Articles 2020

Als we willen dat iedereen zich kan aanpassen aan klimaatverandering, zijn technische ‘ingenieursoplossingen’ alleen niet voldoende. Daarvoor is ook een sterke sociale infrastructuur nodig. Juist nu de overheid het maatschappelijke middenveld onder druk zet, verschijnt er een studie van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) die hier dieper op ingaat.

Afrika krijgt de volle kracht van de klimaatverandering over zich heen, en dat bedreigt ‘elk aspect van de sociaaleconomische ontwikkeling’. Dat zegt de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) in een nieuw rapport.

David Van Reybrouck is archeoloog, filosoof, schrijver en sinds februari, de eerste Denker der Nederlanden. Dat is een breuk met zijn zeven voorgangers. Zij waren allemaal Denker des Vaderlands, een wat oubollig begrip en Nederlands initiatief. Van Reybrouck ziet zichzelf liever als Vérdenker der Nederlanden. Vérdenken is naar het heden kijken vanuit het verre verleden en vanuit de verre toekomst. In zijn zeer lezenswaardig essay ligt het accent op de moderne ongeveer 400 jaar oude diplomatie die faalt bij het oplossen van de klimaatcrisis. Er is een andere aanpak nodig.

De Wereldbank toont graag zijn goede klimaatintenties. In werkelijkheid maakt ze de klimaatcrisis nog erger. In Ghana financiert de Wereldbank projecten voor nog meer fossiele brandstoffen, die het land opzadelen met grote schulden voor dure energie, terwijl de bank de toegang tot betaalbare duurzame energie tegenwerkt.

Terwijl grote banken onder politieke druk hun klimaatambities afzwakken, kiest duurzame pionier Triodos Bank resoluut voor de planeet en stapt uit de Net-Zero Banking Alliance. Winstbejag prevaleert kennelijk boven de noodzakelijke urgentie in de strijd tegen de klimaatcrisis.

De economische impact van de opwarming van de aarde kan veel erger uitdraaien dan eerder werd gedacht. Volgens Australische onderzoekers is een welvaartsvermindering van 40% niet ondenkbaar.

Vandaag zet de Nederlandse milieuorganisatie Milieudefensie de eerste grote stap in haar rechtzaak tegen ING. Milieudefensie dagvaardt de grootbank omdat die projecten en sectoren zou blijven financieren die de klimaatcrisis verergeren.

Milieuwetenschapper Aaron Van Poecke is ongerust over de voortrazende klimaatcrisis en het gebrek aan politieke actie. Een economische paradigmashift is volgens hem dringend nodig. ‘Het is tijd om onze plundering van een al stuiptrekkende planeet gepland af te bouwen en te bewegen richting een echt duurzame economie.’

Meisjes en jonge vrouwen hebben het meest te lijden onder de klimaatcrisis die de Sahel momenteel treft, toont onderzoek door de ngo Plan International. De voedselonzekerheid neemt er toe, net als de schooluitval, en tienermeisjes zijn vaker slachtoffer van seksueel geweld.

Een van ‘s werelds grootste herverzekeraars berekende dat natuurrampen in 2024 wereldwijd voor 310 miljard schade hebben aangericht. Daarmee komt 2024 in het lijstje van jaren waarin natuurrampen de grootste schade veroorzaakten. Op het moment dat deze jaarcijfers gepubliceerd werden, bestreden brandweerkorpsen in Los Angeles met man en macht branden die grote gebieden rondom de metropool in de as legden. De ontembaarheid van het vuur werd veroorzaakt door de combinatie van een maandenlange droogte en sterke seizoenswinden. De klimaatverandering doet economische en sociale risico’s stijgen. En de modellen die verzekeringsmaatschappijen gebruiken om die risico’s vooraf in te schatten, blijken niet opgewassen tegen de onvoorspelbaarheid van de effecten van de klimaatcrisis. Een Amerikaanse krant vatte de situatie onverbloemd samen als: “De wereld wordt onverzekerbaar.”

Het is zover: de beschermheer van de klimaatontkenners en de bondgenoot van vervuilers is president van de VS. Heeft China iets te bieden inzake oplossingen voor de klimaatcrisis?

Het is zover: de beschermheer van de klimaatontkenners en de bondgenoot van vervuilers is president van de VS. Heeft China iets te bieden inzake oplossingen voor de klimaatcrisis?

Ze interesseert ons nauwelijks, de meest uitdagend existentiële crisis van onze tijd: de klimaatverandering. Dat stelt milieuwetenschapper Aaron Van Poecke ongerust vast. Politici ontwijken het onderwerp vakkundig omdat het noodzakelijke beleid niet past binnen het keurslijf van onze aan groei verslaafde economie. Hij roept op om de urgentie van de klimaatcrisis écht te erkennen en er doortastend naar te handelen.

Terwijl de gevolgen van klimaatverandering steeds zichtbaarder worden, ontbreekt doortastend politiek beleid. Milieuwetenschapper Aaron Van Poecke onderzoekt hoe structurele ongelijkheid en struisvogelpolitiek de crisis verergeren en roept op tot actie.

De klimaatcrisis raakt meisjes meer dan jongens, zeker in de Sahel-regio. MO* sprak met twee onderzoeksters die meisjes in Nigeria ondervroegen over de impact van het klimaat op hún leven. 'Meisjes worden uitgehuwelijkt omdat hun familie niet langer eten, water of onderdak kan voorzien.'

Naarmate de werkelijkheid van de klimaatontwrichting radicaler wordt, blijven velen wegkijken of roepen ze op om om het vooral ‘gezellig’ te houden en alleen maar ‘positief’ nieuws te brengen. Die spagaat is ethisch niet vol te houden, meent MO*columnist Jan Mertens.

Na twee weken van onderhandelingen op de klimaattop in Bakoe zijn de landen tot een akkoord gekomen. Het resultaat is een financieel plan dat niet meer voorstelt dan een druppel op een gloeiende (wereld)plaat.

Rijke landen zullen tegen 2035 minstens 300 miljard dollar per jaar vrijmaken voor ontwikkelingslanden, zodat die zich beter kunnen wapenen tegen de gevolgen van de klimaatcrisis. Dat nieuwe financieringsdoel is op de valreep vastgelegd in het slotakkoord op de VN-klimaattop in Bakoe (COP29).

Verschillende klimaatwetenschappers zijn het oneens met het pessimistische beeld dat de voormalige directeur van het Belgisch Klimaatcentrum Valérie Trouet schetst in een opiniestuk in De Morgen. "Er wordt wel geluisterd naar de wetenschappers. Niet alle dingen lukken, maar een aantal dingen lukt wel. Je kan niet verwachten van de hele bevolking dat ze de draagwijdte van een statistiek begrijpen", reageert professor Jos Delbeke.

Valérie Trouet is klimaatwetenschapper aan de universiteit van Arizona (VS) en auteur van Wat bomen ons vertellen. Tot nu toe hield ze haar donkere toekomstvisie voor haarzelf. Maar ze zwijgt niet langer. ‘Noem mij maar een alarmist, bespreek het maar met uw maten op X, dat het allemaal zo’n vaart niet zal lopen. I’m out.’