate Impact Research en Gunhild Stordalen, oprichter van stichting EAT.

research en voorspellingen