Opvolging

Er is in de Vlaamse landbouw nog veel winst te maken voor het klimaat door meer koolstof op te slaan in de bodem. 'Carbon farming' of koolstoflandbouw kan voor landbouwers extra zakgeld betekenen, terwijl de bodem van hun akkers er beter van wordt. Minister van Landbouw Jo Brouns (CD&V) wil er deze legislatuur verder op inzetten, met 25 miljoen euro rechtstreekse steun per jaar. Hoe werkt het systeem? En wat is het potentieel?

Het is vandaag Belgian Overshoot Day. Als de hele wereld zou leven zoals de gemiddelde Belg, dan zouden alle natuurlijke hulpmiddelen en diensten voor dit jaar nu al opgebruikt zijn, na amper 3 maanden. Er zouden met andere woorden ruim 4 planeten aarde nodig zijn om de Belgische voetafdruk op te vangen. Hoe komt dat? Waarom doen onze buurlanden het beter? En wat kunnen we daaraan doen?

In Zuid-Afrika wordt commerciële visvangst van ansjovis en sardienen in verschillende kustgebieden verboden om de bedreigde zwartvoetpinguïns (of brilpinguïns) beter te beschermen. Dierenactivisten, vertegenwoordigers van de commerciële visserij en het departement van Milieu en Visserij hebben hierover een akkoord bereik, net voor de zaak voor het Hooggerechtshof in Pretoria zou komen. De zwartvoetpinguïn is de enige pinguïnsoort die broedt in Afrika, maar is ernstig bedreigd.

In Zuid-Afrika wordt commerciële visvangst van ansjovis en sardienen in verschillende kustgebieden verboden om de bedreigde zwartvoetpinguïns (of brilpinguïns) beter te beschermen. Dierenactivisten, vertegenwoordigers van de commerciële visserij en het departement van Milieu en Visserij hebben hierover een akkoord bereik, net voor de zaak voor het Hooggerechtshof in Pretoria zou komen. De zwartvoetpinguïn is de enige pinguïnsoort die broedt in Afrika, maar is ernstig bedreigd.

Een lang applaus en veel tevreden gezichten: op de VN-top over natuurbescherming en biodiversiteit in Rome is in de verlengingen een akkoord uit de bus gekomen over de financiering van de doelstellingen voor 2030, én over de opvolging. "Een echt succes", zegt de Belgische delegatieleider Ines Verleye aan VRT NWS. Ook het wereldnatuurfonds WWF is tevreden, maar zegt dat er nog heel wat werk op de plank ligt.

Tussen 2012 en 2023 hebben de kleinere gletsjers wereldwijd elk jaar gemiddeld 273 miljard ton ijs verloren. Dat blijkt uit een groot internationaal onderzoek op gletsjergebieden buiten Groenland en Antarctica. Het smeltproces verliep daarmee een derde sneller dan een decennium eerder. "Schokkend", zeggen de onderzoekers. Ze waarschuwen dat de drinkwatervoorziening in bijvoorbeeld Zuid-Amerika en Azië in gevaar komt.

Een nationale noodtoestand voor energie, een stop op windmolenparken op zee, zo snel mogelijk uit het klimaatakkoord van Parijs stappen en "we drill baby, drill": de nieuwe Amerikaanse president Donald Trump houdt woord en wil zo snel mogelijk het klimaatbeleid van voorganger Joe Biden afbouwen. Maar gaat dat zomaar lukken?

In het Franse departement Finistère, in Bretagne, moeten verschillende huizen worden afgebroken omdat ze te veel gevaar lopen bij stormweer. Het is de enige duurzame oplossing in een wereld die steeds meer de gevolgen van de klimaatverandering voelt. Of hoe klimaatadaptatie een heel concreet gezicht krijgt aan de Bretoense kust: "Het is hartverscheurend, maar we hebben geen keuze."

Vlaanderen zit absoluut niet op schema om de uitstoot van broeikasgassen af te bouwen, en dat gaat België wellicht honderden miljoenen euro's kosten. In welke mate kan de nieuwe Vlaamse regering de zaken nog rechttrekken, en hoeveel bedraagt die factuur dan precies? "Ik zal niet toelaten dat de factuur terechtkomt bij de gewone Vlaming", zegt Vlaams minister van Klimaat Melissa Depraetere (Vooruit).

COP29 is afgelopen met een akkoord waar heel wat landen ontevreden mee zijn. De grote verliezer is het klimaat zelf, zo lijkt het. Het was weer bijzonder moeilijk om tot een moeizaam (en uiteindelijk zwak) akkoord te komen, nadat weer verlengingen moesten worden gespeeld. Is het format van een klimaattop stilaan voorbijgestreefd? De meningen zijn verdeeld: "Vergelijk het met een snelkookpan voor bepaalde kwesties, met snel een goede focus en druk om iets te bereiken".

2024 wordt zo goed als zeker het warmste jaar ooit gemeten. Het zal ook de geschiedenis ingaan als het eerste volledige kalenderjaar waarin de wereldwijde opwarming boven de anderhalve graad uitkomt. Dat meldt de Europese klimaatdienst Copernicus op de vooravond van COP29, de VN-klimaattop in Azerbeidzjan.

Ontwikkelingslanden kunnen zich onvoldoende aanpassen aan de nieuwe klimaatrealiteit. De kloof in financiering blijft enorm. Dat stelt het VN-milieubureau UNEP in een nieuw rapport aan de vooravond van COP29, de VN-klimaattop in Azerbeidzjan. Een en ander heeft vaak heel concrete gevolgen, bijvoorbeeld voor de teelt van koffiebonen, stelde VRT NWS vast in Kenia. Na de verkiezingsoverwinning van Donald Trump in de VS lijkt het er bovendien niet op dat de financieringskloof gedicht zal raken, integendeel zelfs.

Als de wereld niet snel actie onderneemt, dan lopen de klimaatdoelen van Parijs groot gevaar. De wereld stevent momenteel af op 3,1 graden extra, als het allemaal verdergaat zoals de voorbije jaren. Het is een nieuwe noodkreet van de VN in een klimaatrapport in de aanloop naar de komende klimaatconferentie (COP29). De VN vraagt de onderhandelaars daarom om vervroegd de nationale doelstellingen te bespreken, op COP29 in Bakoe. Ze doet ook een speciale oproep aan de G20: "Geen gebakken lucht meer, alstublieft."

De klimaatverandering draagt wereldwijd bij tot een toename van natuurbranden. Dat blijkt uit een nieuw internationaal onderzoek waaraan de VUB deelnam. Dat klinkt logisch, maar dat is het niet per se, omdat door menselijke activiteiten heel wat bosgebied versnipperd raakt, waardoor natuurbranden zich minder makkelijk verspreiden. De Afrikaanse savanne is zo'n gebied met een dubbele impact.

40 procent van de projecten die ons moeten voorbereiden op een veranderend klimaat, heeft eigenlijk weinig tot geen effect. Dat blijkt uit een steekproef van de Europese Rekenkamer in Frankrijk, Oostenrijk, Polen en Estland. De Rekenkamer is kritisch en ziet nog "grote uitdagingen". De Europese Unie loopt het risico zich onvoldoende aan te passen aan de realiteit van de klimaatverandering, is het besluit.