Opvolging

Omdat de aarde opwarmt, dooit ook de permafrost – bevroren grond die normaal gezien nooit ontdooit. Dat zal voor tientallen miljarden schade toebrengen aan gebouwen en wegen in het noordpoolgebied, concludeert een internationaal onderzoek.

In dit essay voor het 100ste nummer van het tijdschrift Oikos van de gelijknamige denktank bekijkt psycholoog Paul Verhaeghe een aantal toekomstscenario's. Alles zal afhangen van de manier waarop wij de klimaatcrisis aanpakken. Of het een elitair armageddon wordt of een nieuwe maatschappij gebaseerd op mensenrechten en democratie zal afhangen van onze keuze tussen klimaatactivisme en klimaatonverschilligheid.

De gletsjers in het Himalaya-gebergte smelen op dit moment tien keer sneller dan gemiddeld in de voorbije eeuwen, melden Britse wetenschappers. Daardoor dreigt de watervoorziening van miljoenen mensen in Azië onzeker te worden, waarschuwen ze.

Meer dan 150.000 handtekeningen om bodemsleepnetten te verbieden om zee en klimaat te beschermen

Glaciologen als Peter Kuipers Munneke luisteren met het oor van de wetenschapper naar het klimaatverhaal van het ijs en daarvoor bestuderen ze de witte plekken op de globe. Ze bestuderen hoe ijs reageert op opwarming, meten ijsvolumes en massa’s, maken modellen van stromende gletsjers en de pakketten sneeuw en ijs op ijskappen. Peter Kuipers Munneke is vanuit zijn dubbele functie als weerman én als glacioloog de geknipte figuur om de link te leggen tussen wetenschap en communicatie.

De klimaatopwarming leidt tot meer langdurige weersituaties in de zomermaanden, stelt onderzoek in het wetenschappelijk tijdschrift Nature. Vooral in Europa vertaalt zich dat in meer hittegolven, droogtes en intense regenperiodes.

Extreme weerfenomenen vergroten de al bestaande ongelijkheid in Latijns-Amerika. Zeker in de steden, waar een op de vijf Latijns-Amerikanen woont.

Het veel te zachte klimaatbeleid van de meeste overheden heeft nog niet veel opgeleverd, schrijft Kees Vendrik, hoofdeconoom bij Triodos Bank. Een substantiële CO2-taks om markten de goede kant op te sturen bijvoorbeeld, ontbreekt vaak. Maar ook centrale banken en toezichthouders kunnen veel beter.

Op de voorbije klimaattop in Glasgow deed president Trudeau van Canada ronkende beloftes. Zijn goedkope woorden staan echter in schril contrast met wat hij in eigen land uitricht. Daar blijft hij zweren bij fossiele brandstof en worden Inheemse mensen die zich daartegen verzetten brutaal aangepakt.

Duurzame vliegtuigbrandstoffen kunnen de CO2-uitstoot maar met 4 tot 23 procent verminderen tegen 2050, hebben Amerikaanse onderzoekers aangetoond. Om een uitstootvrije luchtvaart te bereiken, is dus heel wat meer nodig, stellen de wetenschappers.

Klimaatverandering wordt vaak besproken alsof het een uniek atmosferisch fenomeen is. Maar de crisis is diep verweven met de oceaan, en dat aspect is grotendeels verwaarloosd in internationale klimaatbesprekingen. De laatste internationale klimaatonderhandelingen hebben enige vooruitgang geboekt door, voor de eerste keer, oceanen permanent te verankeren in het multilaterale klimaatveranderingsregime. Maar het klimaatpact van Glasgow is nog steeds mijlen verwijderd van waar het moet zijn om het belang van oceanen voor ons klimaatsysteem adequaat weer te geven.

De klimaatconferentie COP26 zit er weer op. Velen blijven vertwijfeld achter. Was het voldoende? Blijft het niet bij intenties? Ook in het onderwijs zit die twijfel en heerst onbehagen. In een open brief die op sociale media circuleert, vragen leerkrachten en professoren zich af wat te doen met de angst voor de toekomst van leerlingen en studenten. En of de Vlaamse regering en minister van Onderwijs Ben Weyts in het bijzonder daarover geen signaal kunnen geven. Liefst krachtiger dan wat Vlaanderen nu aan voorstellen heeft gedaan.

Volgens Vijay Prashad en Zoe Alexandra heeft de COP26 bitter weinig kunnen waarmaken van de dringende eisen die wereldleiders en civil society organisaties stelden om de planeet te redden, aangezien het bedrijfsbelangen waren die er de overhand hadden.

De klimaattop in Glasgow was een mislukking, een zoveelste gemiste kans. Vage beloftes, compromissen, niet-bindende afspraken, gefoefel in de marge. En dat terwijl de werkelijke CO2 uitstoot wereldwijd een stuk hoger is dan wat de officiële cijfers ons vertellen. COP26, op zich al een veeg teken: al zesentwintig jaar lopen de wereldleiders achter de feiten aan.

De eerste vrouwelijke premier van Barbados, een van de kleinste en meest klimaatgevoelige landen ter wereld, wil het internationale financiële systeem laten werken voor de mensen in de frontlinie van de klimaatcrisis. Haar ideeën haalden het tot in het Glasgow-pact en ook uit Brussel komt er steun.