La veille

Er is dit jaar al 407.000 hectare Europese natuur afgebrand door natuurbranden. Dat is bijna dubbel zoveel als gemiddeld in deze periode van het jaar. Die branden veroorzaakten evenveel CO2 als de jaarlijkse uitstoot van Estland.

De regering-Trump wil 2 belangrijke CO2-meetstations in de ruimte uitzetten. De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA heeft alvast de opdracht gekregen om zich daarop voor te bereiden. Dat meldt de Amerikaanse publieke omroep NPR. Daardoor dreigt de wereld een minder goed zicht te krijgen op de uitstoot van CO2. Ook populaire weerapps zoals Buienradar zouden er gevolgen van ondervinden.

Gas wordt duurder, elektriciteit goedkoper. Dat zijn enkele van de maatregelen in het klimaatplan dat de Vlaamse regering heeft voorgesteld. Doel is om de CO2-uitstoot tegen 2030 te verlagen met 40 procent. Wat staat er nog allemaal in dat klimaatplan? We sommen de belangrijkste maatregelen op.

In 2040 wil Europa 90 procent minder broeikasgassen uitstoten vergeleken met 1990. De Europese Commissie heeft, na maanden van overleg, vandaag het plan officieel voorgesteld. Het tussentijdse klimaatdoel moet een opstap worden naar klimaatneutraliteit in 2050. Het is een ambitieus doel, maar er zijn ook enkele flexibele regels waar critici niet zo blij mee zijn.

Wat hadden de wereldleiders weer beloofd in 2015 in de Franse hoofdstad? Ze zouden de opwarming van de aarde veroorzaakt door onze uitstoot van broeikasgassen beperken. Tot twee graden en liefst tot anderhalve graad. Daarvoor moesten ze doortastende én rechtvaardige maatregelen nemen. Ze hebben dat niet gedaan. Dat zien we op onze tv-schermen. De bosbranden, overstromingen en hittegolven worden talrijker en heviger. Met veel menselijke slachtoffers en schade voor alle leven op de planeet.

De oceanen verzuren een pak sneller dan verwacht. Een belangrijk kantelpunt waar wetenschappers al jaren voor waarschuwen, blijkt vijf jaar geleden al bereikt.

Bosbranden hebben vorig jaar tot ongekende verliezen geleid. De uitstoot die daarbij vrijkwam is vier keer zo hoog dan die van alle vliegreizen samen in 2023.

In 2024 hadden banken en andere vermogensbeheerders beleggingen ter waarde van meer dan 33 miljard dollar in de grootste oliemaatschappijen die verantwoordelijk zijn voor 18% van de jaarlijkse wereldwijde uitstoot van broeikasgassen via zogenaamde “groene” fondsen die zogenaamd een duurzame economie bepleiten, zo blijkt uit een onderzoek van Voxeurop en The Guardian. De betreffende fondsen worden op de markt gebracht door grote spelers zoals JP Morgan, DWS/Deutsche Bank en BlackRock.

Een innovatief fokprogramma van Coöperatie Rundvee Verbetering (CRV) en Wageningen University & Research (WUR) maakt het mogelijk om melkkoeien binnen 25 jaar tot 40 procent minder methaan te laten uitstoten. “Dankzij het DNA-profiel kunnen we inschatten hoeveel methaan een koe en haar nakomelingen zullen uitstoten. Met gerichte fokstrategieën verlagen veehouders stap voor stap de uitstoot, zonder in te boeten op de prestaties van hun veestapel”, duidt Yvette de Haas, programmaleider bij WUR.

De Europese autobouwers zullen in 2026 nog geen boetes moeten betalen als hun wagens de klimaatdoelen van dit jaar nog niet halen. Dat heeft Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, vandaag aangekondigd. De Commissie wil de sputterende auto-industrie zo meer ademruimte geven.

De wereldwijde CO2-uitstoot door de luchtvaart is in 2023 met 1% gestegen. De reden: de langere routes die vliegtuigen moesten nemen om het Russische luchtruim te vermijden.

Hier zijn we weer: een paar maanden verder, met een nieuwe federale regering in het zadel. Maar van een frisse wind in het klimaatbeleid is amper sprake. De retoriek is er wel: we lezen in het regeerakkoord dat het Akkoord van Parijs gerespecteerd zal worden, maar er staat geen beleid klaar om deze belofte waar te maken. Integendeel. De fossiele subsidiekraan blijft gul openstaan (€15 miljard per jaar), de elektrificatie van bedrijfswagens wordt uitgesteld en de vergroening van de fiscaliteit blijft uit. Op een paar sprokkels na, ja de BTW op warmtepompen wordt verlaagd en de regering zal een combiticket voor het openbaar vervoer invoeren, is het vruchteloos zoeken naar de broodnodige hervormingen om de uitstoot drastisch te verminderen en ons land fossielvrij en klimaatneutraal te maken.

De regering-De Wever staat voor de aartsmoeilijke opdracht om de uitstoot van broeikasgassen te doen dalen, de energiemix duurzamer te maken én tegelijk de energievoorziening te garanderen. De nieuwe regering zet daarvoor volop in op kernenergie, maar ook op warmtepompen. Tegelijk mag de factuur voor de gezinnen en de industrie niet stijgen. Het blijft echter wachten op een echte taxshift die elektriciteit goedkoper maakt.

De uitstoot van het toerisme groeit dubbel zo snel als die van de rest van de wereldeconomie. Toerisme is nu al goed voor 9 % van de totale uitstoot, blijkt uit onderzoek in het wetenschappelijk tijdschrift Nature.

Volgens de Wereldbank kwam er bij de wereldwijde olieproductie vorig jaar bijna 150 miljard kubieke meter methaangas vrij, omgerekend zo’n 500 miljoen ton CO2-equivalent. Dat is volgens het IEA ongeveer 1,3% van de mondiale uitstoot van broeikasgasuitstoot door winning en verbranding van fossiele brandstoffen. Hiermee kan heel Afrika ten zuiden van de Sahara van energie worden voorzien. Methaan dat vrijkomt bij winning van olie, al dan niet uit schalielagen, wordt immers meestal afgefakkeld (flaring) als het niet economisch rendabel is om het op te slaan en voor energieopwekking te verbranden. Het Internationale Energieagentschap stelt dat de methaanuitstoot van de oliesector wellicht met 70% onderschat wordt. Ook bij de productie en het transport van aardgas uit gasbellen, ontsnappen er aanzienlijke hoeveelheden methaan. Steenkoolmijnen lekken eveneens grote hoeveelheden methaan, waarbij de diepste mijnen het meest methaan vrijgeven. Ook nadat ze gesloten zijn, kunnen ze verder methaan lekken.