No collapswashing

Spiegelmicroben zijn kunstmatig vervaardigde bacteriën die spiegelbeelden zijn van natuurlijke microben. In de synthetische biologie wordt daar momenteel volop onderzoek naar gedaan, maar dat is allesbehalve zonder risico.

Naarmate de werkelijkheid van de klimaatontwrichting radicaler wordt, blijven velen wegkijken of roepen ze op om om het vooral ‘gezellig’ te houden en alleen maar ‘positief’ nieuws te brengen. Die spagaat is ethisch niet vol te houden, meent MO*columnist Jan Mertens.

De Europese ontbossingswet wordt een jaar uitgesteld. Dat staat vast nu ook het Parlement en de lidstaten daarover een akkoord hebben gesloten. Een belangrijke versoepeling van de wet waar de Europese Volkspartij voor gestreden heeft, haalt het evenwel niet. Er komt voorlopig geen uitzonderingslijst voor landen die niet aan de ontbossingswet hoeven te voldoen.

Tussen 2013 en 2023 zijn in het Congobekken maar liefst 742 nieuwe planten- en diersoorten ontdekt. Dat blijkt uit een nieuw rapport van het Wereldnatuurfonds (WWF), dat werk samenbrengt van honderden wetenschappers.

Op de klimaattop in Bakoe eerder deze maand botsten Noord en Zuid frontaal. Het resultaat was een teleurstellend akkoord. Het stof was in de Azerbeidzjaanse hoofdstad nog niet neergedaald toen MO* sprak met de vooraanstaande klimaatwetenschapster Joyeeta Gupta. Is effectief klimaatbeleid nog wel mogelijk? En hoe ziet een rechtvaardige transitie er anno 2025 uit?

Verschillende klimaatwetenschappers zijn het oneens met het pessimistische beeld dat de voormalige directeur van het Belgisch Klimaatcentrum Valérie Trouet schetst in een opiniestuk in De Morgen. "Er wordt wel geluisterd naar de wetenschappers. Niet alle dingen lukken, maar een aantal dingen lukt wel. Je kan niet verwachten van de hele bevolking dat ze de draagwijdte van een statistiek begrijpen", reageert professor Jos Delbeke.

Valérie Trouet is klimaatwetenschapper aan de universiteit van Arizona (VS) en auteur van Wat bomen ons vertellen. Tot nu toe hield ze haar donkere toekomstvisie voor haarzelf. Maar ze zwijgt niet langer. ‘Noem mij maar een alarmist, bespreek het maar met uw maten op X, dat het allemaal zo’n vaart niet zal lopen. I’m out.’

Het klimaat van de aarde bevindt zich in 2024 “in een grote crisis die nog erger zal worden als we op de huidige manier doorgaan”, waarschuwt een team van 14 klimaatwetenschappers in 'Het klimaatrapport 2024: gevaarlijke tijden op de planeet aarde'. Het rapport windt geen doekjes om de gevaren waarmee de mensheid wordt geconfronteerd.

Vanaf 30 december zou elke koffieboon die de Europese markt binnenkomt ‘ontbossingsvrij’ moeten zijn. Maar haast niemand lijkt daar klaar voor. ‘We zijn zo klaar als we kunnen zijn’, was zowat het beste antwoord dat MO* in Kenia kon optekenen, op een reis langs de koffieketen. Gevolg: kosten voor de kleine boer, en duurdere koffie voor de Europeaan.

Zelfs in de meer gematigde klimaatscenario's bestaat de kans dat de klimaatopwarming slechts zeer moeizaam terug te draaien valt, of zelfs helemaal niet. Daarvoor waarschuwen 30 klimaatwetenschappers uit Europa en Australië. Ze dringen erop aan dat regeringen wereldwijd dat risico ernstiger nemen dan nu het geval is. De uitstoot van broeikasgassen moet zo snel mogelijk naar beneden, en er moet veel meer infrastructuur voor koolstofafvang gebouwd worden, zeggen ze.

‘Door de klimaatverandering worden steeds meer mensen getroffen door klimaatangst’, zegt neurowetenschapper Emma Lawrance. Zij leidt het Climate Cares Centre in Londen, een centrum dat de impact van de klimaatverandering op ons mentale welzijn onderzoekt. ‘De stijging van de zeespiegel, extreme hitte of verwoestende overstromingen zijn niet enkel een milieuprobleem, ze wakkeren een crisis in de geestelijke gezondheid aan.’

Den Haag is de eerste stad ter wereld die fossiele reclame via de lokale wet verbiedt. De gemeenteraad stemde vandaag voor het initiatiefvoorstel van de Haagse Partij voor de Dieren dat dit verbod regelt. Leonie Gerritsen (PvdD): ‘Den Haag wordt de eerste stad ter wereld die fossiele reclame echt verbiedt. Dit is een belangrijk signaal dat de regeringsstad afgeeft: we moeten af van onze fossiele verslaving.’

Klimaatactivisten van Extinction Rebellion (XR) hebben in de haven van Zeebrugge duidelijk gemaakt dat de passagiers van het cruiseschip Disney Dream niet welkom zijn. De activisten protesteren tegen het extreme brandstofverbruik en de CO2-uitstoot van cruiseschepen, die volgens hen niet passen bij de klimaatnoodtoestand waarin de wereld zich bevindt.

Het gaat al even niet goed met insecten, en dat heeft gevolgen voor de landbouw. Heel wat gewassen zijn immers afhankelijk van bestuivende insecten zoals bijen of zweefvliegen. Het tekort aan bestuivers maakt dat wereldwijd de opbrengst van gevoelige teelten onder het potentieel blijft.

PFAS, of per- en polyfluoralkylstoffen, zijn een groep synthetische chemicaliën die veel worden gebruikt vanwege hun water-, vet- en vuilafstotende eigenschappen. Ze staan bekend als forever chemicals omdat ze zeer moeilijk afbreekbaar zijn en zich ophopen in het milieu en in het menselijk lichaam, wat mogelijke gezondheidsrisico’s met zich meebrengt.

De milieuverenigingen Dryade, Bond Beter Leefmilieu en Greenpeace trekken naar het Grondwettelijk Hof en vragen de gedeeltelijke vernietiging van het Stikstofdecreet. De Vlaamse regering verzuimde het decreet te baseren op de meest recente wetenschappelijke kennis. Het decreet hanteert achterhaalde cijfers en slaagt er niet in de overbelasting door stikstof voldoende snel weg te werken. Het stuwt de landbouwsector verder richting schaalvergroting, weg van een gezonde leefomgeving en een leefbaar inkomen voor de landbouwer.

Sympathiek uitgedragen of niet, de boodschap dat de uitstoot van broeikasgassen onverminderd naar omlaag moet, blijft urgent.

Met de opwarming van de aarde stijgt ook de behoefte aan duurzame manieren om gebouwen te koelen. Onderzoekers van UCLA hebben nu een betaalbare én schaalbare techniek ontwikkeld om huizen en andere gebouwen in de zomer te koelen en in de winter te verwarmen, met behulp van alledaagse bouwmaterialen.

Al jaren doen wetenschappers onderzoek naar de gezondheidseffecten van biologische landbouwproducten. Zeker is dat er veel minder pesticiden op zitten dan op voeding uit conventionele producten, althans in Europa. En doorgaans zijn bio-eters ook gezonder. Toch is het nog steeds niet helemaal duidelijk hoe gezond biovoeding echt is.

De observaties van een app die planten helpt herkennen, blijken nuttige informatie te verschaffen voor wetenschappers die de effecten van de klimaatverandering op de plantenwereld onderzoeken.