La veille

De voorbije maand mei was wereldwijd de warmste meimaand ooit gemeten. De maandrecords blijven zich daarmee opstapelen: we zitten nu aan een reeks van 12 recordmaanden, die gemiddeld 1,63 graden Celsius warmer verliepen dan het pre-industriële gemiddelde. "De planeet wil ons iets vertellen, maar we lijken niet te luisteren", zegt VN-baas António Guterres.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) waarschuwt voor de "serieuze impact" die de klimaatverandering zal hebben (en al heeft) op de gezondheid van kinderen, ouderen en zwangere vrouwen. De risico's worden "zwaar onderschat", klinkt het. Zo piekt tijdens hittegolven het aantal vroeggeboortes, ook in België waar het cijfer kan oplopen tot 15 procent extra. Dat kan dan weer gevolgen hebben voor het latere leven.

Stijgende zeewatertemperaturen zijn goed nieuws voor kwallen, die zich steeds verder gaan kunnen verspreiden. Vooral in noordelijke wateren, zoals in de Noordelijke IJszee, kunnen ze stevig oprukken, melden onderzoekers van het Alfred Wegener Instituut in een nieuwe studie. Dat kan dan weer grote gevolgen hebben voor de hele voedselketen daar en voor de visbestanden, waarschuwen ze.

Op IJsland is de grootste installatie ter wereld in gebruik genomen om CO₂ weer uit de atmosfeer te plukken. De machine, die de naam 'Mammoth' meekreeg, moet per jaar 36.000 ton CO₂ uit de lucht halen met een soort gigantisch dampkapsysteem. Hoe werkt het, hoeveel is het klimaat hierbij gebaat en wat zijn de addertjes onder het gras?

Een bioboer uit Henegouwen daagt energiereus TotalEnergies voor de rechter. Het is de eerste Belgische klimaatzaak tegen een bedrijf, en de eerste keer dat een boer een bedrijf aanklaagt voor geleden klimaatschade. Eerder werd in Nederland energiereus Shell veroordeeld in een vergelijkbare zaak.

De Europese Commissie heeft het Belgisch klimaatplan voor 2030 nu ook officieel gewikt en gewogen - en grotendeels te licht bevonden. Europa ziet enkele goede zaken, maar vooral toch veel werkpunten. Op het vlak van het aandeel hernieuwbare energie in de energiemix bijvoorbeeld: "België blijft er duidelijk onder de doelstelling". Tegen juni moet er een nieuw en beter plan op tafel liggen, maar of dat gaat lukken, blijft onduidelijk.

De wereld stevent af op een opwarming met 2,5 tot 2,9 graden Celsius als we met zijn allen niet snel de klimaatinspanningen opschroeven en de uitstoot van broeikasgassen drastisch doen dalen. Wat we momenteel doen, is en blijft ruim onvoldoende. De tijd om nog dingen bij te sturen tegen 2030, wordt intussen steeds korter. Dat blijkt uit een belangrijk VN-klimaatrapport in de aanloop naar de klimaatconferentie COP28. VRT NWS sprak met de hoofdauteur, de Belg Joeri Rogelj.

De eerste drie weken van juli waren de warmste periode van drie weken die ooit is gemeten wereldwijd. Juli is goed op weg om de warmste maand uit de moderne geschiedenis te worden. Momenteel flirten we al met een globale opwarming van anderhalve graad, zij het nog niet structureel. De nieuwe voorzitter van het VN-klimaatpanel, Jim Skea, zegt dat we het klimaatakkoord van Parijs niet meer zullen halen. VN-baas Antonio Guterres spreekt klare taal.

De internationale scheepvaartsector heeft na dagen van onderhandelen in Londen een akkoord bereikt over het inperken van de uitstoot van vrachtschepen. Die zijn verantwoordelijk voor ongeveer 3 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Tegen 2030 moet de uitstoot met minstens 20 procent naar omlaag, om "tegen of rond" 2050 een nuluitstoot te bereiken. Milieuorganisaties reageren kritisch.

Klimaatactivisten en klimaatjongeren zijn niet te spreken over de toespraak van premier Alexander De Croo op de klimaatconferentie. De jonge klimaatactivist Benjamin Van Bunderen Robberechts van "Justice for Rosa" zei dat de premier "vijf minuten verkwist heeft". Zanna Vanrentherghem van de Klimaatcoalitie zit op dezelfde lijn: "Vijf minuten, nul inhoud." Greenpeace vindt de toespraak dan weer "leeg en teleurstellend".