No collapswashing

Door de oorlog in Oekraïne raken de bodem, de landbouwgrond en het water voor lange tijd verontreinigd. Na elke granaatinslag sijpelt er een cocktail van chemische stoffen in de grond. Honderden fabrieken waar toxisch afval opgeslagen lag, zijn tot puin herleid. En ook het zeewater dreigt vervuild te raken, al doet de biodiversiteit het in de Zwarte Zee momenteel opvallend goed. "Dit is een grootschalig en bijzonder tragisch experiment."

Twee jaar na de Russische invasie woedt de oorlog in Oekraïne nog steeds in alle hevigheid. Ondanks de vernietigende impact van het geweld is het einde nog niet in zicht. Volgens de vredesbeweging faalt de militaire aanpak en is het de hoogste tijd om te ijveren voor een staakt-het-vuren en diplomatie. "Vrede is niet alleen mogelijk maar ook noodzakelijk."

De oorlog in Oekraïne heeft geleid tot een patstelling op het terrein, maar heeft de krachtsverhoudingen in de wereld grondig gewijzigd. Hoe moet het verder?

De zender NBC meldt dat “Amerikaanse hoge functionarissen in alle stilte bij de Oekraïense overheid aandringen op vredesoverleg met Rusland”. Deze ommezwaai is een gevolg van de evolutie aan het front.

Door de oorlog in Oekraïne explodeerde de vraag naar palmolie. En dat is niet zonder gevolgen, zien de activisten van milieuorganisatie Walhi. In hun thuisland Indonesië ondervinden ze de schadelijke effecten van de palmolie-industrie aan den lijve: ‘We hebben met een catastrofe te maken.’

Rusland draaide na de invasie de gaskraan toe en de wereld – vooral Europa – moest op zoek naar alternatieven. Het gevolg was een opstootje in de vraag naar olie en steenkool. Maar vandaag is duidelijk dat op de langere termijn vooral ingezet wordt op schone energie.

Stoere oorlogstaal en -daden overheersen het politieke en publieke debat over de Oekraïneoorlog, stellen ook Vlaamse vredesorganisaties vast. MO* stelde aan hen de vraag of ze hun boodschap van vrede nog verkocht krijgen.

Klimaatakkoorden, de beurzen, voedselproductie, leveringsketens die beginnen in China en eindigen in onze winkels… Een wereld zonder internationale samenwerking lijkt ondenkbaar. Maar de oorlog in Oekraïne brengt die samenwerking in gevaar.

Een werkgroep van het platform ‘Europa voor vrede en solidariteit’, dat sinds de Russische invasie in Oekraïne verschillende acties en betogingen organiseerde, reikt in een politieke nota tien aanbevelingen, denkpistes en aandachtspunten aan voor vrede in Oekraïne en een ander veiligheidsbeleid.

In 2022 zijn opnieuw meer mensen op de vlucht geslagen, blijkt uit nieuwe cijfers van de VN. De oorlog in Oekraïne, extreem weer en toenemende conflicten in de wereld zijn daarvoor de belangrijkste oorzaken.

Net als na de sabotage van Nord Stream in de Oostzee aarzelen de media niet om vrij snel de waarschijnlijke dader aan te duiden, terwijl het nog ontbreekt aan enig element om er ook maar iets over te beweren. Het antwoord op de vraag 'Wie heeft hier baat bij? was bij Nord Stream vrij snel duidelijk, ditmaal is dat niet het geval.

De VS verkoopt wapens aan minstens 48 autoritaire regimes. Het rommelt echter binnen de leidende elites in Washington DC. Meer en meer stemmen roepen op de waanzin van het huidige buitenlandse beleid van de VS te stoppen. De oorlog in Oekraïne moet ook omwille van het klimaat zo snel mogelijk onderhandeld stoppen. De Franse energiegigant Total verbergt zijn klimaatvernietigende activiteiten achter kleine vitrine-investeringen in hernieuwbare energie.

Meer dan 100 mensen voeren vandaag actie aan de aandeelhoudersvergadering van Fluxys in Brussel. Samen met Vredesactie, Greenpeace, Tegengas|Dégaze en Bond Beter Leefmilieu (BBL) klagen ze aan dat Fluxys blijft investeren in fossiel gas, en zo de oorlog in Oekraïne in stand houdt en de gezondheid schaadt van gemeenschappen in de VS. “Wij eisen dat Fluxys uit fossiel gas stapt - voor het klimaat, de mensenrechten en de vrede.”

We zijn al lang deelgenoot in de oorlog in Oekraïne, of we het nu willen of niet, zegt hoogleraar conflictstudies Jolle Demmers. ‘En daarmee dragen wij medeverantwoordelijkheid voor zowel de escalatie als een uitweg uit deze hel.’

Meer dan een kwart miljard mensen leden honger in 2022 vanwege een escalerende wereldwijde voedselcrisis. Onder meer door de oorlog in Oekraïne is hongersnood een reëel gevaar voor miljoenen mensen, zo waarschuwt een VN-rapport op woensdag.

Zowel de Franse president Macron als Braziliaans president Lula pleiten voor vredesonderhandelingen in Oekraïne. Het zou naïef zijn om te veronderstellen dat dit alles slechts een kwestie van tijd zou zijn.

De arrestatie van de Amerikaanse journalist Evan Gershkovich door Rusland is – naast een duidelijke waarschuwing voor buitenlandverslaggevers – tekenend voor de toenemende intolerantie van het Kremlin voor onafhankelijke stemmen. Dat zeggen verschillende internationale perswaakhonden.

Eén jaar na de start van de oorlog in Oekraïne wordt de bevolking bedreigd door een ongekende gezondheidscrisis. Dat zegt de organisatie Dokters van de Wereld. ‘Het Oekraïense zorgsysteem staat op imploderen.’

Waarom pacifisme altijd de moeilijkste en tegelijk de minst naïeve optie is, volgens Thomas Decreus? “Het is utopisch om te denken dat je oorlog kan vermijden door middel van oorlog, agressie kan tegengaan door bewapening. Wat moet nagestreefd worden is vrede, een breuk met de oorlogslogica zelf en de orde die haar reproduceert. Die breuk bewerkstelligen is de enige realistische optie.”

Op 24 februari 2023 gaat de oorlog in Oekraïne zijn tweede jaar in. Hoe kon dit gebeuren? Had dit vermeden kunnen worden? Hoe geraken we hier uit? DeWereldMorgen gaat er over in gesprek met Annemarie Gielen van Pax Christi, Ludo De Brabander van Vrede vzw en Tom Sauer, professor aan de Universiteit Antwerpen.