Jean-Marc Jancovici

Nadat een recente hittegolf Europa van Portugal tot Turkije teisterde komt er in augustus een tweede meer intense golf aan die zich volgens voorspellingen zal uitstrekken tot heel Frankrijk, de Benelux en ook Noordelijk Europa treft. De onwil om deze klimaatcrisis ernstig te nemen dreigt onomkeerbare gevolgen te hebben.

In het Groot Barrièrerif (Great Barrier Reef) in Australië was er het afgelopen jaar een grote afname van de 'coral cover', het percentage van het rifoppervlak dat bedekt is met levende harde koralen. Het gaat om de grootste daling sinds het begin van de metingen, aldus de onderzoekers van het Australian Institute of Marine Sciences (AIMS). Volgens de onderzoekers is de klimaatcrisis de voornaamste oorzaak.

Hoewel er meer dan 6000 rivieren door het Nepalese landschap kronkelen, is het steeds moeilijker voor de Nepalezen om toegang te krijgen tot water. Er is steeds minder water, er is de klimaatverandering en de systemen om water te beheren zijn ook nog eens complex. Water was lange tijd een gedeeld en publiek goed in Nepal, maar die solidariteit maakt geleidelijk aan plaats voor conflict.

Pour la première fois de son histoire, la plus haute juridiction mondiale explique concrètement ce que les États doivent faire – et s'abstenir de faire – pour prévenir une déstabilisation climatique supplémentaire. Qu'est-ce que cela signifie pour la Belgique, condamnée à deux reprises dans l'Affaire Climat (Klimaatzaak), mais qui ignore toujours ces jugements ?

Het Internationaal Gerechtshof heeft een revolutionaire uitspraak gedaan: landen kunnen juridisch vervolgd worden voor het niet halen van hun klimaatdoelen. Dit betekent dat de grootste historische vervuilers nu het risico lopen op forse schadeclaims, en dat er een nieuwe, keiharde stok achter de deur is voor klimaatactie.

In enkele weken tijd heeft zowat de helft van de inwoners van het eilandstaatje Tuvalu in de Stille Oceaan zich aangemeld om een visum te krijgen voor Australië. Ze maken gebruik van een speciaal visumprogramma dat is ingesteld omdat het eiland ernstig bedreigd wordt door de klimaatverandering, met een stijgende zeespiegel en grotere kans op extreem stormweer. Het gaat om het eerste structurele programma voor klimaatvluchtelingen in zijn soort.

Stel je voor dat we zouden nadenken over een zomer die ons dichter bij huis kan brengen, in plaats van verder weg, schrijft MO*columnist Jan Mertens. 'Het weg willen, van hier naar daar, versnelt alleen maar het proces dat ervoor zorgt dat er minder hier en daar overblijft.'

In een zomerreeks met vier bijzondere denkers mocht De Denker der Nederlanden natuurlijk niet ontbreken. Restaurant Samenloop dekte de tafel, en David Van Reybrouck vulde de borden, de glazen en de uren met zijn driegangenmenu van wereld en aarde, de mens en al het levende, macht en tegenkracht.

Vandaag bespreekt de Vlaamse regering het Vlaams Klimaatplan, inclusief het Sociaal Klimaatfonds. Dat fonds moet de factuur van de komende koolstoftaks voor woningen en transport verlichten. Niemand weet hoe groot die factuur zal zijn. De discussie over wie er op welke manier van tegenmaatregelen kan genieten loopt nog. Onzekerheid lijkt troef bij alle EU-lidstaten, maar België maakt het wel erg bont.

Het zeewater rond Antarctica werd het afgelopen decennium steeds zouter, blijkt uit een nieuwe studie. Hoe dat kan, kunnen de onderzoekers nog niet verklaren. Wat betekent dit voor het klimaatprobleem?

Terwijl milieurampen steeds frequenter en dodelijker worden, blijft de Vlaamse regering falen in het uittekenen van een serieus klimaatbeleid. Donderdag 10 juli trekken Grootouders voor het Klimaat, Bond Beter Leefmilieu en de Klimaatcoalitie naar het Martelaarsplein met een duidelijke boodschap: dit klimaatplan is een kaakslag voor jong én oud.

Terug van weggeweest? Het publieke debat over klimaat, smelten van de hitte, experten op praatprogramma’s. Klimaatangst bij veel jonge mensen ebt echter niet periodiek weg, maar kruipt net in de kleren en sluimert al jaren. Maar we moeten beseffen dat net die angst een breekbare luxe is in een wereld vol onzekerheid.

Meer dan een jaar na de deadline, presenteert de Vlaamse regering vandaag haar finale energie- en klimaatplan. Bond Beter Leefmilieu reageert teleurgesteld. Enkele goede maatregelen, zoals de langverwachte taxshift van elektriciteit naar aardgas en bijkomend sociaal renovatiebeleid, nemen niet weg dat dit plan zwaar onder de lat duikt.

Gas wordt duurder, elektriciteit goedkoper. Dat zijn enkele van de maatregelen in het klimaatplan dat de Vlaamse regering heeft voorgesteld. Doel is om de CO2-uitstoot tegen 2030 te verlagen met 40 procent. Wat staat er nog allemaal in dat klimaatplan? We sommen de belangrijkste maatregelen op.

De Vlaamse overheid kent 2 miljoen euro strategische 'ecologie'steun toe aan het omstreden plastiekproject van Ineos. Milieuorganisaties reageren woedend: publieke middelen worden ingezet voor een fossiel project dat haaks staat op klimaatdoelstellingen.

Vergeet de beloftes van politici: de kosten van levensonderhoud zullen blijven stijgen, en de schuldige is dichterbij dan je denkt. Dit artikel onthult hoe de klimaatcrisis – van smeltende gletsjers tot extreme weersomstandigheden – nu al direct je portemonnee raakt en waarom de prijzen zullen blijven pieken.

Terwijl Europa zucht onder recordhittegolven, lijkt de politiek de kop in het zand te steken en blijven concrete klimaatplannen uit. Hoe is het mogelijk dat, terwijl de aarde steeds sneller opwarmt, er minder actie wordt ondernomen dan ooit tevoren?

In 2040 wil Europa 90 procent minder broeikasgassen uitstoten vergeleken met 1990. De Europese Commissie heeft, na maanden van overleg, vandaag het plan officieel voorgesteld. Het tussentijdse klimaatdoel moet een opstap worden naar klimaatneutraliteit in 2050. Het is een ambitieus doel, maar er zijn ook enkele flexibele regels waar critici niet zo blij mee zijn.

De Belg is duidelijk meer bereid om zelf positieve klimaatkeuzes te maken dan de gemiddelde Europeaan, zoals zonnepanelen installeren of energiezuinige huizen kopen. Dat blijkt uit een nieuwe Eurobarometer-peiling. Toch vindt de Belg dat het eerder aan de EU, de federale regering en de industrie is om de klimaatcrisis aan te pakken dan aan hij- of zijzelf.

Wat hadden de wereldleiders weer beloofd in 2015 in de Franse hoofdstad? Ze zouden de opwarming van de aarde veroorzaakt door onze uitstoot van broeikasgassen beperken. Tot twee graden en liefst tot anderhalve graad. Daarvoor moesten ze doortastende én rechtvaardige maatregelen nemen. Ze hebben dat niet gedaan. Dat zien we op onze tv-schermen. De bosbranden, overstromingen en hittegolven worden talrijker en heviger. Met veel menselijke slachtoffers en schade voor alle leven op de planeet.

Jules Vertriest (30) is de eerste arts die in opdracht van het Vlaams Departement Zorg is aangesteld om zich bezig te houden met de gezondheidseffecten van de klimaatverandering in Vlaanderen. Na een kurkdroge lente kreeg de kersverse klimaatarts er bij het begin van de zomer al meteen een eerste hittegolf bovenop. ‘Laat hitte, droogte en UV-schade nu net de grootste gezondheidsrisico’s zijn die de klimaatverandering met zich meebrengt, maar er zijn oplossingen en het is mijn taak om die naar voren te schuiven.’

"De klimaatverandering staat gewoon niet meer op de agenda en de groep die erover spreekt, wordt steeds kleiner." Dat zegt klimaatexperte Jill Peeters, naar aanleiding van het extreme weer dat de komende dagen over het land trekt. Toch blijft ze het klimaatprobleem op tafel leggen. "Ook vennootschappen zijn vragende partij om meer in te zetten op duurzaamheid."

Het idee van het ‘militair-industrieel complex’, bedacht door Eisenhower in zijn afscheidsrede in 1961, was bedoeld als een waarschuwing voor de ongecontroleerde macht van wapenfabrikanten en hun invloed op het buitenlands beleid. Vandaag de dag is dat complex gemuteerd. Het beschrijft niet langer alleen de innige relatie tussen wapenfabrikanten en politici. Het omvat nu ook een andere machtige, planeetvernietigende industrie: fossiele brandstoffen.

In landen waar de gemiddelde temperatuur snel stijgt, krijgen steeds meer vrouwen te maken met kanker. Dat blijkt uit metingen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Voor elke graad Celsius temperatuurstijging neemt het aantal kankergevallen onder vrouwen toe en blijkt de ziekte dodelijker. Kunnen we van een direct verband spreken?

“Scholen dagenlang gesloten wegens hittegolf”? In de grote treinstations van het land kon je gisteren de voorpagina’s van de kranten van morgen lezen.

Hittegolven, droogtes en bosbranden zullen niet alleen vaker voorkomen, maar ook steeds meer op hetzelfde moment. Dit blijkt uit een nieuwe studie waar de Vrije Universiteit Brussel heeft aan meegewerkt.

Rampen hebben in het voorbije decennium 264,8 miljoen mensen op de vlucht gedwongen in 210 landen en gebieden. Stormen en overstromingen zijn veruit de belangrijkste oorzaak, goed voor 89% van de gedwongen verplaatsingen.

Als we willen dat iedereen zich kan aanpassen aan klimaatverandering, zijn technische ‘ingenieursoplossingen’ alleen niet voldoende. Daarvoor is ook een sterke sociale infrastructuur nodig. Juist nu de overheid het maatschappelijke middenveld onder druk zet, verschijnt er een studie van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) die hier dieper op ingaat.

De wereld dreigt veel meer gletsjers te verliezen door de klimaatopwarming dan tot nu toe werd aangenomen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek dat de gevolgen van die opwarming op een langere termijn bekijkt. Dat zal onder andere gevolgen hebben voor de drinkwatervoorziening en de stijging van de zeespiegel. Maar met gericht klimaatbeleid kan het verlies nog ingeperkt worden, benadrukken de wetenschappers.

De Europese Unie zal tegen 2030 54 procent minder broeikasgassen uitstoten, vergeleken met 1990, en komt zo net uit onder de doelstelling van 55 procent. Dat heeft de Europese Commissie berekend op basis van de klimaatplannen van de meeste lidstaten.

Carbon Capture and Storage (CCS), het afvangen en opslaan van CO2, wordt voorgesteld als een belangrijke stap in het vergroenen van de industrie. Volgens critici belooft de technologie echter veel meer dan die eigenlijk kan geven, terwijl de kosten ervan veel hoger liggen. Door te hard in te zetten op CCS dreigen we de boot te missen om onze samenleving duurzaam te hervormen.

Alle wijngebieden ter wereld zijn getroffen door de klimaatverandering, blijkt uit een studie door de Universiteit van British Columbia. Maar de impact is sterk verschillend en Europa zit in het oog van de storm.

Deze eeuw ging er nog nooit zo veel bos verloren als vorig jaar. Bosbranden die aangevuurd worden door de toegenomen droogte en hitte, zijn daar de belangrijkste oorzaak van. Dat is nieuw, want tot vorig jaar was de landbouw de belangrijkste oorzaak van wereldwijde ontbossing. "We staan voor een keerpunt", zegt professor Bosecologie Bart Muys.

Vlaanderen heeft sinds kort zijn eerste klimaatarts. Jules Vertriest zal zich buigen over de gezondheidsproblemen die de klimaatverandering met zich meebrengt, zoals beroerten, pollenallergieën en tropische ziekten. Maar de klimaatarts pleit ook voor meer groen, schaduw en water in het straatbeeld.

Migratie is niet het probleem, het is de oplossing. Dat is de stelling van milieujournaliste Gaia Vinci in haar boek ‘De eeuw van de nomade – Hoe we de klimaatramp kunnen overleven’. Rik Pinxten las het: “Als recensent voel ik me ongelukkig omdat ik slechts heel summier kan aangeven dat dit een heel belangrijk, want een zeer nuttig, boek is”.

De opwarming van de aarde doet meer dan ijskappen smelten. Wetenschappers waarschuwen: we staan aan de vooravond van een wereldwijde opmars van dodelijke schimmelinfecties.

Na een succesvolle Klimaatzaak waarin de rechtbank oordeelde dat België haar uitstoot aanzienlijk moet verlagen is het tijd voor een nieuw hoofdstuk in de klimaatrechtspraak: hoe gaan we ons aan de gevolgen van de klimaatverandering aanpassen? In Brussel ging vorige week de eerste Belgische klimaatadaptatierechtszaak van start. Doctoraatsstudente milieurecht Matilde Meertens legt uit waarover dit gaat.

Afrika krijgt de volle kracht van de klimaatverandering over zich heen, en dat bedreigt ‘elk aspect van de sociaaleconomische ontwikkeling’. Dat zegt de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) in een nieuw rapport.

Warmere temperaturen bedreigen meer dan de helft van de gebieden waar bananen groeien. Wordt het meest favoriete fruit ter wereld binnenkort een zeldzaamheid?

David Van Reybrouck is archeoloog, filosoof, schrijver en sinds februari, de eerste Denker der Nederlanden. Dat is een breuk met zijn zeven voorgangers. Zij waren allemaal Denker des Vaderlands, een wat oubollig begrip en Nederlands initiatief. Van Reybrouck ziet zichzelf liever als Vérdenker der Nederlanden. Vérdenken is naar het heden kijken vanuit het verre verleden en vanuit de verre toekomst. In zijn zeer lezenswaardig essay ligt het accent op de moderne ongeveer 400 jaar oude diplomatie die faalt bij het oplossen van de klimaatcrisis. Er is een andere aanpak nodig.