Veille 2.1

De komst van een uitheemse mier leidt tot de toename van het aantal zebra’s op de Afrikaanse savanne en brengt zo de leeuwenpopulatie in gevaar. Dat is de hypothese achter een even fascinerend als alarmerend voorbeeld van een ecologische kettingreactie die een invasieve exoot in gang kan zetten.

Roofvogelsoorten zoals de zanghavik, de vechtarend of de bruine kiekendief zijn op het Afrikaanse continent bijna volledig verdwenen, stelt nieuw onderzoek in vakblad Nature. Wetenschappers zeggen dat hun verdwijning onbekende risico’s voor de mens met zich meebrengt.

Een investering van meer dan 10 miljard dollar, die moet resulteren in de productie van 216.000 vaten ruwe olie per dag. Dat is de bedoeling van de geplande Oost-Afrikaanse pijplijn (EACOP). Die moet lopen van de oevers van het Albertmeer in Oeganda tot aan de Indische Oceaan in Tanzania.

Amper een half jaar na een historische droogte hebben enorme overstromingen grote delen van Kenia, Ethiopië en Somalië onder water gezet, midden in het oogstseizoen. Meer dan vier miljoen mensen in het gebied hebben dringend humanitaire hulp nodig.

Professor Saleemul Huq uit Bangladesh was een vaste waarde op elke klimaattop. Op 29 oktober overleed hij op 71-jarige leeftijd. Eos sprak hem onlangs nog over de kloof in wereldwijd klimaatonderzoek. ‘De literatuur is gekleurd.’

Pesticiden die verboden zijn in de EU worden nog steeds massaal verscheept naar Zuid-Afrika. Daar beginnen arbeiders in de landbouw zich te verenigen om aan te tonen dat die bestrijdingsmiddelen hun gezondheid schaden. “Waarom zijn onze levens minder belangrijk?”

Hoewel ze grotendeels verantwoordelijk zijn voor de verergerende klimaatcrisis in Oost-Afrika, betaalden de rijke landen Ethiopië, Kenia, Somalië en Zuid-Soedan in 2021 slechts 2,4 miljard dollar aan klimaatgerelateerde ontwikkelingsfinanciering, in schril contrast met de 53,3 miljard dollar die Oost-Afrika jaarlijks nodig zegt te hebben om zijn klimaatdoelen voor 2030 te halen.

Tegenwoordig loont het soms om kleren opnieuw binnen te brengen bij de modeketens. Die geven je er een kortingsbon voor, en een goed gevoel. Ze beloven immers dat de kledij een “tweede leven” kan krijgen.

De Franse ngo Le Relais des Jeunes organiseert een fietstocht l’enRJtour van 1443 km van Brussel tot Toulouse als protest tegen de aanleg van een oliepijpleiding in Oeganda en Tanzania door TotalEnergies. Ziehier het indrukwekkende traject dat die dappere jongeren willen afleggen.

Afrikaanse economieën lonken steeds meer naar goedkope productie in plaats van de vaak schadelijke winning van grondstoffen, omdat het gezien wordt als gunstiger voor de ontwikkeling. Professor Internationale Ontwikkeling Niamh Gaynor waarschuwt dat die verschuiving risico’s inhoudt voor vrouwen.

Afrikaanse olifanten staan steeds meer onder druk. Nochtans spelen de majestueuze dieren volgens nieuw onderzoek een cruciale rol in het beschermen van een van de grootste CO2-reservoirs op aarde. Het verlies van de diersoort zou dus ook verwoestend zijn voor het klimaat.

Het Congolese woudbassin huisvest de krachtigste long ter wereld. MO*journalist John Vandaele onderzocht hoeveel middelen er worden vrijmaakt om het onmetelijke woud te beschermen. De hamvraag: kunnen de Congolezen hun welvaart opkrikken zonder dat ze hun kwetsbare bossen kappen? Enkele slotbeschouwingen.

Onderzoek van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en de Université Catholique de Louvain (UCL) waarschuwt voor de gevolgen van de opwarming van de aarde voor de kwetsbare ecosystemen van één van de grootste Afrikaanse meren. Een opwarming van enkele graden van het water kan het ecosysteem uit evenwicht brengen met een grote impact op de lokale leefgebieden (habitats).

Door de focus op de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis kregen heel wat andere humanitaire rampen nauwelijks aandacht, zegt de ngo Care International. Ze speelden zich allemaal in Afrika af.

Nederlandse onderzoekers hebben een maisvariant ontdekt die beter bestand is tegen het ‘heksenkruid’ Striga. Zo kunnen op termijn de oogsten gered worden waar miljoenen Afrikanen van afhangen.

Luchtvervuiling is jaarlijks verantwoordelijk voor bijna een miljoen doodgeboorten in Azië, Afrika en Latijns-Amerika, blijkt uit onderzoek door de Universiteit van Beijing. In meer dan de helft van de gevallen is fijnstof uit de verbranding van fossiele brandstoffen de hoofdschuldige.

De bescherming van tropische regenwouden in Azië tegen palmolieplantages verhoogt onbedoeld de druk op andere gebieden, blijkt uit Brits onderzoek. Vooral graslanden en droge bossen in Latijns-Amerika en Afrika lopen gevaar.

Snelle ingrepen in onder meer transport, landbouw en afvalbeheer kunnen Afrika helpen om honderdduizenden overlijdens door luchtvervuiling te voorkomen. De maatregelen hebben ook meteen een belangrijke klimaatbonus.

Hoewel het Amazonewoud beduidend groter is, halen de tropische wouden in het Congobekken, in het hart van Afrika, vandaag meer CO2 uit de lucht. Dat lijkt goed nieuws, maar ook deze wouden zijn in sneltempo aan het verdwijnen. Verschillende landen, waaronder ook ons land, investeren in projecten om de bossen te beschermen. Toch hebben zulke projecten maar weinig kans op slagen als ze ook niet de snelgroeiende bevolking vooruithelpen.

Plannen voor duurzame energie kunnen niet zomaar voor Afrika als geheel geformuleerd worden, stelt een studie in het wetenschappelijk tijdschrift Nature. Afrikaanse landen hebben onderling sterk verschillende energiebehoeften, en dat vraagt een specifieke benadering per land, zeggen de onderzoekers.

De oceaan is cruciaal voor de sociaal-economische groei en ontwikkeling van West-Afrika, maar wordt sterk bedreigd door overexploitatie en vervuiling. Maar er is iets aan te doen, meent Aderonke Omolara Lawal-Are, professor Mariene Wetenschappen aan de universiteit van Lagos (Nigeria).

De helft van alle mensen in extreme armoede leeft in Afrika, en op dat continent vallen ook de helft van alle dodelijke slachtoffers door terreur. Bovendien kent Afrika het hoogste zelfmoordcijfer ter wereld. Waarom is het continent van overvloed er zo slecht aan toe?, vraagt Afrika-expert Baher Kamal zich af.

Denk alle water op onze planeet even weg en kijk naar het landoppervlak dat overblijft. Maar liefst de helft daarvan is natuurlijk graasland waar nomadische veehouders rondtrekken. Een groot deel van hen leeft op het Afrikaanse continent, en hun leefwijze is slachtoffer van de klimaatcrisis. ‘We kunnen onze koeien veel minder melken dan vroeger. En dat heeft alles te maken met de onbetrouwbaarheid van de regen.’

Afrikaanse leiders hebben kritiek geuit op hun Europese tegenhangers voor het missen van een belangrijke top in Rotterdam over hoe Afrika zich kan aanpassen aan de klimaatverandering.

Sinds 2018 is er een dalende trend te merken in de stroperij van Afrikaanse neushoorns om hun hoorns. Ook de illegale handel in neushoornproducten is sterk afgenomen, meldt de Internationale Unie voor Natuurbescherming.

Door het geweld in Oekraïne raakt het nieuws over de hongersnood in de Hoorn van Afrika ondergesneeuwd. Nochtans dreigen door de extreme droogte, onder meer door de klimaatverstoring, miljoenen mensen honger te lijden en kampen zij nu al met ernstige voedselonzekerheid. In Ethiopië, Somalië en Kenia gaat het om de ergste droogte in meer dan 40 jaar. ‘De wereld mag de Hoorn van Afrika niet uit het oog verliezen.’

De voedselinflatie in de Oost-Afrikaanse landen, waar miljoenen mensen in een alarmerende hongercrisis verkeren, is sterk toegenomen. In Ethiopië bedraagt de inflatie maar liefst 44% - bijna vijf keer het wereldgemiddelde. Alleen al in Ethiopië, Kenia en Somalië, waar de ergste droogte in decennia nog wordt verergerd door voedselprijzen die de pan uit rijzen, sterft naar schatting elke 48 seconden een persoon.

Zuid-Arika kampt al jaren met stroomtekorten en stroomuitval. De oplossing ligt in wind- en zonne-energie, schrijft Hartmut Winkler, hoogleraar Fysica aan de Universiteit van Johannesburg.

Je brengt tweedehandskledij met de beste bedoelingen naar een kledingcontainer, maar die belandt niet altijd opnieuw in Europese winkelrekken. Een deel ervan gaat naar West-Afrika en wordt er opnieuw verkocht, maar vervuilt er ook de stranden. Journaliste Sarah Vandoorne trok naar de grootste tweedehandsmarkt ter wereld, in Ghana, en ging op zoek naar de oorzaken én mogelijke oplossingen van ons kolossale kledingprobleem.

De Europese vraag naar rubber is de belangrijkste motor voor de ontbossing in West- en Centraal-Afrika. Dat blijkt uit analyse van satellietbeelden.

Omwille van de oorlog in Oekraïne staan we volgens de secretaris-generaal van de VN voor het risico van een grote hongersnood, vooral in Afrika. Er moet dringend worden ingegrepen. Deze situatie confronteert ons ook opnieuw met de irrationaliteit van onze wereldeconomie.

De EU werkt aan ‘s werelds eerste CO2-grensbelasting voor producten met een zware klimaatafdruk, zoals cement, staal en kunstmest. De heffing is bedoeld om de zware industrie te vergroenen, maar kan een impact hebben voor landen in Afrika.

De EU werkt aan 's werelds eerste CO2-grensbelasting voor producten met een zware klimaatafdruk, zoals cement, staal en kunstmest. De heffing is bedoeld om de zware industrie te vergroenen, maar kan heel nadelig zijn voor landen in Afrika.

Een half miljard mensen in Afrika is kwetsbaar voor wateronveiligheid, stelt onderzoek van de Verenigde Naties. Toch is er voldoende water, zegt een studie van WaterAid die op hetzelfde moment werd gepubliceerd: de meeste Afrikaanse landen hebben voldoende grondwaterreserves om minstens vijf jaar droogte het hoofd te bieden.

In november vindt de volgende klimaattop van de Verenigde Naties plaats in Egypte. Volgens de Keniaanse milieuactiviste Wanjira Mathai, dochter van de eerste vrouwelijke Nobelprijswinnaar in Afrika, wordt die top ‘cruciaal’ voor het hele Afrikaanse continent.

Voedselzekerheid wordt een van de grootste uitdagingen door de klimaatverandering voor Afrika ten zuiden van de Sahara. Volgens de Keniaanse experte Esther Ngumbi spelen onder meer insecten hierbij een cruciale rol.

Een vissersdorp in Ivoorkust, Lahou-Kpanda, krijgt te maken met erg onaangename gevolgen van de klimaatverandering en erosie van de kust. Het kerkhof verdwijnt er langzaam in zee. Bewoners graven hun familie preventief op, zodat hun lichamen niet voorgoed verloren gaan in een ongewenst zeemansgraf.

Een rapport van natuurorganisatie Traffic toont aan dat er nog altijd bedreigde diersoorten verhandeld worden op vleesmarkten in Centraal-Afrika. Meer controle kan echter een nieuw probleem tot gevolg hebben: minder beschermde soorten worden populairder en zullen dan overgeëxploiteerd worden.

Na drie opeenvolgende mislukte regenseizoenen dreigt honger voor twintig miljoen mensen in Oost-Afrika. Experts spreken van het grootste risico in 35 jaar, vooral in Somalië, Kenia en Ethiopië.

Europa heeft nieuwe brandstoffen nodig om zijn industrie klimaatneutraal te maken en lonkt daarvoor naar Afrika. De zon op dat continent moet de gewilde groene waterstof overvloedig en goedkoop maken. Dat zou, zo beweren voorstanders, goed zijn voor Europa én voor de ontwikkeling van Afrikaanse landen. Klopt dat wel? ‘Europa is al meer dan zestig jaar een partner van Afrika. Wat was er zo “win-win” aan wat zich sindsdien heeft afgespeeld?’

Stormen en hevig onweer komen dubbel zo vaak voor als 30 jaar geleden in sommige snelgroeiende West-Afrikaanse kuststeden. Nieuw onderzoek linkt dat voor het eerst aan de lokale ontbossing.

Een Zuid-Afrikaanse rechtbank heeft oliebedrijf Shell bevolen om te stoppen met seismische tests voor de ongerepte oostkust van het land. De uitspraak is een overwinning voor lokale gemeenschappen en milieuactivisten.

Een Zuid-Afrikaanse rechtbank heeft oliebedrijf Shell bevolen om te stoppen met seismische tests voor de ongerepte oostkust van het land. De uitspraak is een overwinning voor lokale gemeenschappen en milieuactivisten.

Klimaatactivisten uit Afrika voelen zich uitgesloten en genegeerd in het globale klimaatbeleid. Afrika is nochtans een van de hardst getroffen regio’s. MO* sprak met vijf klimaatactivisten uit verschillende Afrikaanse landen. ‘De klimaattop in Glasgow was een slag in ons gezicht.’‎

De zogenaamde Groene Muur van Afrika, een internationaal project om de Sahel te vergroenen, is ook economisch interessant, stelt de Universiteit van Bonn. Alleen is de opbrengst niet voor alle regio’s even hoog.

Nigeria heeft in tien jaar tijd een explosie gezien in de illegale export van schubdieren naar Oost-Azië. Omdat Aziatische soorten zeldzaam geworden zijn, kijkt de zwarte markt nu richting Afrika.

Afrika is verantwoordelijk voor amper 4 procent van de wereldwijde uitstoot van CO2, maar incasseert zo’n 80 procent van de impact van de klimaatverandering. Dat blijkt uit cijfers van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) in aanloop naar de klimaattop in Glasgow.

Luchtvervuiling eist een grote menselijke en economische tol op het Afrikaanse continent, en hindert de intellectuele ontwikkeling van kinderen. Dat blijkt uit een analyse in The Lancet.

Luchtvervuiling eist een grote menselijke en economische tol op het Afrikaanse continent, en hindert de intellectuele ontwikkeling van kinderen. Dat blijkt uit een analyse in The Lancet.

Nu Zuid-Afrika heeft besloten om zijn steenkoolverslaving aan te pakken, wordt een “rechtvaardige transitie” waarin de lokale bevolking gedijt, essentieel, zeggen experten. Veel ontwikkelingslanden volgen het Zuid-Afrikaanse experiment met argusogen.

Europese en Amerikaanse kledingmerken verkleuren, verzuren en verbleken Afrikaanse rivieren. Met dank aan onze honger naar fast fashion. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van Water Witness International.

Natuur- en milieuactivisten roepen op tot internationale actie. Ze maken zich grote zorgen over het plan om een ​​enorm olieveld aan te leggen in beschermd natuurgebied bij de Okavango-delta, een van de laatste wildernissen van Afrika.