Valérie Masson-Delmotte

De federale overheid slaagt er niet in haar gebouwen snel genoeg te renoveren en haalt zo de eigen klimaatdoelstellingen niet. Daarvoor waarschuwt de dienst Klimaatverandering van de FOD Volksgezondheid. Vooral de Regie der Gebouwen schiet tekort, maar ook Defensie zit niet op schema. Wat is er aan de hand?

Voor het eerst is er wereldwijd meer elektriciteit geproduceerd uit wind en zon dan uit steenkool. Dat blijkt uit cijfers voor de eerste helft van dit jaar. Bovendien volstond hernieuwbare groei om de stijgende vraag naar elektriciteit te beantwoorden. De verdere uitrol van duurzame energie loopt wel klappen op door het beleid van de Amerikaanse regering-Trump.

Opnieuw dient België een nationaal energie- en klimaatplan in waarvan het weet dat het niet voldoet aan wat Europa vraagt. In 2030 zal ons land 42,7 procent minder CO2 uitstoten dan in 2005. Nochtans liet de Europese Commissie ons land anderhalf jaar geleden al weten dat dat niet volstaat. Toch vermijdt België wellicht boetes door enkele boekhoudkundige meevallers, met dank aan de corona- en energiecrisis.

Door de klimaatverandering zijn de Zwitserse gletsjers de voorbije 10 jaar een kwart van hun volume verloren. Bovendien versnelt het smelten. Dit jaar alleen al zijn ze met 3 procent gekrompen, door een gebrek aan sneeuw de voorbije winter en hittegolven in juni en augustus. Tegen het einde van deze eeuw dreigen zo goed als alle Zwitserse gletsjers helemaal verdwenen te zijn.

Te lange en herhaalde beroepsprocedures belemmeren de uitrol van meer windenergie in België. Dat zegt het Europees Milieuagentschap in een nieuw rapport, waarin ook ons land wordt doorgelicht. Nochtans hebben we die extra windenergie nodig als we de Europese klimaatdoelen willen halen. En ons voedselsysteem, met intensieve en hoogtechnologische landbouw, botst dan weer op zijn grenzen, zowel voor het milieu als voor de boer.

Er dreigt voor een tweede keer uitstel voor de Europese ontbossingswet. Volgens de Europese Commissie is het bijhorende computersysteem niet klaar. Daarom wil de Commissie de ontbossingswet pas eind volgend jaar in voege laten treden. Daarmee zaagt de Commissie verder aan een van de pijlers van de Green Deal.

De Belgische klimaatkosten kunnen tegen 2050 oplopen tot 4 à 8,5 miljard euro per jaar. Tenminste, als er geen verdere maatregelen uitgerold worden om de impact van regen, stormen en overstromingen te verzachten. Daarvoor waarschuwt het Federaal Planbureau vandaag. Dat zou niet alleen een stevige impact hebben op de economie, maar ook op de Belgische schuldgraad.

De Belgische industrie kan minstens 90 procent van zijn CO2-uitstoot terugdringen tegen 2050. Dat kan bovendien met technologieën die nu al bestaan, of ten laatste tegen 2040 uitgerold kunnen worden, zoals industriële warmtepompen en CO2-opslag. Maar dan moet elektriciteit wel goedkoper worden voor grootverbruikers, en moet er dringend meer werk gemaakt worden van groenestroomcapaciteit. De volgende 5 jaar worden cruciaal.

De voorbije hittezomer heeft naar schatting minstens 24.400 Europese hittedoden veroorzaakt. 16.500 van die doden, of 7 op de 10, zouden niet gevallen zijn zonder de klimaatopwarming. Dat berekende een team van 11 klimaatwetenschappers. Ze waarschuwen dat veel van die hittedoden niet in de statistieken belanden. Vooral ouderen en mensen met onderliggende gezondheidsproblemen zijn kwetsbaar.

180 grote fossiele en cementbedrijven zijn door hun uitstoot van broeikasgassen verantwoordelijk voor de helft van de toename van hittegolven, blijkt uit nieuw onderzoek waar ook Belgische wetenschappers aan hebben meegewerkt. Vooral Amerikaanse en Chinese bedrijven hebben een buitengewoon grote impact. De bevindingen kunnen mogelijk een verschil maken bij toekomstige klimaatzaken.

De Verenigde Naties vragen de landen die in november deelnemen aan de VN-klimaatconferentie om "zo snel mogelijk" hun klimaatplannen in te dienen. Die zijn nodig om de onderhandelingen voor te bereiden. Tot nu toe hebben echter slechts 30 landen hun plannen ingediend. Ook de Europese Unie sleept met de voeten. Onder andere Frankrijk ligt dwars over de goedkeuring van de Europese klimaatdoelstelling voor 2040.

De Verenigde Naties vragen de landen die in november deelnemen aan de VN-klimaatconferentie om "zo snel mogelijk" hun klimaatplannen in te dienen. Die zijn nodig om de onderhandelingen voor te bereiden. Tot nu toe hebben echter slechts 30 landen hun plannen ingediend. Ook de Europese Unie sleept met de voeten. Onder andere Frankrijk ligt dwars over de goedkeuring van de Europese klimaatdoelstelling voor 2040.

Kauwgom kan minstens 3 soorten plastics bevatten die op hun beurt microplastics afgeven wanneer je erop kauwt. Als je dat nog niet wist, dan komt dat doordat de Europese regelgeving kauwgomproducenten niet verplicht om die plastics te vermelden op de verpakking. Vlaamse gezondheidsexperten sluiten zich nu aan bij een oproep van Nederlandse collega's om dat toch te doen: "Het lijkt me niet meer dan normaal dat de consument er een duidelijk zicht op krijgt."

De oorlog tussen de Amerikaanse president Trump en de sector van windmolenparken op zee bereikt een nieuw hoogtepunt, nu Trump een groot project voor de kust van Rhode Island laat stopzetten. Zowel energiegigant Ørsted als de staten Rhode Island en Connecticut zijn tegen de beslissing naar de rechtbank gestapt.

De door de mens veroorzaakte klimaatverandering maakte de droogte die Zuid-Europa dit voorjaar trof 10 keer waarschijnlijker. Dat besluiten klimaatwetenschappers van het collectief World Weather Attribution. Die droogte leidde tot verwoestende zomerbranden in onder andere Turkije, Griekenland en Cyprus. Als de klimaatverandering zich verder doorzet, dreigen zulke megabranden nog veel alledaagser te worden dan ze vandaag al zijn.

Er is dit jaar al 407.000 hectare Europese natuur afgebrand door natuurbranden. Dat is bijna dubbel zoveel als gemiddeld in deze periode van het jaar. Die branden veroorzaakten evenveel CO2 als de jaarlijkse uitstoot van Estland.

De voorbije nacht, om half 3 Belgische tijd, werd in Frans-Guyana een nieuwe Europese weersatelliet gelanceerd. De nieuwe satelliet MetOp-SG A1 zal elke dag opnieuw de hele wereld in kaart brengen. Dat moet een hele waaier aan belangrijke informatie opleveren die belangrijk is voor weersvoorspellingen, stormwaarschuwingen en klimaatonderzoek. Zo zal de nieuwe satelliet Europa wat minder afhankelijk maken van de VS voor wetenschappelijk onderzoek.

Micro- en nanoplastics duiken overal op, van aan de Noordpool tot in het menselijk lichaam. Wat al die piepkleine plasticdeeltjes met ons lichaam doen, is nog niet duidelijk, maar ze verhogen wellicht de kans op een resem aandoeningen. Wij vroegen 2 experten om hun tips om je blootstelling aan microplastics te beperken.

De regering-Trump wil 2 belangrijke CO2-meetstations in de ruimte uitzetten. De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA heeft alvast de opdracht gekregen om zich daarop voor te bereiden. Dat meldt de Amerikaanse publieke omroep NPR. Daardoor dreigt de wereld een minder goed zicht te krijgen op de uitstoot van CO2. Ook populaire weerapps zoals Buienradar zouden er gevolgen van ondervinden.

De Belg is duidelijk meer bereid om zelf positieve klimaatkeuzes te maken dan de gemiddelde Europeaan, zoals zonnepanelen installeren of energiezuinige huizen kopen. Dat blijkt uit een nieuwe Eurobarometer-peiling. Toch vindt de Belg dat het eerder aan de EU, de federale regering en de industrie is om de klimaatcrisis aan te pakken dan aan hij- of zijzelf.

De staatssteun die België geeft aan fossiele brandstoffen is "economisch inefficiënt", verlengt de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen, helpt niet om de energiearmoede aan te pakken en brengt de Belgische klimaatdoelstellingen niet dichterbij. Dat zegt de Europese Commissie. Die raadt België aan om te snoeien in die staatssteun.

De wereld dreigt veel meer gletsjers te verliezen door de klimaatopwarming dan tot nu toe werd aangenomen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek dat de gevolgen van die opwarming op een langere termijn bekijkt. Dat zal onder andere gevolgen hebben voor de drinkwatervoorziening en de stijging van de zeespiegel. Maar met gericht klimaatbeleid kan het verlies nog ingeperkt worden, benadrukken de wetenschappers.

Deze eeuw ging er nog nooit zo veel bos verloren als vorig jaar. Bosbranden die aangevuurd worden door de toegenomen droogte en hitte, zijn daar de belangrijkste oorzaak van. Dat is nieuw, want tot vorig jaar was de landbouw de belangrijkste oorzaak van wereldwijde ontbossing. "We staan voor een keerpunt", zegt professor Bosecologie Bart Muys.

Vlaanderen heeft sinds kort zijn eerste klimaatarts. Jules Vertriest zal zich buigen over de gezondheidsproblemen die de klimaatverandering met zich meebrengt, zoals beroerten, pollenallergieën en tropische ziekten. Maar de klimaatarts pleit ook voor meer groen, schaduw en water in het straatbeeld.

IJs- en gletsjerexperten luiden de alarmbel omdat een belangrijke Amerikaanse databank met gegevens over het Noordpoolijs op een laag pitje wordt gezet. De overheidsdienst die daarvoor verantwoordelijk is, ziet door de besparingen van de regering-Trump geen andere mogelijkheid. "Een belangrijk verlies", zo oordelen Belgische glaciologen.

Belgische kinderen die geboren zijn in 2020, zullen in de loop van hun leven 6 keer meer extreme hittegolven meemaken dan hun landgenoten uit het geboortejaar 1960. Dat blijkt uit een nieuwe studie van de VUB. Wereldwijd zijn vooral de 20 procent armste kinderen het kwetsbaarst. Meer klimaatambitie kan de tol van die opwarming voor de jongere generaties wel milderen.

In Nederland is opschudding ontstaan nu blijkt dat een fabriek in de stad Helmond minstens 15 jaar lang de giftige chemische stof PFOA in het riool loosde. Dat is een type van de forever chemical PFAS. De gemeente Helmond eist nu een schadevergoeding van minstens 10 miljoen euro en hoopt dat er zo snel mogelijk een bloedonderzoek kan worden georganiseerd voor de omwonenden.

België zal ook op 12 mei geen nationaal klimaatplan indienen bij de Europese Commissie. Nochtans loopt dan het uitstel af dat ons land had verkregen van de Commissie. Federaal minister van Klimaat Jean-Luc Crucke (Les Engagés) maakt zich sterk dat er deze zomer wel een klimaatplan zal zijn.

Hoe welvarender een land, hoe meer het klimaat voor maatschappelijke verdeeldheid zorgt. Dat blijkt uit nieuw onderzoek. In rijke landen is de traditionele kloof tussen links en rechts rond het thema het grootst. Dat geldt trouwens niet alleen als je landen met elkaar vergelijkt. De kloof blijkt ook te groeien als een land in de loop der jaren rijker wordt.

Sinds het aantreden van Donald Trump is al een tiende van het personeel van het Amerikaanse Oceanografisch en Klimatologisch Agentschap NOAA ontslagen of vrijwillig opgestapt. Nog eens 1.000 nieuwe ontslagen dreigen. Dat is een klap voor de klimaatwetenschap, want wereldwijd hangen onderzoekers af van de gegevens die het agentschap verzamelt. VRT NWS sprak met meteoroloog Tom Di Liberto, een van de ontslagen onderzoekers.

Vandaag zet de Nederlandse milieuorganisatie Milieudefensie de eerste grote stap in haar rechtzaak tegen ING. Milieudefensie dagvaardt de grootbank omdat die projecten en sectoren zou blijven financieren die de klimaatcrisis verergeren.

Als België zijn deel wil doen om Europa tegen 2050 klimaatneutraal te maken, dan zal er elk jaar 11 tot 25 miljard euro méér geïnvesteerd moeten worden dan nu het geval is. Dat geld hoeft niet alleen van de overheid te komen, maar kan ook uit privaat kapitaal komen. De keuzes die de overheid maakt, zullen wel bepalen hoe hoog de kosten worden.

Gifstoffen uit schimmels op voedingsproducten als granen, maïs of rijst dreigen een groter gezondheidsprobleem te worden in Europa. Naarmate het continent opwarmt en vochtiger wordt door de klimaatverandering, zullen die zich beter kunnen verspreiden. We houden daar beter nu al rekening mee, waarschuwt het Europees Milieuagentschap.

In februari bereikte de hoeveelheid zee-ijs een historisch dieptepunt. Dat meldt de klimaatdienst van Copernicus, het Europese aardobservatieprogramma. Nooit eerder werd er zo weinig ijs gemeten rond de Noord- en Zuidpool. Het laagterecord kwam er tijdens de derde warmste februarimaand ooit gemeten.

In februari bereikte de hoeveelheid zee-ijs een historisch dieptepunt. Dat meldt de klimaatdienst van Copernicus, het Europese aardobservatieprogramma. Nooit eerder werd er zo weinig ijs gemeten rond de Noord- en Zuidpool. Het laagterecord kwam er tijdens de derde warmste februarimaand ooit gemeten.

De Europese autobouwers zullen in 2026 nog geen boetes moeten betalen als hun wagens de klimaatdoelen van dit jaar nog niet halen. Dat heeft Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, vandaag aangekondigd. De Commissie wil de sputterende auto-industrie zo meer ademruimte geven.

Enkele honderden klimaatactivisten van Code Rood hebben vandaag de toegang tot voedingsbedrijf Cargill geblokkeerd in de haven van Gent. Ze voerden actie tegen de agro-industrie. Cargill is een grote producent van voedsel- en landbouwproducten, onder andere uit Brazilië. De politie arresteerde een 100-tal activisten. De Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg was ter plaatse om de boodschap van Code Rood kracht bij te zetten.

Het Franse parket heeft een klacht van drie ngo's en acht individuen, onder wie een Belg, tegen de Franse oliegigant TotalEnergies geseponeerd. Dat heeft het Franse persagentschap AFP vernomen en de Belgische klager bevestigt het nieuws.

In Zeebrugge wordt de allereerste grote Belgische productie-eenheid voor groene waterstof gebouwd. Dat is waterstof die volledig opgewekt wordt met zonne- of windenergie, waarbij er dus geen broeikasgassen worden uitgestoten. De eerste groene waterstof zou er in de tweede helft van 2026 geproduceerd moeten worden.

In Zeebrugge wordt de allereerste grote Belgische productie-eenheid voor groene waterstof gebouwd. Dat is waterstof die volledig opgewekt wordt met zonne- of windenergie, waarbij er dus geen broeikasgassen worden uitgestoten. De eerste groene waterstof zou er in de tweede helft van 2026 geproduceerd moeten worden.