Veille 2.1

Als de hele wereld zou consumeren zoals de Belgen, zouden de natuurlijke hulpbronnen nu zaterdag 23 maart al opgebruikt zijn. “Ons systeem loopt tegen de grenzen van de planeet aan”, zegt het WWF.

Ontdek het 4,5 miljard jaar oude verhaal van de planeet die we onze thuis noemen: de aarde. Vandaag de dag is de aarde een planeet waarop 8 miljard mensen wonen, mensen die een grotere invloed hebben op de vormgeving van ons aardoppervlak dan de meeste natuurlijke processen. Dramatische wendingen in onze geschiedenis hebben gemaakt dat de mens controle heeft gekregen over de natuur. Maar het is noodzakelijk om hieruit ook de nodige lessen te trekken, voor het te laat is. Earth – een vijfdelige miniserie op Canvas Een erg goede reeks over natuurlijke transities in de geschiedenis van de aarde met schitterende beelden maar evenzo sterke wetenschappelijke onderbouwing. Momenteel werden reeds drie van de vijf afleveringen uitgezonden. In zijn geheel te bekijken via vrt max.

Op de 28ste klimaattop beloofde voorzitter Al-Jaber in zijn toespraak na het klimaatakkoord vol trots “een betere toekomst voor de mensheid en de planeet”. Opvallend is dat hij hier mens en planeet apart benoemd. Deze scheiding tussen ‘natuur’ en ‘mens’ op COP28 is kenmerkend voor het antropocentrisme, een denkwijze waarin de mens centraal staat. Deze ideologie domineert niet alleen het taalgebruik van de klimaattop, maar ook dat van de media. In zijn boek ‘We Have Never Been Modern’ legt de bekende denker Bruno Latour, een socioloog, antropoloog en filosoof, uit wat de gevolgen zijn van deze loskoppeling: het geeft de mens de mogelijkheid om boven de natuur uit te stijgen, deze te beheersen en te manipuleren.

Artificiële intelligentie (AI) ontwikkelt zich in een razend tempo, waardoor ook druk op de grote techbedrijven groeit om de milieu- en klimaatimpact ervan aan te pakken. Want die is groot: AI vereist enorme hoeveelheden energie en water.

Janine Abbring spreekt zoöloog en klimaatactivist George Monbiot (1963) over het gevoel van nietigheid en vrijheid wanneer hij in zijn zeekajak vaart, hoe een krachtig verhaal zelfs onze diepst gevoelde waarden omver kan werpen, en hoe we straks de mensheid kunnen voeden zonder uiteindelijk de planeet zélf op te eten. Monbiot laat een fragment zien uit de Britse cultserie Survivors, over overlevenden na een pandemie veroorzaakt door een virusuitbraak in een lab in China. Verder beelden van de Amerikaanse rapper Eminem en van bultrugwalvissen in de baai van Monterey in Californië.

In januari wordt Celeste Saulo de eerste vrouw aan het hoofd van de Wereld Meteorologische Organisatie van de VN. Ze verdedigt met vuur het globale belang van meteorologische diensten en ziet een geëngageerde samenleving als de basis van verandering. ‘We hebben een ontwrichtende samenleving nodig.’

Morgen, op 2 augustus, zullen alle hulpbronnen al opgebruikt zijn die de planeet in een jaar kan genereren. Als iedereen aan het tempo van de Belgen zou consumeren, zou “Earth Overshoot Day” zelfs al op 26 maart gevallen zijn, zegt het Wereldnatuurfonds.

Op woensdag 26 juni werd Jim Skea verkozen tot nieuwe voorzitter van het IPCC, een organisatie van de Verenigde Naties die de risico’s van de klimaatcrisis evalueert. Wat is zijn visie? ‘Elke fractie van een graad maakt een verschil. Dat moeten we onthouden.’

In het boek “De tijd dringt” schrijven 69 Grootouders voor het Klimaat een brief aan hun kleinkinderen, kinderen of beleidsmakers. MO* publiceert enkele van die brieven. Vandaag: de brief van professor Rik Pinxten aan zijn zoon Simon.

Wat wensen ouders hun pasgeboren kind? Dat het gezond is, dat het opgroeit tot een fijne tiener en uitgroeit tot een volwassen persoon. Er zijn geen ouders bekend die verlangen dat hun kind groeit en blijft groeien, en dus steeds groter wordt. Dat lijkt eerder iets voor een sprookje of beter een griezelverhaal. En toch is dit laatste verlangen de overheersende wens als het over onze economie gaat. Die moet groeien, en blijven groeien. Een land gaat zogezegd achteruit als het bruto binnenlands product niet groeit, als we niet steeds, jaar na jaar na jaar, meer producten en diensten produceren. En terwijl we ons goed kunnen voorstellen hoe onwezenlijk het zou als een kind zou blijven groeien – het huis, de stoelen, het eten, het zou allemaal te klein of te weinig zijn – lukt dat dus niet als het over de groei van de economie gaat in het huis van de mens, onze aarde. Terwijl die ook niet groeit. Sterker nog, ons leven gedijt enkel in die dunne laag boven en net in de aardkorst, de kwetsbare zone van de biosfeer,

Recent verscheen bij uitgeverij Atlas 'De vloek van de nootmuskaat' van Amitav Ghosh en kreeg als ondertitel 'Boodschap aan een planeet in crisis' en eind 2022 publiceerde uitgeverij EPO 'Te groot om ons voor te stellen'. Wil Heeffer las ze allebei: “Ghosh schrijft op uiterst toegankelijke wijze over de nog altijd voortdurende effecten van het kolonialisme op natuur en mens.

Om de ergste gevolgen van de klimaatverandering tegen te gaan, moet er het komende decennium een ingrijpende economische transformatie plaatsvinden, schrijft Owen Gaffney (Earth4all). Dat is zowel mogelijk als betaalbaar – als we ervoor zorgen dat de rijksten in de wereld hun deel betalen.

Bedrijven staan te popelen om de oceaanbodem om te ploegen om kostbare ertsen te winnen, maar de weerstand tegen de nieuwe industrie groeit. De diepzee verstoren kan namelijk ernstige en onomkeerbare gevolgen hebben voor mens en planeet, schrijven Daniela Fernandez en Matthew Gianni, medeoprichters van de Deep Sea Conservation Coalition.

De energietransitie zit allesbehalve op schema. Volgens deskundigen moet er jaarlijks zo’n 1000 miljard euro aan fossiele investeringen herleid worden naar hernieuwbare projecten om bij te benen. Dat is jaarlijks drie keer meer dan nu.

Op de Nederlandse TV: "Klimaatactivisten bezetten Duits dorpje Lützerath dat moet wijken voor afgraving milieuvervuilend bruinkool". Duitsland verbrandt steeds meer kolen voor de opwekking van elektriciteit, sinds de verminderde invoer van gas uit Rusland. Klimaatactivisten hebben zich uit protest in het dorp gevestigd. Er wordt ingegaan op de rol van 'De Groenen' in de regionale en nationale politiek.