Un(e) signature

"We weten dat sommigen van jullie grotere ambities hadden." COP-voorzitter André Corrêa do Lago drukte het tijdens de slotmeeting nog zachtjes uit. De klimaatconferentie in Brazilië, die heel ambitieus was begonnen en de COP van de waarheid werd genoemd, heeft al bij al een zwakke slottekst opgeleverd. Wat moeten we onthouden van deze COP30?

Géén stappenplan om het gebruik van fossiele brandstoffen af te bouwen, en geen stappenplan tegen ontbossing. Wél meer geld voor kwetsbare landen om zich beter te wapenen tegen de gevolgen van de klimaatverandering. Er klonk applaus toen de slotverklaring van de 30e VN-klimaatconferentie werd aangenomen, want COP30 is dan toch afgesloten met een akkoord. Maar er is ook veel ontgoocheling, want het slotakkoord is al bij al zwak. Dit staat er (niet) in.

De vooruitgang die door directe diplomatie op een VN-klimaattop kan worden gemaakt, weegt vele keren zwaarder door dan de uitstoot die de verplaatsingen naar zo'n COP veroorzaken. Dat blijkt uit een analyse van wat er na het klimaatakkoord van Parijs is verschoven op klimaatvlak. "Er is ruimte om het aantal deelnemers te verkleinen, maar het blijft belangrijk om er fysiek aanwezig te zijn, dit gaat om diplomatie."

De vraag naar aircotoestellen gaat tegen 2050 verdrievoudigen als de huidige trends zich doorzetten. Dat blijkt uit de studie 'Global Cooling Watch 2025', die op de klimaattop in Brazilië is voorgesteld. De stijging kan tot miljarden tonnen extra broeikasgassen leiden, waarschuwt de VN, tenzij we het slim aanpakken.

Het afbouwen van de uitstoot, geld aan arme landen en tropische bossen. Daarover gaan zowat 200 landen het hebben op de jaarlijkse VN-klimaatconferentie in Belém, Brazilië. Makkelijk worden de onderhandelingen niet. Wordt dit de "COP van de actie", zoals gastheer Brazilië hoopt?

Op de openingsdag van de VN-klimaatconferentie heeft gastheer Lula da Silva, de Braziliaanse president, zijn langverwachte fonds voor tropische bossen voorgesteld. Wat is de bedoeling van dat fonds, wie gaat er geld in stoppen en waarom is er concurrentie?

De uitstoot van broeikasgassen in België daalt, maar onvoldoende om in 2050 klimaatneutraal te kunnen zijn. Dat blijkt uit de tweede editie van de federale 'Klimaattransitiebarometer'. "Ondanks de bemoedigende evolutie van sommige indicatoren blijft België nog ver verwijderd van zijn koolstofarme traject op lange termijn", luidt het. Voor transport gaat het zelfs de verkeerde richting uit, net als voor landgebruik.

Dankzij het klimaatakkoord van Parijs stevent onze planeet niet meer af op 4 graden opwarming, maar op 2,6 graden extra. Concreet kunnen we daarmee gemiddeld 57 extreem warme dagen per jaar vermijden. Dat hebben klimaatspecialisten van World Weather Attribution en Climate Central berekend. "Dankzij Parijs en de jaren daarna hebben we een worstcasescenario kunnen vermijden", zegt VUB-professor Wim Thiery. "Klimaattoppen hebben wel degelijk hun nut."

Windsnelheden tot 300 km/u, mogelijk evenveel regen als in een heel jaar in België en een vloedgolf tot 4 meter hoog vanuit de zee: orkaan Melissa heeft net Jamaica bereikt als een orkaan van de hoogste categorie 5. De gevolgen voor Jamaica zullen sowieso desastreus zijn. Hoe uitzonderlijk is Melissa, en wat is het verband met de klimaatverandering? "Het is nog maar het 2e jaar ooit met 3 orkanen van categorie 5."

De zon op een kunstmatige manier dimmen om de opwarming van de aarde af te remmen is een techniek met grote risico's en onzekerheden. Dat zeggen Amerikaanse onderzoekers in een nieuwe studie. Zij bekeken plannen om bepaalde aërosolen (kleine zwevende deeltjes) massaal in de atmosfeer te injecteren. "Je kan er regenpatronen mee verstoren, en als het niet gecoördineerd gebeurt over grenzen heen, kan het meer kwaad dan goed doen."

Nooit steeg de concentratie van het broeikasgas CO2 in onze atmosfeer zo hard door als in 2024. Dat blijkt uit een nieuw rapport van de Wereldmeteorologische Organisatie (WMO). "De laatste keer dat we met zulke hoge concentraties aan broeikasgassen zaten, was 3 tot 5 miljoen jaar geleden, nog vóór de moderne mensheid. Het was toen 2 tot 3 graden Celsius warmer dan nu, met een zeespiegel die tot 20 meter hoger was." Dat het nu nog niet zover is, komt door de traagheid waarmee de planeet reageert op de veranderingen.

China wil de uitstoot van broeikasgassen met 7 tot 10 procent verminderen tegen 2035. Dat heeft president Xi Jinping aangekondigd. Experts hadden op meer gehoopt, maar zeggen tegelijk dat China misschien wel iets beter zal doen dankzij de enorme groei van groene energie. Tegelijk is het de eerste keer dat China, nog altijd 's werelds grootste uitstoter, een concreet doel voor uitstootvermindering meegeeft voor de relatief korte termijn.

Marokko heeft als 60e land het VN-Oceaanverdrag geratificeerd. Dat is bekend geraakt tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York. Nummer 60 betekent een mijlpaal, want nu treedt het Oceaanverdrag automatisch in werking. Er komt voortaan regelmatig een VN-oceaantop, er zullen zeereservaten worden aangewezen en er wordt een internationaal secretariaat gekozen, waarvoor België 1 van de kandidaten is.

De regenval en de verdeling van de regen is in 2024 onregelmatiger en extremer geworden. Dat blijkt uit een nieuw rapport van de WMO, de VN-klimaatdienst. 60 procent van alle rivieren wereldwijd had daardoor ofwel een te hoog, ofwel een te laag waterpeil. De ene regio kreeg te maken met droogte, de andere met zware overstromingen door een verstoorde waterkringloop, een gevolg van de klimaatverstoring.

De Europese milieuministers komen vandaag samen in Brussel om over de Europese klimaatambities te praten. Ze zullen er niet de Europese doelstelling van 90 procent minder uitstoot tegen 2040 goedkeuren, want Europa is nog te verdeeld over de kwestie. Het zal wél gaan over de doelstelling voor 2035 die de EU binnenkort aan de VN moet voorleggen voor de belangrijke VN-klimaattop. Het zal wellicht een bescheidener doel worden dan voorzien. Of hoe de EU zijn internationale voortrekkersrol voor het klimaat zelf verzwakt ziet.

De oorlog tussen de Amerikaanse president Trump en de sector van windmolenparken op zee bereikt een nieuw hoogtepunt, nu Trump een groot project voor de kust van Rhode Island laat stopzetten. Zowel energiegigant Ørsted als de staten Rhode Island en Connecticut zijn tegen de beslissing naar de rechtbank gestapt.

De mogelijkheden om veilig en op een praktische manier CO2 onder de grond op te slaan in de strijd tegen de klimaatverandering zijn bijna 10 keer kleiner dan eerder aangenomen. Dat blijkt uit een studie in Nature, die in kaart bracht welke plekken echt geschikt zouden zijn rekening houdend met de bevolkingsdichtheid. "Het is een schaars middel, waar we verstandig moeten mee omspringen", zeggen de onderzoekers. VRT NWS sprak met een van de co-auteurs van de studie, klimaatwetenschapper Joeri Rogelj.

Tijdens de mariene hittegolven van 2023 heeft de wereldoceaan zo'n 10 procent minder CO2 opgenomen - bijna een miljard ton - dan normaal gezien te verwachten was, bijna de helft van de jaarlijkse uitstoot van de hele Europese Unie. Het is geen goed nieuws in tijden van een opwarmende planeet en opwarmend zeewater, maar er is een lichtpuntje: de daling is kleiner dan gevreesd, zo blijkt uit een nieuwe internationale studie waaraan ook het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) meewerkte.

Regeringen en werkgevers moeten dringend maatregelen treffen om de gezondheid van werknemers te beschermen nu die steeds vaker met extreme hitte te maken krijgen. Daarvoor waarschuwen de Verenigde Naties op basis van een nieuw rapport in samenwerking met de Wereldgezondheidsorganisatie WHO. Het vorige grote rapport met richtlijnen dateert van 1969 en er is dringend een update nodig nu de klimaatopwarming een steeds grotere impact heeft, zeggen ze.

De regering-Trump gaat Amerikaanse klimaatrapporten uit het verleden herbekijken en "updaten". Dat heeft de minister van Energie, Chris Wright, gezegd in een gesprek met de Amerikaanse zender CNN. Wright, die uit de sector van fossiele brandstoffen komt, krijgt veel kritiek uit de wetenschappelijke wereld. Klimaatwetenschapper Michael Mann vergelijkt de praktijken in The Guardian zelfs met die van Jozef Stalin,