Veille 2.1

Ziet u ook de bomen door het bos niet meer in de wirwar van klimaatrapporten, energiecijfers en CO2-concentraties? In aanloop naar de klimaattop in Dubai lijsten we de belangrijkste cijfers en trends voor u op.

De jaarlijkse alarmklok 'Broken Records' van het VN-Milieuprogramma UNEP in 2023 bevestigt de klimaatrapporten, sinds het jaar 1990: “De blijvende stijging van de uitstoot van broeikasgassen is de meest zekere weg naar onomkeerbare klimaatverandering en de eruit volgende verwoesting van natuurlijke en menselijke leefgebieden”.

Temperatuurrecords sneuvelen en de uitstoot van broeikasgassen bereikt nieuwe hoogten. Het Emissions Gap Report 2023 dat op maandag werd vrijgegeven klinkt bijzonder onheilspellend: de wereld stevent af op een temperatuurstijging van net geen 3 graden Celsius

De wereld stevent af op een opwarming met 2,5 tot 2,9 graden Celsius als we met zijn allen niet snel de klimaatinspanningen opschroeven en de uitstoot van broeikasgassen drastisch doen dalen. Wat we momenteel doen, is en blijft ruim onvoldoende. De tijd om nog dingen bij te sturen tegen 2030, wordt intussen steeds korter. Dat blijkt uit een belangrijk VN-klimaatrapport in de aanloop naar de klimaatconferentie COP28. VRT NWS sprak met de hoofdauteur, de Belg Joeri Rogelj.

Wat wensen ouders hun pasgeboren kind? Dat het gezond is, dat het opgroeit tot een fijne tiener en uitgroeit tot een volwassen persoon. Er zijn geen ouders bekend die verlangen dat hun kind groeit en blijft groeien, en dus steeds groter wordt. Dat lijkt eerder iets voor een sprookje of beter een griezelverhaal. En toch is dit laatste verlangen de overheersende wens als het over onze economie gaat. Die moet groeien, en blijven groeien. Een land gaat zogezegd achteruit als het bruto binnenlands product niet groeit, als we niet steeds, jaar na jaar na jaar, meer producten en diensten produceren. En terwijl we ons goed kunnen voorstellen hoe onwezenlijk het zou als een kind zou blijven groeien – het huis, de stoelen, het eten, het zou allemaal te klein of te weinig zijn – lukt dat dus niet als het over de groei van de economie gaat in het huis van de mens, onze aarde. Terwijl die ook niet groeit. Sterker nog, ons leven gedijt enkel in die dunne laag boven en net in de aardkorst, de kwetsbare zone van de biosfeer,

De klimaatverandering kost nu al levens en levenskwaliteit, maar ook geld, veel geld. Als overheden, bedrijven en burgers niets of te weinig doen, leidt de ecologische crisis ook tot een economische ramp. MO*journalist John Vandaele maakt een tussentijdse balans op met het meest recente VN-klimaatrapport in de hand.

Een groep vooraanstaande klimaatwetenschappers roept het VN-klimaatpanel IPCC op om jaarlijkse updates te geven over de klimaatverandering en klimaatactie in plaats van om de zes à zeven jaar zoals nu, omdat dit doeltreffender is om het klimaat bovenaan de politieke agenda te houden.

“Het derde deel van het IPCC rapport is een richtlijn voor moedige leiders die de planeet, gezondheid en sociale rechtvaardigheid voorop stellen”, zegt Jorieke van der Stelt, Huisarts en Arts Internationale Gezondheidszorg & Tropengeneeskunde. Van der Stelt is aangesloten bij het kennis- en netwerkplatform Zorg voor Klimaat. "Het klimaat expertpanel van de VN (IPCC) presenteerde vandaag een rapport dat strategieën bevat om de dodenmars die we momenteel bewandelen af te wenden. Het is overduidelijk, er is geen tijd te verliezen: er is geen ruimte meer voor fossiele brandstoffen in onze samenleving", aldus het platform in hun reactie op het klimaatrapport.

In een nieuw groot klimaatrapport heeft het VN-klimaatpanel (IPCC) voor het eerst een prijs geplakt op het verminderen van het aantal broeikasgassen in de atmosfeer. Het gaat om ongeveer 20 tot 100 dollar (18 tot 90 euro) voor een ton CO₂-equivalent als we tegen 2030 onze uitstoot willen halveren. "Dit is heel belangrijk, want zolang er geen prijs was, bleef het abstract", vertelt een van de hoofdauteurs, Inge Jonckheere aan VRT NWS. Het IPCC blijft de hoogdringendheid onderstrepen: "Het is nu of nooit. Maar het kan nog."

50 jaar geleden schreef de Club van Rome haar rapport Grenzen aan de groei. De boodschap die van dit onderzoek uitging is relevanter dan ooit: in 2022 voltrekt de klimaatcrisis zich exact zoals hij toen werd voorspeld. Een terugblik op dit rapport is een blik vooruit en een wake-up call. Dit gaat over de toekomst van de mensheid.

Het VN-klimaatrapport dat maandag 28 februari werd gepubliceerd is scherp voor het wereldwijde klimaatbeleid. De huidige maatregelen zijn onvoldoende om een catastrofe voor mens en natuur te vermijden. De Klimaatcoalitie, die verschillende milieu- en natuurorganisaties, vakbonden en mensenrechtenorganisaties vertegenwoordigt, en ook Greenpeace, WWF België en Oxfam International spreken met ernst hun bezorgdheden uit.

Het VN-klimaatrapport dat vandaag wordt uitgebracht is scherp voor het wereldwijde klimaatbeleid. De huidige maatregelen zijn onvoldoende om een catastrofe voor mens en natuur te vermijden. ‘Ook België moet zijn investeringen opschalen, want ons land is kwetsbaar’, stelt natuurorganisatie WWF in een reactie op het rapport.

Nadat het VN-klimaatpanel IPCC maandagochtend haar rapport naar buiten bracht, stromen de eerste reacties binnen. Onder andere Brits premier Boris Johnson en klimaatactiviste Greta Thunberg lieten hun bezorgdheid al blijken en riepen op tot actie. De meesten richten het vizier al op Glasgow, waar dit najaar een ‘cruciale’ klimaattop plaatsvindt.

Zonder onmiddellijke en grootschalige actie zal het niet lukken de temperatuurstijging de komende twintig jaar te beperken tot 1,5 graden. Dat staat in een nieuw rapport, het eerste in acht jaar, van het IPCC, het klimaatorgaan van de Verenigde Naties.

Het alarmerende VN-klimaatrapport weekt heel wat reacties los. Van VN-baas Antonio Guterres over Boris Johnson tot federaal klimaatminister Zakia Khattabi (Ecolo), Vlaams minister Zuhal Demir (N-VA) en EU-vicepresident Frans Timmermans: een overzicht. "Niets doen zou misdadig zijn." De Klimaatcoalitie vraagt intussen een "Green New Deal" van de Belgische beleidsmakers.