Flux continu

Alle wijngebieden ter wereld zijn getroffen door de klimaatverandering, blijkt uit een studie door de Universiteit van British Columbia. Maar de impact is sterk verschillend en Europa zit in het oog van de storm.

Vlaanderen heeft sinds kort zijn eerste klimaatarts. Jules Vertriest zal zich buigen over de gezondheidsproblemen die de klimaatverandering met zich meebrengt, zoals beroerten, pollenallergieën en tropische ziekten. Maar de klimaatarts pleit ook voor meer groen, schaduw en water in het straatbeeld.

Na een succesvolle Klimaatzaak waarin de rechtbank oordeelde dat België haar uitstoot aanzienlijk moet verlagen is het tijd voor een nieuw hoofdstuk in de klimaatrechtspraak: hoe gaan we ons aan de gevolgen van de klimaatverandering aanpassen? In Brussel ging vorige week de eerste Belgische klimaatadaptatierechtszaak van start. Doctoraatsstudente milieurecht Matilde Meertens legt uit waarover dit gaat.

Afrika krijgt de volle kracht van de klimaatverandering over zich heen, en dat bedreigt ‘elk aspect van de sociaaleconomische ontwikkeling’. Dat zegt de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) in een nieuw rapport.

De opwarming van de aarde doet meer dan ijskappen smelten. Wetenschappers waarschuwen: we staan aan de vooravond van een wereldwijde opmars van dodelijke schimmelinfecties.

David Van Reybrouck is archeoloog, filosoof, schrijver en sinds februari, de eerste Denker der Nederlanden. Dat is een breuk met zijn zeven voorgangers. Zij waren allemaal Denker des Vaderlands, een wat oubollig begrip en Nederlands initiatief. Van Reybrouck ziet zichzelf liever als Vérdenker der Nederlanden. Vérdenken is naar het heden kijken vanuit het verre verleden en vanuit de verre toekomst. In zijn zeer lezenswaardig essay ligt het accent op de moderne ongeveer 400 jaar oude diplomatie die faalt bij het oplossen van de klimaatcrisis. Er is een andere aanpak nodig.

De rijkste 10% van de wereldbevolking is verantwoordelijk voor twee derde van de waargenomen opwarming van de aarde sinds 1990, blijkt uit een studie in Nature Climate Change.

De rijkste 10% van de wereldbevolking is verantwoordelijk voor twee derde van de waargenomen opwarming van de aarde sinds 1990, blijkt uit een studie in Nature Climate Change.

Niet alleen president Donald Trump schopt tegen Groenlandse schenen. Ook klimaatverandering speelt het eiland parten. Uit onderzoek blijkt dat smeltende gletsjers 1.600 kilometer aan kustlijn hebben blootgelegd. En dat is minder onschuldig dan het klinkt.

Als de veiligheid en de gezondheid van onze planeet weer wat hoger op de agenda komen te staan, zal het voor mij geslaagd zijn. Dat zegt cultuurhistoricus en schrijver David Van Reybrouck (53), die vanaf vandaag voor de komende 2 jaar de nieuwe Denker der Nederlanden is. Hij wil in die periode vooral vérdenken, verder denken dan de waan van de dag, én ook aandacht schenken aan onze mentale gezondheid.

Als de veiligheid en de gezondheid van onze planeet weer wat hoger op de agenda komen te staan, zal het voor mij geslaagd zijn. Dat zegt cultuurhistoricus en schrijver David Van Reybrouck (53), die vanaf vandaag voor de komende 2 jaar de nieuwe Denker der Nederlanden is. Hij wil in die periode vooral vérdenken, verder denken dan de waan van de dag, én ook aandacht schenken aan onze mentale gezondheid.

Vorig jaar steeg de gemiddelde temperatuur voor het eerst boven 1,5 graad Celsius vergeleken met het pre-industriële niveau. Wat betekent dat wereldwijd voor de landbouw en voor ons voedsel?

Een van ‘s werelds grootste herverzekeraars berekende dat natuurrampen in 2024 wereldwijd voor 310 miljard schade hebben aangericht. Daarmee komt 2024 in het lijstje van jaren waarin natuurrampen de grootste schade veroorzaakten. Op het moment dat deze jaarcijfers gepubliceerd werden, bestreden brandweerkorpsen in Los Angeles met man en macht branden die grote gebieden rondom de metropool in de as legden. De ontembaarheid van het vuur werd veroorzaakt door de combinatie van een maandenlange droogte en sterke seizoenswinden. De klimaatverandering doet economische en sociale risico’s stijgen. En de modellen die verzekeringsmaatschappijen gebruiken om die risico’s vooraf in te schatten, blijken niet opgewassen tegen de onvoorspelbaarheid van de effecten van de klimaatcrisis. Een Amerikaanse krant vatte de situatie onverbloemd samen als: “De wereld wordt onverzekerbaar.”

Kuststeden voelen de klimaatverandering en de stijging van de zeespiegel vaak als eerste en zoeken daarom naar oplossingen om zich hierop voor te bereiden. Duinen zijn een natuurlijke barrière die het werk verrassend goed doet.

Gifstoffen uit schimmels op voedingsproducten als granen, maïs of rijst dreigen een groter gezondheidsprobleem te worden in Europa. Naarmate het continent opwarmt en vochtiger wordt door de klimaatverandering, zullen die zich beter kunnen verspreiden. We houden daar beter nu al rekening mee, waarschuwt het Europees Milieuagentschap.

Meisjes en jonge vrouwen hebben het meest te lijden onder de klimaatcrisis die de Sahel momenteel treft, toont onderzoek door de ngo Plan International. De voedselonzekerheid neemt er toe, net als de schooluitval, en tienermeisjes zijn vaker slachtoffer van seksueel geweld.

Zeeschildpadden keren elk jaar vroeger terug naar hun nestplaatsen om de stijgende temperatuur te compenseren.

In China staan beroemde theesoorten onder druk van de klimaatverandering. Langdurige droogte gekoppeld aan extreme hitte, vorst die te laat intreedt en andere buitengewone weersomstandigheden bedreigen het voortbestaan van lokale theeverbouwers en beïnvloeden de prijs van thee. Ook hier.

Koolstofkredietprojecten beweren de klimaatverandering tegen te gaan door ontbossing te voorkomen. In Tanzania heeft het bedrijf Carbon Tanzania het inheemse volk de Hadzabe overhaald om aan zo’n project deel te nemen. De vraag is wie daarbij wint. Het klimaat, de Hadzabe, of de miljardairs en multinationals die CO2 uitbraken en dat afkopen met koolstofkredieten?

De werkelijke omvang van de opwarming van de aarde is jarenlang gemaskeerd door vervuiling. "Nu wordt de werkelijke mate van opwarming zichtbaar", zegt James Hansen, een wetenschapper die in de jaren tachtig al waarschuwde voor klimaatverandering.

De Groenlandse ijskap vertoont steeds meer en grotere barsten en dat kan leiden tot een domino-effect. ‘De klimaatverandering is de oorzaak’, stelt nieuw grootschalig onderzoek.

In België dreigen woningen door klimaatrampen nog niet onverzekerbaar te worden, zoals dat in de Verenigde Staten wel al het geval is. Maar de klimaatverandering stelt verzekeringsmaatschappijen wel voor andere uitdagingen. Zo is nog steeds niet duidelijk wie de factuur van een volgende waterramp zou moeten dragen, en in hoeverre de overheid daarbij tussenbeide zou komen, klagen de verzekeringsmaatschappijen aan.

De volgende 20 jaar zal het aantal natuurbranden ook in België stijgen, maar ons land is niet klaar voor die uitdaging. Daarvoor waarschuwt het Belgische Klimaatrisicocentrum CERAC. Er zijn dringend investeringen nodig in brandbestrijding, waarschuwingssystemen en wetenschappelijk onderzoek.

Ze interesseert ons nauwelijks, de meest uitdagend existentiële crisis van onze tijd: de klimaatverandering. Dat stelt milieuwetenschapper Aaron Van Poecke ongerust vast. Politici ontwijken het onderwerp vakkundig omdat het noodzakelijke beleid niet past binnen het keurslijf van onze aan groei verslaafde economie. Hij roept op om de urgentie van de klimaatcrisis écht te erkennen en er doortastend naar te handelen.

De oceaan bepaalt hoe snel klimaatverandering plaatsvindt. Blijkt nu uit nieuw internationaal onderzoek dat ook de diepere waterlagen jaar na jaar opwarmen. Meer dan verontrustend.

Terwijl de gevolgen van klimaatverandering steeds zichtbaarder worden, ontbreekt doortastend politiek beleid. Milieuwetenschapper Aaron Van Poecke onderzoekt hoe structurele ongelijkheid en struisvogelpolitiek de crisis verergeren en roept op tot actie.

In deze record minnende wereld kon de mensheid het voorbije anderhalf jaar heel wat records op zijn palmares schrijven: de warmste dag ooit gemeten, de warmste week, de heetste zomer, de hoogste zeewatertemperatuur, het natste jaar in België, het dodelijkste orkaanseizoen in Amerika, … Het was ook het eerste jaar waarin we door de barrière van 1,5 graad opwarming braken en we blijken met 2024 nu ook onderweg naar een nieuw warmste jaar ooit, … Terwijl al deze fenomenen en de gevolgen ervan het leven van miljoenen mensen op zijn kop zetten of zelfs ontnemen, blijven politici milieu-onvriendelijke, biodiversiteit bedreigende, droogte- en hittebestendigende … keuzes en beslissingen nemen. Een steeds grotere groep van de bevolking is gefrustreerd en geëmotioneerd over hoe politici klimaatverandering telkens weer negeren.

In het Franse departement Finistère, in Bretagne, moeten verschillende huizen worden afgebroken omdat ze te veel gevaar lopen bij stormweer. Het is de enige duurzame oplossing in een wereld die steeds meer de gevolgen van de klimaatverandering voelt. Of hoe klimaatadaptatie een heel concreet gezicht krijgt aan de Bretoense kust: "Het is hartverscheurend, maar we hebben geen keuze."

Robrecht Vanderbeeken las het boek 'Klimaatverandering als klassenoorlog' van Matt Huber en schreef onderstaande recensie die eerder verscheen op De Reactor.

Wereldwijd breiden kustbevolkingen zich snel uit. Zo woont 15% van de wereldpopulatie al binnen enkele kilometers van een kustlijn, schrijven socioloog Arthur Cosby en computerwetenschapper Viswadeep Lebakula. Dat is niet zonder gevaar in tijden van klimaatverandering.

De klimaatcrisis raakt meisjes meer dan jongens, zeker in de Sahel-regio. MO* sprak met twee onderzoeksters die meisjes in Nigeria ondervroegen over de impact van het klimaat op hún leven. 'Meisjes worden uitgehuwelijkt omdat hun familie niet langer eten, water of onderdak kan voorzien.'

Het afgelopen orkaanseizoen in de Filipijnen was heviger dan normaal. En dat is te wijten aan de klimaatverandering, stellen twee afzonderlijke analyses.

Een inferno van bosbranden teistert de Boliviaanse laagvlaktes. Dat heeft met de klimaatverandering te maken, en met kleine boeren die hun akkertjes jaarlijks traditioneel afbranden. Maar de voornaamste oorzaak is economisch van aard. Achter de vlammen schuilt een verdienmodel.

In Den Haag buigt het Internationaal Gerechtshof zich over de 'grootste klimaatzaak ter wereld'. De zaak komt er op initiatief van enkele studenten van de eilandstaat Vanuatu, die de gevolgen van de klimaatverandering aan den lijve ondervinden. Ze willen dat grote vervuilende landen zich voor de rechtbank verantwoorden. "We willen dat het hof bevestigt dat de verwoesting van het klimaat onrechtmatig is", zegt de Nederlandse Margaretha Wewerinke-Singh, die het juridische team leidt.

Een week voor het einde van de klimaattop in Bakoe publiceerde de Nationale Bank van België (NBB) een rapport over de impact van de klimaatverandering op de stijgende voedselprijzen. Een aantal experts van ngo’s vinden dat de bank in haar analyse blind blijft voor een aantal structurele economische oorzaken van deze voedselinflatie, namelijk speculatie, graaiflatie en monopolievorming. Ze pleiten dan ook voor een alomvattend beleid dat de diepere oorzaken van voedselinflatie aanpakt.

‘De klimaatverandering wakkert een migratiecrisis aan met miljoenen mensen die van huis en haard worden verdreven. Alleen al in het afgelopen jaar waren ze met 26 miljoen’, zegt Ugochi Daniels van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) op de klimaattop in Bakoe. Zij ziet migratie enkel nog toenemen.

De zelfmoordcijfers onder Indiase boeren zijn al jaren torenhoog. Het toont hoe precair de situatie voor hen is, en daar komt de klimaatverandering nog bovenop. Het leidt tot een crisis die de voedselzekerheid van India in het gedrang kan brengen.

Het noodweer in Spanje is het meest recente voorbeeld van de rechtstreekse impact die de klimaatverandering heeft op het weer en bijgevolg op ons dagelijkse leven. Klimaatwetenschappers analyseren deze extreme weersituaties die nu al vaker voorkomen. Als er geen actie ondernomen wordt, wordt de kans op deze klimaatextremen groter. Toch zijn er oplossingen om de opwarming in te perken en het risico op deze dodelijke overstromingen dus te verkleinen.

De gevolgen van de opwarmende aarde worden steeds tastbaarder en treffen steeds grotere groepen mensen. In toenemende mate worden bedrijven en overheden aangeklaagd voor hun rol in de klimaatverandering. Jozef Seghers, student aan de Universiteit Gent, schreef er een thesis over.

De klimaatverandering draagt wereldwijd bij tot een toename van natuurbranden. Dat blijkt uit een nieuw internationaal onderzoek waaraan de VUB deelnam. Dat klinkt logisch, maar dat is het niet per se, omdat door menselijke activiteiten heel wat bosgebied versnipperd raakt, waardoor natuurbranden zich minder makkelijk verspreiden. De Afrikaanse savanne is zo'n gebied met een dubbele impact.