Flux continu

Het Amazonewoud is vandaag niet alleen een ecosysteem onder druk, maar ook een geopolitieke breuklijn waar klimaat, economie en macht botsen. De klimaattop COP30 toonde aan dat geen enkel klimaatakkoord geloofwaardig is zolang inheemse volkeren geen stem hebben in de zaal. Nato Tupinambá, een spirituele leider uit het gebied, belichaamt die spanning. Zijn aanwezigheid in Belém maakte zichtbaar waar de werkelijke strijd om het woud wordt uitgevochten.

Historicus Jacques Pauwels benadrukt het cruciale belang van geschiedenis om het waarom van hedendaagse conflicten te kennen. Media en politici verkopen een simplistisch zwart-wit-verhaal van goeden tegen slechten, zonder oorzaken uit te leggen. Oekraïne, Gaza of de toenemende sociale ongelijkheid: voor wie de échte geschiedenis niet kent is oorlog iets dat zomaar, plots gebeurt, zonder dat je daar iets aan kan doen. Niets is minder waar.

Met hun boek 'Gaza – Een geschiedenis van kolonisatie' geven auteurs Ludo De Brabander en Soetkin Van Muylem de twee cruciale elementen die de mediafilters van vooringenomenheid en selectiviteit doorprikken: context en geschiedenis.

In het Zoniënwoud bevindt zich een reservaat waar bomen sinds 1983 in alle rust oud en dik mogen worden. Elke boom die omvalt, elk dier dat sterft, blijft liggen. Dat is bijzonder, want eeuwenlang haalden mensen alles van vlees en hout uit het bos. We gingen praten met de oudste en dikste boom in het reservaat. Samen blikken we terug op veertig jaar Belgische bosgeschiedenis.

Scherp 's middags je hersenen aan met hot topics en een warme kom soep. Boeiende sprekers ontleden actuele thema's met een Brusselse invalshoek.

We kunnen geen krant openslaan of het nieuws beluisteren of er komt wel iets voorbij dat met klimaat, milieu of duurzaamheid heeft te maken. Met veel bombarie is door Europa een klimaatbesluit genomen dat echter niet verder reikt dan een inspanningsverplichting. Dus tot niets.

De EU verbiedt producten zoals palmolie, cacao en koffie als die gelinkt zijn aan ontbossing. Onderhandelaars van het Europees Parlement en de lidstaten hebben daar gisteren (maandag) een akkoord over bereikt - een wereldprimeur.

Belgisch-Canadees historicus Jacques Pauwels gaat in gesprek met Lode Vanoost. "De Eerste Wereldoorlog is in feite nooit gestopt. Hij is gewoon doorgegaan in de rest van de wereld. Zoals met alle oorlogen is zorg voor de slachtoffers in Oekraïne de laatste zorg van de oorlogsstokers, de wapendealers en de elite. Eeuwige oorlog is hun levensader."

Leestip van deze zomerse week: de Britse archeoloog David Wengrow bundelde, samen met de intussen overleden antropoloog David Graeber, de jongste antropologische en archeologische kennis en inzichten in Het begin van alles. Het is een vuistdik boek, dat internationaal een hype werd nog voor het verscheen. De auteurs nemen afstand van de speculatieve en deterministische geschiedenissen van de mensheid, bedacht door filosofen uit de 16de en 17de eeuw, die tot vandaag ons denken blijven bepalen.

Gedurende het grootste deel van de menselijke geschiedenis werd de natuur als heilig beschouwd en geloofde men dat God of de goden in de natuur alomtegenwoordig waren. Dat gold voor bijna alle culturen en religieuze tradities ter wereld. Toen de westerse mens in de zeventiende eeuw God en de natuur van elkaar scheidde, was dat méér dan een breuk met duizenden jaren van verworven wijsheid en ervaring: we zagen er de legitimatie in om onze omgeving te plunderen en onszelf op een destructieve manier boven de natuur te plaatsen.