La veille

De Spaanse overheid stemt in om de bevolking betaald klimaatverlof toe te staan. Het verlof kan worden opgenomen bij noodweer zodat werknemers niet hoeven te pendelen naar hun werk.

Het noodweer in Spanje is het meest recente voorbeeld van de rechtstreekse impact die de klimaatverandering heeft op het weer en bijgevolg op ons dagelijkse leven. Klimaatwetenschappers analyseren deze extreme weersituaties die nu al vaker voorkomen. Als er geen actie ondernomen wordt, wordt de kans op deze klimaatextremen groter. Toch zijn er oplossingen om de opwarming in te perken en het risico op deze dodelijke overstromingen dus te verkleinen.

Het hevige noodweer in Spanje wordt zowel veroorzaakt door een weerblokkade in de regio, als door het uitzonderlijk warme zeewater van de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee. Dat legt weerman Bram Verbruggen uit, nu al minstens 50 mensen zijn omgekomen bij plotse overstromingen in het land. "Door de klimaatverstoring zien we steeds vaker weerblokkades zoals deze."

Op 9 oktober organiseerde de KlimaatCoalitie een flashmob in Brussel. Op initiatief van 11.11.11/CNCD, Greenpeace en Amnesty International kwam een groep activisten van verschillende Vlaamse, Waalse en Brusselse organisaties (waaronder Grootouders voor het Klimaat en Grand-parents pour le Climat) ‘s ochtends samen op het Sint-Katelijneplein. Gewapend met aftrekkers, emmers en dweilen stapten ze het water in, om het klimaatbeleid van de Belgische overheid aan te klagen: massale investeringen in fossiele brandstoffen en karige investeringen in duurzame energie en de klimaattransitie, betekent dweilen met de kraan open! De klimaatactivisten eisen dat de geldkraan voor fossiele brandstof wordt toegedraaid, en dat in plaats daarvan de duurzame transitie wordt gefinancierd.

In de jaren na een zware storm, overstroming of aardverschuiving neemt partnergeweld tegen vrouwen toe. Dat blijkt uit onderzoek van University College London in 156 landen.

De klimaatverandering veroorzaakt door de mens heeft de zware overstromingen door storm Boris in Centraal-Europa dubbel zo waarschijnlijk gemaakt. Nooit is in het getroffen gebied zwaardere regenval opgemeten. Dat zegt World Weather Attribution, een groep van klimaatexperts die de gevolgen van de huidige klimaatverandering afzet tegenover een scenario zonder klimaatverandering.

Als Vlaanderen evenveel regen over zich heen zou krijgen als Oost-Europa deze week, zouden hele woonwijken in steden en gemeenten als Denderleeuw, Dendermonde en Deinze onder water komen te staan. Taferelen zoals die uit Polen of Tsjechië zouden zich hier dan ook kunnen voordoen. Bovendien stijgt de kans op zulke waterbommen door de klimaatverandering. Hydroloog Patrick Willems waarschuwt dat die klimaatverandering sneller om zich heen grijpt dan we ons aanpassen aan de risico's.

De beste juristen van Nederland zijn as we speak aan het kijken hoe ze een 'asielcrisis' kunnen verzinnen. Nuttig. Tegelijk staat Centraal-Europa trouwens onder water.

Vorige week zagen we op het nieuws een miljardair een wandelingetje in de ruimte maken. Deze week zagen we hoe Cycloon Boris voor enorme overstromingen zorgt in Europa en tientallen mensen het leven kost. Wat het nieuws ons echter niet laat zien, is het verband tussen die twee gebeurtenissen.

Het noodweer dat eerder Centraal- en Oost-Europa teisterde, is opgeschoven naar Italië. In de regio Emilia-Romagna zijn er overstromingen na hevige regenval. Meer dan 1.000 mensen zijn geëvacueerd. Nog de hele dag en morgen wordt intense regen verwacht, vooral langs de hele Adriatische kust, van noord tot zuid.

Cycloon Boris, die de afgelopen week Centraal- en Oost-Europa in zijn greep hield, lijkt uitgeraasd. Naast de talloze overstromingen en vernielingen, is er ook een hoge menselijke tol betaald: in totaal zijn 22 mensen overleden. In Oostenrijk en Tsjechië lijkt de situatie intussen onder controle. Stroomafwaarts, onder meer in Polen en Hongarije, wordt nog gevreesd voor overstromingen.

Een waterbom zoals die in Centraal- en Oost-Europa kan ook in België toeslaan. En ook bij ons zou dat onvermijdelijk veel schade veroorzaken. We kunnen die schade wel zoveel mogelijk proberen in te perken, zeggen twee deskundigen. Dat kan door onze dammen aan te passen aan de nieuwe klimaatrealiteit, ruimte te creëren voor water en overstromingsplannen op te stellen.

In Afrika zijn al meer dan 500 mensen gestorven als gevolg van de zware regenval en de daaruit voortvloeiende overstromingen van de voorbije weken. Dat zegt het VN-bureau voor de coördinatie van humanitaire zaken (OCHA). Miljoenen Afrikanen in onder meer Tsjaad, Soedan en Nigeria zijn getroffen door het noodweer.

De theatervoorstelling For Rosa vertelt het waargebeurd verhaal van Benjamin Van Bunderen Robberechts. Drie jaar geleden verloor hij zijn vriendin Rosa in de aan klimaatverandering gerelateerde grote waterramp in Wallonië. Wij spraken met Benjamin en Nic Balthazar, regisseur van de voorstelling.

Tussen maart en mei kampte Kenia met overstromingen. De dodentol liep op tot 291, het aantal gewonden tot 188 en het aantal vermisten tot 75. Nochtans is de overheid zich bewust van bestaande overstromingsrisico’s. Maar wetgeving betekent weinig zonder uitvoering en reactie komt meestal te laat.

Het straatarme Malawi wordt al maandenlang geteisterd door droogtes en overstromingen die gelinkt zijn aan het klimaatfenomeen El Niño. Naar schatting 9 miljoen mensen hebben door mislukte oogsten te maken met honger en ontbering.

Europa is helemaal niet voldoende voorbereid op de extreme hitte, droogte, natuurbranden en overstromingen die in de volgende jaren zullen blijven toenemen. Dat zegt het Europese Milieuagentschap (EEA) in een nieuw rapport.

Amper een half jaar na een historische droogte hebben enorme overstromingen grote delen van Kenia, Ethiopië en Somalië onder water gezet, midden in het oogstseizoen. Meer dan vier miljoen mensen in het gebied hebben dringend humanitaire hulp nodig.

Wereldleiders verzamelen vanaf vandaag in Dubai voor COP28, de jaarlijkse wereldwijde klimaattop. Dat gebeurt aan het eind van een jaar waarin elk werelddeel te maken kreeg met extreme weersomstandigheden, van de hitte in de zomer, over de overstromingen in Pakistan tot de recente wateroverlast in het IJzerbekken bij ons. Simon Sterck is in Dubai als VN-jongerenvertegenwoordiger vanuit de Vlaamse Jeugdraad.

De waterellende in de Westhoek confronteert ons opnieuw met de kwetsbaarheid van Vlaanderen. Als we échte oplossingen willen, moeten we het water meer ruimte geven via het vernatuurlijken van het landschap. Na de overstromingen in de Vesder hebben we voor Vlaanderen lessen getrokken, implementatie blijft uit. Geef water ruimte, anders slaat het terug, aldus Robin Verachtert van de Watercoalitie, een brede groep natuur- en milieuverenigingen die ijvert voor een ambitieuzer waterbeleid.

Steeds meer mensen op de vlucht door droogte, overstromingen of mislukte oogsten - allemaal zaken die vaker voorkomen in een warmere wereld. Toch gnieten klimaatvluchtelingen tot vandaag geen enkele erkenning. Hoog tijd om die juridische leemte aan te pakken, schrijft Cristiano d’Orsi, hoogleraar Internationaal Recht aan de Universiteit van Johannesburg.

Ja, het was een kwakkelzomer. Maar weer mag je niet verwarren met klimaat. De fenomenen die we de afgelopen zomer zagen zijn meer dan alarmerend. In plaats van met combiplassers bezig te zijn zou het alle hens aan dek moeten zijn.

De recente verwoestende overstromingen in Peking hebben het Chinese “Sponge Cities Project” danig op de proef gesteld. Hoewel de hoofdstad onder het project extreme regenval zou moeten aankunnen, lieten tientallen mensen het leven en moest een gloednieuwe “sponsluchthaven” sluiten.

abs_empty

Hulporganisaties waarschuwen voor uitbraken van dengue in de nasleep van de vele overstromingen in heel Azië. Die creëren de perfecte broedplaatsen voor de mug die de ziekte overbrengt.

Alles is er, schrijft MO*columniste Virginie Platteau, om onze hedendaagse universele uitdagingen aan te pakken. Maar dan moet wel het hele systeem op de schop. ‘Het kapitalisme loslaten betekent een existentiële crisis.’

Hoe kunnen we, in het licht van toenemende droogte, overstromingen en de snelle bevolkingsgroei de toegang tot voldoende zuiver water garanderen? Wetenschappers Jim Saiers en Shimi Anisfeld denken na over de toekomst van ons water en geven oplossingen op korte en lange termijn.

Hoe kunnen we, in het licht van toenemende droogte, overstromingen en de snelle bevolkingsgroei de toegang tot voldoende zuiver water garanderen? Want ook vanuit de landbouw, de industrie en de energiesector is de vraag naar water groeiend. Professor Hydrologie Jim Saiers en hoofddocent en onderzoekswetenschapper Water en Milieuchemie Shimi Anisfeld van de Yale School of the Environment denken na over de toekomst van ons water en geven oplossingen op korte en lange termijn.

Pakistaans Brusselaar Sadiq Khan geeft zes maand na de klimaatramp een update over de situatie in zijn geboorteland. In september 2022, een maand na de moordende overstromingen in Pakistan, sprak DeWereldMorgen.be reeds een eerste maal met hem. Pakistan is weg uit het nieuws maar nog niet uit de problemen.

Steeds hevigere stormen en overstromingen zorgen ervoor dat natuurrampen de komende jaren zware economische verliezen zullen veroorzaken, stelt herverzekeraar Munich Re in een nieuw rapport. In 2022 bedroeg de “rampenfactuur” wereldwijd 270 miljard dollar volgens de Duitse verzekeraar.

Meer dan vier maanden nadat noodweer een derde van Pakistan onder water heeft gezet, leven 4 miljoen kinderen nog steeds in ongezonde en mensonwaardige omstandigheden. Unicef waarschuwt voor een menselijke catastrofe.

Van enorme overstromingen in Pakistan en extreme droogte in Europa, tot doorbraken op het vlak van milieubescherming en plastic: de wereld beleefde opnieuw een goed gevuld klimaatjaar in 2022. De impact van de Russische invasie in Oekraïne liet zich op zowat alle domeinen voelen.

Grootschalige overstromingen in Tsjaad hebben ook de hoofdstad Ndjamena getroffen, pal in het hoogseizoen voor malaria. Tienduizenden mensen zijn uit hun huizen verdreven, en hulporganisaties vrezen voor uitbraken van malaria en cholera.

Benjamin Van Bunderen Robberechts is op de Klimaattop in Sharm-el-Sheikh. Hij verloor zijn vriendin Rosa tijdens de overstromingen in Wallonië in 2021. Hij kon dit verhaal al vertellen aan Runa Khan uit Pakistan, een land dat ongelooflijk hard getroffen is door overstromingen. Runa heeft veel bewondering voor Ben die in zijn verlies de kracht vindt om zich te verzetten tegen de klimaatcrisis. “In die strijd hebben we meer jongeren zoals hij nodig,” zegt Runa Khan. Met welke ideeën is Ben naar Sharm-el-Sheikh vertrokken?

Overstromingen hebben het voorbije jaar minstens 27,7 miljoen kinderen getroffen in tientallen landen over de hele wereld. Vaak is de nasleep van de rampen dodelijker dan de overstromingen zelf.

Na de enorme overstromingen in Azië blijft het water op veel plaatsen staan, waarschuwt het Internationale Rode Kruis. Daarmee neemt niet alleen de de schade toe, maar ook het risico op dodelijke ziekten als malaria, dengue en cholera.

Een belangrijk onderdeel van de internationale klimaatinspanningen is “adaptatie”: acties om zich aan te passen aan de impact van een veranderend klimaat. Maar hoe kan men zich aanpassen aan de enorme verwoesting die klimaatverandering kan teweegbrengen?, vraagt energie- en ontwikkelingsexpert Philippe Benoit zich af.

De verwoestende overstromingen in Pakistan hebben al aan minstens 528 kinderen het leven gekost. De vertegenwoordiger van Unicef in Pakistan vreest dat meer doden zullen volgen.

In Niger en Nigeria zijn al meer dan 150.000 mensen, van wie de helft kinderen, getroffen door aanhoudende overstromingen. En de stortregens zullen naar verwachting nog tot eind deze maand aanhouden.

Een derde van Pakistan staat onder water, en de omvang van de verwoesting is moeilijk te vatten. De ellende voor de getroffen inwoners is momenteel nauwelijks te overzien. Maar ook de komende maanden en jaren zullen de schade aan infrastructuur, gebouwen en de economie zwaar wegen op het land.