No collapswashing

Naarmate de werkelijkheid van de klimaatontwrichting radicaler wordt, blijven velen wegkijken of roepen ze op om om het vooral ‘gezellig’ te houden en alleen maar ‘positief’ nieuws te brengen. Die spagaat is ethisch niet vol te houden, meent MO*columnist Jan Mertens.

Op de klimaattop in Bakoe eerder deze maand botsten Noord en Zuid frontaal. Het resultaat was een teleurstellend akkoord. Het stof was in de Azerbeidzjaanse hoofdstad nog niet neergedaald toen MO* sprak met de vooraanstaande klimaatwetenschapster Joyeeta Gupta. Is effectief klimaatbeleid nog wel mogelijk? En hoe ziet een rechtvaardige transitie er anno 2025 uit?

Verschillende klimaatwetenschappers zijn het oneens met het pessimistische beeld dat de voormalige directeur van het Belgisch Klimaatcentrum Valérie Trouet schetst in een opiniestuk in De Morgen. "Er wordt wel geluisterd naar de wetenschappers. Niet alle dingen lukken, maar een aantal dingen lukt wel. Je kan niet verwachten van de hele bevolking dat ze de draagwijdte van een statistiek begrijpen", reageert professor Jos Delbeke.

Valérie Trouet is klimaatwetenschapper aan de universiteit van Arizona (VS) en auteur van Wat bomen ons vertellen. Tot nu toe hield ze haar donkere toekomstvisie voor haarzelf. Maar ze zwijgt niet langer. ‘Noem mij maar een alarmist, bespreek het maar met uw maten op X, dat het allemaal zo’n vaart niet zal lopen. I’m out.’

Het klimaat van de aarde bevindt zich in 2024 “in een grote crisis die nog erger zal worden als we op de huidige manier doorgaan”, waarschuwt een team van 14 klimaatwetenschappers in 'Het klimaatrapport 2024: gevaarlijke tijden op de planeet aarde'. Het rapport windt geen doekjes om de gevaren waarmee de mensheid wordt geconfronteerd.

De observaties van een app die planten helpt herkennen, blijken nuttige informatie te verschaffen voor wetenschappers die de effecten van de klimaatverandering op de plantenwereld onderzoeken.

Een enquête van de Britse krant The Guardian onder 380 vooraanstaande klimaatwetenschappers levert ontnuchterende resultaten op. Amper 1 op de 20 gelooft nog in het meest optimistische scenario. Toch moet de wereld blijven strijden tegen elke fractie opwarming.

Wie vandaag vasthoudt aan de achterhaalde logica dat “groene groei” het klimaatprobleem zal oplossen, staat buiten de vakgebieden van de ecologische economie en klimaatwetenschap, schrijft onderzoeker Nick Meynen. ‘Toch nodigt VRT zulke “experts” uit. Het resultaat? Erudiet verpakte desinformatie.’

In zijn nieuwjaarstoespraak noemde de Franse president Macron de gevolgen van de klimaatverandering onverwacht. Onder andere bosbranden en droogte geselden de voorbije zomer het land. Franse klimaatwetenschappers reageren erg scherp op zijn speech. Zij wijzen erop dat ze al dertig jaar lang waarschuwen voor de gevolgen van de klimaatverandering. "Dit had je in de jaren 80 nog kunnen zeggen, maar niet in 2022."

De VN-Klimaattop in de Egyptische stad Sharm-el-Sheikh (COP27) loopt stilaan ten einde. Volgens klimaatwetenschapper Wim Thiery (VUB) zijn de resultaten ronduit teleurstellend. ‘Zolang wij onze atmosfeer als vuilnisbak blijven gebruiken, gaan we rampspoed tegemoet.’

Onze planeet is in crisis, dus tijd rekken om de klimaatverandering een halt toe te roepen is niet meer aan de orde, zegt klimaatwetenschapper Andrew King. Hij hoopt dat de wereldleiders doordrongen zijn van deze realiteit als ze zondag aanschuiven aan de COP27-onderhandelingstafel in Egypte.

Klimaatorganisaties roepen de Wereldbank op om voorzitter David Malpass te ontslaan. In een panelgesprek weigerde die tot driemaal toe om de klimaatwetenschap te erkennen.

Een groep vooraanstaande klimaatwetenschappers roept het VN-klimaatpanel IPCC op om jaarlijkse updates te geven over de klimaatverandering en klimaatactie in plaats van om de zes à zeven jaar zoals nu, omdat dit doeltreffender is om het klimaat bovenaan de politieke agenda te houden.

Toen er in 2015 in het klimaatakkoord van Parijs werd overeengekomen om een maximale temperatuurstijging van 1,5° ten opzichte van het pre-industriële niveau toe te laten had dat zeer grondige redenen. Vanaf een bepaald niveau is elke fractie extra opwarming verwoestend. Reeds bij 1,5° opwarming zijn er verwoestende effecten: stijging van minimum 0,4 meter van de zeespiegel, 8 % van het plantenareaal dat verloren gaat, toegenomen extreme hitte etc. Bij elke kleine toename daarboven nemen deze effecten drastisch toe. Bij 2° opwarming worden extreme hittes 2,6 x zo frequent of zal de afname in zeevisserij 10 x zo groot zijn. Kortom, er zijn heel sterke redenen waarom klimaatwetenschappers 1,5° opwarming cruciaal vinden als maximum.

Grootbanken als HSBC, Barclays en BNP Paribas blijven volop investeren in bedrijven die hun olie- en gasproductie uitbreiden. Daarmee gaan ze volledig in tegen de klimaatwetenschap.

Klimaatwetenschapper Marco Tedesco liet zijn bureau en klimaatmodellen achter en trok naar de bron van zijn fascinatie: Groenland. Als ware het een ontdekkingsreis schreef hij zijn ervaringen neer in het boek IJs. Het combineert zijn ontzag en verwondering voor een ongerept poolgebied met zijn grote bezorgdheid over het klimaat. ‘Ik wacht op de eerste politicus die durft toegeven dat we het verknoeid hebben.’

Volgens VUB-klimaatwetenschapper Wim Thiery leven we nu in het cruciale decennium voor de aanpak van de klimaatcrisis. DeWereldMorgen.be vroeg hem naar zijn evaluatie van de voorbije klimaatconferentie COP26 in Glasgow.

Duitse klimaatwetenschappers hebben aanwijzingen dat de Golfstroom, een oceaancirculatiesysteem, dreigt stil te vallen. Wat zou dat betekenen voor het klimaat op aarde?

Maandag verschijnt het langverwachte nieuwe rapport van het Wetenschappelijke VN-klimaatpanel (IPCC), dat de laatste wetenschappelijke kennis rond de klimaatverandering bundelt. Wat kunnen we verwachten? Klimaatexpert Alex Crawford ziet vijf belangrijke aandachtspunten.