Flux continu

Zo'n vijftigduizend jaar geleden begon een uitstervingsgolf die een belangrijk deel van de grote dieren fataal werd. De precieze oorzaak – de mens of een veranderend klimaat – bleef een open discussie. Tot nu.

Als er te veel CO2 in de atmosfeer zit, waarom halen we die er dan niet gewoon uit? Bomen en planten kunnen dat, dus moet het toch ook mogelijk zijn met technologie? Het kan inderdaad met Direct Air Captioning (DAC). Critici menen dat er efficiëntere manieren zijn om het opwarmen van de aarde te beperken tot 1,5°C. Binnen de plannen van de EU is de techniek wel een middel om in 2050 netto nul uitstoot te bereiken.

Als de temperatuur van het zeewater te hoog wordt, verbleekt het koraal. En dat heeft ernstige gevolgen, schrijft oceanograaf Jan Stel.

Tijdens het Plioceen, zo’n drie miljoen jaar geleden, was de aarde gemiddeld drie graden warmer dan in de pre-industriële periode. Even warm dus als de meest waarschijnlijke opwarmingsscenario’s voorspellen voor 2100. Fossiele schelpen uit de Noordzee tonen aan dat de zomers 4,3 graden warmer waren, en de winters ‘maar’ 2,5 graden.

De leefomstandigheden voor de Europese egel worden almaar slechter, daarom trekken de dieren steeds vaker naar steden. Maar zelfs daar hebben ze het lastig.

Meer dan tweeduizend deelnemers telden afgelopen zaterdag over vierhonderd kilometer kustlijn zo’n 114.000 schelpen. Toppers waren onder meer de halfgeknotte strandschelp, de kokkel en het nonnetje. De resultaten tonen ook hoezeer niet-inheemse soorten hun weg gevonden hebben naar onze kustwateren.

Nachtvlinders die in stedelijke gebieden leven, evolueerden mogelijk kleinere vleugels om minder hinder te ondervinden van lichtvervuiling.

Het Amazonewoud wordt ook wel de ‘groene long’ van de aarde genoemd. Hoe cruciaal zijn bossen voor onze zuurstofvoorziening? 

Stel je eens voor, een toekomst waarin je laptop of smartphone opgeladen wordt met mierenzuur, gemaakt van gerecycleerde CO2. Het klinkt waarschijnlijk als iets uit een sciencefiction film. Toch wordt in deze opwindende tijd, vol wetenschappelijke vooruitgang, ijverig onderzoek gevoerd naar verschillende manieren om CO2 te hergebruiken en niet zomaar uit te stoten in onze atmosfeer.

De komst van een uitheemse mier leidt tot de toename van het aantal zebra’s op de Afrikaanse savanne en brengt zo de leeuwenpopulatie in gevaar. Dat is de hypothese achter een even fascinerend als alarmerend voorbeeld van een ecologische kettingreactie die een invasieve exoot in gang kan zetten.

Witte of natuurlijke waterstof uit de bodem kan een onuitputtelijke bron van energie worden.

Sommige planten bestuiven vaker zichzelf en produceren minder nectar als evolutionaire reactie op het instorten van insectenpopulaties. Slecht nieuws voor bestuivende insecten, die daardoor nog meer onderdruk komen te staan.

Peruaanse boeren blijken economisch niet beter te worden van ecolabels, ondanks hun nobele intenties. Toch betalen consumenten meestal meer voor producten met een ecolabel. Hoe komt dit?

De afgelopen jaren werden er volop zonnepanelen geïnstalleerd. Maar na zo'n dertig jaar zijn die rijp voor de schroothoop, hoewel ze nog waardevolle grondstoffen bevatten. De recyclagetechnieken bevinden zich echter nog in een pril stadium.

In het Zoniënwoud bevindt zich een reservaat waar bomen sinds 1983 in alle rust oud en dik mogen worden. Elke boom die omvalt, elk dier dat sterft, blijft liggen. Dat is bijzonder, want eeuwenlang haalden mensen alles van vlees en hout uit het bos. We gingen praten met de oudste en dikste boom in het reservaat. Samen blikken we terug op veertig jaar Belgische bosgeschiedenis.

Veertig jaar geleden was de klimaatopwarming vooral voor insiders een kwestie. Sinds het Akkoord van Parijs is ze meer op het voorplan gekomen. ‘Eindelijk’, zegt bioloog en klimaatblogger Sara Vicca. Een interview over extreem weer, de window of opportunity, en werken aan oplossingen.

Je merkte het vast ook al in je eigen kleerkast: kledij gaat steeds minder lang mee. Samen met de prijs daalt ook de kwaliteit, en modetrends veranderen razendsnel. Sommige merken willen kwaliteitsvollere en duurzamere mode ontwerpen, maar hoe begin je daaraan?

Hoe maken we in de toekomst nog medicijnen, bouwmaterialen, textiel of verpakkingsmaterialen als we geen fossiele grondstoffen meer gebruiken? Er bestaan al veel alternatieven, maar die kunnen vaak nog niet gebruikt worden. Gelukkig kunnen slimme computerprogramma’s ons helpen.

Professor Saleemul Huq uit Bangladesh was een vaste waarde op elke klimaattop. Op 29 oktober overleed hij op 71-jarige leeftijd. Eos sprak hem onlangs nog over de kloof in wereldwijd klimaatonderzoek. ‘De literatuur is gekleurd.’

Een schimmel of milieuramp kan een plantensoort plots op de rand van uitsterven brengen. Wetenschappers leggen diepgevroren back-upcollecties aan. Bij –196°C sturen ze de planten zelfs de eeuwigheid in.

Een accu die liefst minstens tien jaar meegaat, geen zeldzame grondstoffen nodig heeft en snel oplaadt? Wetenschappers werken eraan, ook bij technologie die al bestaat. ‘Aan lithiumionaccu’s kunnen we nog flink wat verbeteren.’

Vissen worden kleiner van gestalte door menselijk handelen. Dezelfde trend lijkt zich ook bij andere organismen af te tekenen, zij het een stuk minder duidelijk.

Driekwart van de Europese hommelsoorten kan in de komende halve eeuw bedreigd worden. Dat schrijven Belgische wetenschappers in het vakblad Nature.

Zowel de hoeveelheid als de diversiteit van insecten neemt af in West-Europa. Dat besluiten wetenschappers die 82 eerder gepubliceerde studies over loopkevers en vlinders vergeleken. Menselijke activiteiten, landbouw, verstedelijking en klimaatverandering zijn de drijvende kracht achter het verlies.

Over de hele wereld verdwijnen gletsjers in een steeds sneller tempo als gevolg van klimaatopwarming. De terugtrekkende ijsmassa's laten land achter dat ruimte biedt aan nieuwe ecosystemen.

Wereldnieuws was het de laatste weken. ‘De Golfstroom kan stilvallen in 2025’, kopten kranten naar aanleiding van een recent verschenen paper. In feite ging de publicatie niet over de Golfstroom, maar over de Atlantic Meridional Overturning Circulation, kortweg AMOC. En bij de genoemde termijn vallen ook vraagtekens te plaatsen. Wat zegt de wetenschap over al die amok rond de AMOC? ‘Of het nu in 2025 is of in 2100, we willen niet dat dit gebeurt.’

Vuur speelt een belangrijke rol in ecosystemen, en dus ook in de evolutie van wilde dieren. Maar kan hun aanpassingsvermogen gelijke pas houden met de stijgende frequentie van natuurbranden?

Waarom waren we niet klaar voor een pandemie en slagen we er misschien niet in om ons voor te bereiden op de volgende? Onderzoekers zetten vraagtekens bij de kortzichtige aanpak van regeringen.

Insecten leveren verschillende diensten die van levensbelang zijn voor het functioneren van ecosystemen en onze samenleving. Een greep uit hun rijke aanbod aan straffe diensten.

Offshore windparken moeten een netto-positieve impact hebben op biodiversiteit. Uit onderzoek bij de windparken Borssele 1&2 voor de Zeeuwse kust blijkt dit voor kabeljauw alvast te lukken.

De oceaan is de onbeminde vriend van de mens. Maar hij is er slecht aan toe, schrijft ecotoxicoloog en marien ecoloog Colin Janssen.

Uit een bevraging in 2021 blijkt dat de helft van de Belgen het liefst flessenwater drinkt, en een op de drie kraanwater verkiest. Een kwart drinkt zelfs nooit kraantjeswater. Hoe komt dat? Wat zit er nu écht in kraanwater en wat betekent dat voor jouw gezondheid?

Deze lente vielen er in Vlaanderen vreemde vogels op te merken. Het gaat om zwarte ibissen en steltkluten, allebei soorten die zich normaal gezien ophouden in natte gebieden in het zuiden van Europa. Door de extreme droogte in Spanje en Italië trokken ze noodgedwongen noordwaarts.

De permanent bevroren bodem in het Hoge Noorden werd altijd beschouwd als een ideaal gebied voor industriële activiteiten. De opwarming van de aarde legt nu een explosieve erfenis bloot.

Net voor de ontginning van ’s werelds meest ongerepte oceaanhabitat begint, wijst nieuw onderzoek op het belang van de bescherming ervan. In een gebied waarin België een kleine tweehonderd keer past, trof een team biologen zo’n vijfduizend tot nog toe onbekende organismen aan.

In de zomer van vorig jaar kampte Europa met een van de ergste droogtes sinds de metingen. Dit jaar zit er niet veel beterschap in.

Op dagen met meer luchtvervuiling stijgt het aantal zelfdodingen. Luchtvervuiling veroorzaakt schade aan longen en bloedvaten; fijn stof tast zelfs direct de hersenen aan. Een Canadees onderzoek voegt aan de bekende gevolgen nog een dodelijk gevolg toe: samen met de luchtverontreiniging neemt ook het aantal zelfdodingen toe. De wetenschappers namen de suïcidecijfers in Canada tussen 2002 en 2015 onder de loep en legden die naast de waarden van het dichtstbijzijnde meetstation voor stikstofdioxide, fijn stof en ozon. Een kortstondige toename van die waarden kon in verband worden gebracht met een verhoogd risico op zelfdoding. Het verband was het sterkst voor ozon.

Een voedselbos combineert meerdere functies. Niet enkel gonst het er van de biodiversiteit, het is ook een aangename plek om toeven waar veel eetbaars groeit. Maar produceren ze voldoende voedsel als de wereldbevolking dra richting tien miljard tikt?

Dat wij mensen onze ondergang tegemoet zullen gaan, lijdt geen twijfel. De vraag is wanneer en hoe dat zal gebeuren.

Nu het vaker lang droog is, moeten we planten telen die tegen een stootje kunnen. Boeren zaaien daarom de granen, maïs of aardappelen die het best presteerden de voorbije, vaak droge, jaren. Er zijn ook nieuwe teelten die hun intrede doen in Vlaanderen: quinoa en kikkererwt bijvoorbeeld. Kunnen de Vlaamse boeren zomaar van het ene jaar op het andere overschakelen op zo’n nieuwe teelt?