Veille 2.1

Wereldwijd de helft van onze vlees- en melkproducten vervangen door plantaardige alternatieven levert enorme klimaat- en milieuwinsten op, zegt een nieuwe studie in Nature. De CO2-uitstoot zou met 31 procent dalen en de aantasting van bossen en natuurgebied zou grotendeels gestopt kunnen worden.

Met veel trompetgeschal werd begin juli 2023 de nucleaire deal aangekondigd, het akkoord tussen de federale regering en de Franse energiegigant Engie - of is het andersom? De 11 maart beweging is niet overtuigd, integendeel. Een goede maatstaf om dergelijke akkoorden te beoordelen is hoe de financiële markten erop reageren. Het aandeel van Engie schoot na de aankondiging van het akkoord de hoogte in. Duidelijker kan niet.

De grootste agro- en voedingsbedrijven ter wereld hebben sinds 2020 miljardenwinsten gemaakt, dankzij de corona-pandemie en de oorlog in Oekraïne. Dat blijkt uit een nieuw rapport in opdracht van Greenpeace. De milieuorganisatie roept internationale, nationale en lokale beleidsmakers op om mee een einde te maken aan de controle en het monopolie van dit soort bedrijven, en maatregelen te nemen die zorgen voor transparantie en strengere regelgeving voor de activiteiten van deze sector.

Een decennium geleden was er het plan om belastingontduiking van grote bedrijven via onder meer belastingparadijzen aan banden te leggen. Is dat plan gelukt? ‘Niet echt’, zeggen economen Ludvig Wier en Gabriel Zucman. ‘Het probleem is alleen maar groter geworden.’

Olie- en gasproducenten kunnen de klimaatschade in ontwikkelingslanden makkelijk compenseren en nog steeds miljardenwinsten overhouden. Dat is een van de bevindingen van een rapport van Oxfam en de Loss and Damage Collaboration.

Volgens Maarten Boudry zijn klimaatactivisten een grotere bedreiging voor onze planeet dan klimaatontkenners. Om dat te staven maakt hij gebruik van zogenaamde ecomodernistische oplossingen, die in feite hopeloos ouderwets zijn: kerncentrales en CO2-taks. Zijn vooruitgangsoptimisme eindigt waar kritiek op het kapitalisme begint.

Als we de maatregelen overschouwen die de regeringen nemen tegen de energiecrisis, dan zie je duidelijk een rode draad: de vrije markt blijft onaantastbaar. Men blijft erin geloven alsof het een natuurwet is. Maar bij de huidige werking van de energiemarkt is die logica ver te zoeken. Het kan en moet anders.

Energiefacturen worden onbetaalbaar. En wat doet onze overheid? Ze geeft wat kruimels en weigert de schandalige overwinsten van de energiereuzen af te romen. Spanje en Griekenland tonen nochtans dat het anders kan. Gelukkig komen de vakbonden in actie.

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, stelt voor om een plafond in te voeren voor de inkomsten van bedrijven die elektriciteit produceren met lage kosten en een solidariteitsbijdrage van bedrijven die fossiele brandstoffen gebruiken. De inkomsten uit deze onverwachte winsten zullen naar mensen en bedrijven gaan om hen te helpen met de recente stijging van de energieprijzen en om te investeren in hernieuwbare energiebronnen van eigen bodem. Oxfam EU wil een belasting op de overwinsten van alle bedrijven die van de crisis profiteren.

De overstromingen in Pakistan, de hitte en droogte in Europa, de ongeziene hittegolf in China, de door droogte veroorzaakte hongersnood in de Hoorn van Afrika. Jawel, over al deze fenomenen bericht de openbare omroep regelmatig. Daarbij verschijnen heel wat stukken die de link leggen tussen het extreme weer, de impact van de mens en de klimaatverandering. Je zou denken dat ze bij de openbare omroep de ernst van het probleem beseffen.

Niet de gewone Pakistanen zijn verantwoordelijk voor de vreselijke overstromingsramp in hun land. Het aantal doden wordt geschat op 1000, een zware onderschatting. Andermaal tijd voor internationale solidariteitsacties? Eerder hoogste tijd om de echte schuldigen ter verantwoording te roepen: de multinationals van de olie- en gassector. Zij moeten dit betalen met hun woekerwinsten.

Met hun woekerwinsten beïnvloeden de multinationals van de olie- en gassector al 50 jaar het overheidsbeleid om hun fossiele brandstoffen olie en gas op de ‘markt’ te houden. Met die woekerwinsten kan evengoed de klimaatcrisis opgelost worden. Dat blijven de daders weigeren zolang onze regeringen hen dat toelaten. Het kan wél anders.

Weinig mensen zullen er ooit van hebben gehoord, maar het Energy Charter Treaty (ECT) is een groot obstakel voor de aanpak van klimaatverandering. Het verdrag biedt energiemultinationals de mogelijkheid overheden aan te klagen als deze beleid invoeren dat hun winsten beperkt. De fossiele industrie maakt dankbaar gebruik van deze mogelijkheid en jagen met miljardenclaims de kosten van de energietransitie verder omhoog.