Opvolging

In een zomerreeks met vier bijzondere denkers mocht De Denker der Nederlanden natuurlijk niet ontbreken. Restaurant Samenloop dekte de tafel, en David Van Reybrouck vulde de borden, de glazen en de uren met zijn driegangenmenu van wereld en aarde, de mens en al het levende, macht en tegenkracht.

Terwijl Europa zucht onder recordhittegolven, lijkt de politiek de kop in het zand te steken en blijven concrete klimaatplannen uit. Hoe is het mogelijk dat, terwijl de aarde steeds sneller opwarmt, er minder actie wordt ondernomen dan ooit tevoren?

David Van Reybrouck is archeoloog, filosoof, schrijver en sinds februari, de eerste Denker der Nederlanden. Dat is een breuk met zijn zeven voorgangers. Zij waren allemaal Denker des Vaderlands, een wat oubollig begrip en Nederlands initiatief. Van Reybrouck ziet zichzelf liever als Vérdenker der Nederlanden. Vérdenken is naar het heden kijken vanuit het verre verleden en vanuit de verre toekomst. In zijn zeer lezenswaardig essay ligt het accent op de moderne ongeveer 400 jaar oude diplomatie die faalt bij het oplossen van de klimaatcrisis. Er is een andere aanpak nodig.

1 op de 2 geteste inwoners in Zwijndrecht, waar de 3M-fabriek staat, heeft een te hoog PFAS-gehalte in het lichaam. Dat blijkt uit het bloedonderzoek georganiseerd door de Vlaamse regering. Burgercollectief DARKWATER3M vindt dit al alarmerend. Bovendien zijn hier volgens hen nog oude normen gehanteerd en wekt de regering zo de indruk dat het de verontreiniging en de effecten op de volksgezondheid wil minimaliseren.

Het internationaal afgesproken klimaatdoel van maximaal 2° C opwarming is "dood". Dat zegt de gerenommeerde klimaatwetenschapper James Hansen. Volgens hem is de snelheid waarmee de Aarde opwarmt zwaar onderschat en dreigen we versneld af te stevenen op extreme weerfenomenen en klimaatrampen.

De economische impact van de opwarming van de aarde kan veel erger uitdraaien dan eerder werd gedacht. Volgens Australische onderzoekers is een welvaartsvermindering van 40% niet ondenkbaar.

Het is vandaag Belgian Overshoot Day. Als de hele wereld zou leven zoals de gemiddelde Belg, dan zouden alle natuurlijke hulpmiddelen en diensten voor dit jaar nu al opgebruikt zijn, na amper 3 maanden. Er zouden met andere woorden ruim 4 planeten aarde nodig zijn om de Belgische voetafdruk op te vangen. Hoe komt dat? Waarom doen onze buurlanden het beter? En wat kunnen we daaraan doen?

De werkelijke omvang van de opwarming van de aarde is jarenlang gemaskeerd door vervuiling. "Nu wordt de werkelijke mate van opwarming zichtbaar", zegt James Hansen, een wetenschapper die in de jaren tachtig al waarschuwde voor klimaatverandering.

De rijkste 1 procent heeft zijn deel van het jaarlijkse mondiale koolstofbudget - de hoeveelheid CO2 die aan de atmosfeer kan worden toegevoegd zonder dat de opwarming van de aarde de 1,5°C overschrijdt - al in de eerste 10 dagen van 2025 opgebruikt, zo blijkt uit een nieuwe analyse van Oxfam.

2024, het jaar dat de aarde 1,5°C opwarmde, maar niemand daar nog van wakker lijkt te liggen. Het jaar waarin de genocide in Gaza gewoon doorging, de oorlogskoorts steeg en autoritaire brulbroeien de macht overnamen, maar het ook het jaar waarin de wereldwijde solidariteitsbeweging een glimp gaf van hoe de wereld morgen er beter uit kan zien.

2024, het jaar dat de aarde 1,5°C opwarmde, maar niemand daar nog van wakker lijkt te liggen. Het jaar waarin de genocide in Gaza gewoon doorging, de oorlogskoorts steeg en autoritaire brulbroeien de macht overnamen, maar het ook het jaar waarin de wereldwijde solidariteitsbeweging een glimp gaf van hoe de wereld morgen er beter uit kan zien.

Steeds grotere delen van onze bodem blijken aangetast door verzilting. Meer dan een tiende van het totale landoppervlak op aarde is al te zout, en nog veel meer land is in gevaar, blijkt uit cijfers van de VN.

Recente metingen van De Watergroep hebben uitgewezen dat de concentraties van het schadelijke TFA, een stof uit de groep PFAS, erg hoog zijn in Vlaams drinkwater. PAN Europe, Bond Beter Leefmilieu, Velt en Natuurpunt vragen een onmiddellijk verbod op het gebruik van dit soort pesticiden.

Kurk toont ons hoe we opnieuw op een duurzame manier met het bos kunnen leven, met minder bosbranden en meer natuur.

Gemonitorde populaties van wilde dieren zijn gemiddeld met 73 procent gekrompen tussen 1970 en 2020. In Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied ging het zelfs om 95 procent, meldt het Wereldnatuurfonds WWF: "Verschillende indicatoren tonen dat de natuur verdwijnt met een alarmerende snelheid". Ook voor de mens blijft dat niet zonder gevolgen, waarschuwt het WWF.