Veille 2.1

Als gevolg van bijna 50 jaar zoutwinning door het chemische miljardenbedrijf Braskem is een vijfde van de Braziliaanse stad Maceió onbewoonbaar verklaard. Terwijl de bulldozers elke herinnering aan leven uitwissen, woedt een bittere strijd over wat een leven waard is.

Katoenen kleding van Zara en H&M blijkt gelinkt aan illegale houtkap in Brazilië. De Britse milieuorganisatie Earthsight kon bijna een miljoen ton grondstoffen volgen van de Braziliaanse Cerrado tot de Aziatische kledingfabrieken waar katoenen T-shirts voor beide merken in elkaar worden gestikt.

Een duurzamer model voor de Braziliaanse Cerrado beschermt niet alleen de wereld tegen een voedselcrisis. Het kan de Braziliaanse economie ook 72 miljard dollar extra per jaar opleveren, zegt een rapport van het World Economic Forum.

In Brazilië, de grootste sojaproducent ter wereld, rijpen de geesten om uitgeputte gronden te herstellen voor de teelt, in plaats van bossen te kappen om nieuwe landbouwgrond vrij te maken.

De ontbossing in het Braziliaanse Amazonegebied blijft een neerwaartse trend vertonen, zo blijkt uit gegevens die vrijdag zijn vrijgegeven door INPE, het nationale ruimteonderzoeksinstituut van Brazilië.

De top van Belém in Brazilië op 8 augustus, gaf een duidelijk bericht aan de wereld vanwege de Amazone-landen. Ze verzetten zich tegen ‘groen kolonialisme’ en vragen de geïndustrialiseerde landen om hun historische schuld aan de rest van de wereld te betalen door te investeren in de bescherming van de regenwouden.

Naar aanleiding van de theatervoorstelling “Antigone in de Amazone” van Milo Rau, schreven de Landloze Arbeidersbeweging MST en enkele experts en activisten een open brief die de praktijk van greenwashing door het Braziliaanse bedrijf Agropalma aanklaagt.

Een nieuw onderzoek van Oxfam België brengt ernstige mensenrechtenschendingen aan het licht in de Belgische toeleveringsketen van bio-ethanol uit Braziliaans en Peruaans suikerriet. ‘Ondanks duidelijk bewijs blijft België mensenrechten schenden door de import van biobrandstoffen.’

De Europese Unie laat toe dat lidstaten hun doelstellingen voor hernieuwbare energie op verschillende manieren halen. België blijft dat doen door in te zetten op biobrandstoffen die gegenereerd worden uit voedingsgewassen, zegt Oxfam in een nieuw rapport. Volgens dat onderzoek importeert België ook steeds meer bio-ethanol uit suikerriet voor gemotoriseerd transport. Terwijl …

In Brazilië komt de vorige regering onder vuur te liggen nadat de overheid de noodtoestand heeft uitgeroepen voor het Yanomami-volk in het Amazonewoud. Door de opmars van de illegale mijnindustrie zou de inheemse stam lijden onder extreme ondervoeding en besmettelijke ziekten.

In Brazilië komt de vorige regering onder vuur te liggen nadat Brazilië de noodtoestand heeft uitgeroepen voor het Yanomami-volk in het Amazonewoud. Door de opmars van de illegale mijnindustrie - oogluikend toegestaan onder het bewind van Bolsonaro - zou de inheemse stam lijden onder extreme ondervoeding en besmettelijke ziekten.

De Democratische Republiek van Congo, Indonesië en Brazilië gaan samenwerken op vlak van het behoud, beheer en herstel van hun regenwouden. Samen herbergen de drie landen meer dan de helft van ’s werelds tropische regenwouden.

De ontbossing in het Braziliaanse Amazonewoud bleef in oktober 2022 in stijgende lijn gaan, toen de burgers van de grootste democratie van Zuid-Amerika moesten kiezen tussen twee presidentskandidaten met compleet verschillende agenda’s voor het grootste regenwoud op aarde.

De nipte overwinning van Lula da Silva (77) bij de Braziliaanse presidentsverkiezingen geeft de democratie en de Amazone in het Zuid-Amerikaanse Brazilië een nieuwe kans. De nieuwe president is vastberaden om de internationale geloofwaardigheid van Brazilië te herstellen en opnieuw een leidende rol op te nemen in de strijd tegen de klimaatcrisis.

De verhoopte overwinning voor Lula in de eerste ronde van de Braziliaanse verkiezingen begin oktober kwam er niet. Nu moeten de Brazilianen kiezen tussen hem en huidig president Bolsonaro, die hoger scoorde dan verwacht. Hij wordt in het zadel gehouden dankzij drie belangrijke machten, weet blogger Luc Vankrunkelsven.

Elke keer de Brazilianen naar het stemhokje trekken, wordt mee bepaald hoe het Amazonewoud de volgende vier jaar beheerd zal worden. Maar, zo schrijft Louis Cattrysse, de impact van die beslissing wordt wereldwijd gevoeld. ‘Vandaar de vraag: zou het niet beter zijn het Amazonewoud op een meer mondiale en duurzame manier te beheren, in plaats van het te laten afhangen van kortetermijnbelangen gelinkt aan verkiezingen?’

Brazilië trekt binnenkort een tweede keer naar de stembus om een nieuwe president te kiezen. Behaalt de linksgeoriënteerde Luiz Lula da Silva, beter bekend als ‘Lula’, de overwinning? Hij gebruikt het dramatische milieubeleid van huidig president Jair Bolsonaro om stemmen te winnen. ‘Maar voor de meerderheid van de Braziliaanse bevolking heeft het milieu geen invloed op het stemgedrag.’

Wereldblogger Luc Vankrunkelsven heeft goed nieuws uit Brazilië: Braziliaanse universiteiten gaan er de negatieve impact van de massale sojateelt onderzoeken. Want die leidt tot ontbossing, schendingen van de mensenrechten, het gebruik van pesticiden en honger. ‘Door het exportbeleid lijden 20 van de 240 miljoen Brazilianen honger.’

De eucalyptusplantages die houtskool leveren voor de hoogovens van staalproducent Aperam, die ook vestigingen in België heeft, dragen sterk bij aan het watertekort in de Braziliaanse Cerrado. Dat blijkt uit onderzoek van verschillende Braziliaanse universiteiten en middenveldorganisaties.

Klimaat komt naar voren als een belangrijk thema in de presidentsverkiezingen van Brazilië. Beide kandidaten - ook ontbossingskampioen Bolsonaro - werpen zich op als beschermers van het Amazonewoud, maar dringen tegelijk aan op nieuwe infrastructuur voor fossiele brandstoffen.

De afgelopen 35 jaar vond slechts 1,6 procent van alle ontbossing in Brazilië plaats in beschermde regio’s. De beste beschermers blijken de inheemse gemeenschappen – met wat hulp van moderne technologie.

Brazilië heeft een overvloed aan goedkope energie, maar tegen de tijd dat die de consument bereikt, zijn de prijzen torenhoog. Dit belemmert de sociale en economische ontwikkeling van het land, zeggen experts.

Wereldblogger Luc Vankrunkelsven bezocht onlangs het stadje Pirenópolis, dat omgeven is door immense sojavelden - monocultuur die je ook elders in de Cerrado vindt. Toch zijn er in deze oude koloniale stad heel wat agro-ecologische alternatieven. Het is de thuis van IPEC, het internationaal gekende en gewaardeerde Instituut voor Permacultuur en Ecodorp van de Cerrado.

Ze trekken illegaal het gebied binnen, op zoek naar goud. Ze kappen het bos en vergiftigen de rivieren met kwik. En ze zijn met zo’n 20.000 sinds 2019, deze illegale goudzoekers in het inheemse gebied Terra Yanomami in Brazilië. De regering-Bolsonaro, die doet niets. Ze introduceerde zelfs wetgeving die de mijnbouw in het Amazonewoud, inclusief de beschermde gebieden, moet bevorderen.

In de Braziliaanse staat Minas Gerais maakt mijnbouw al eeuwen de dienst uit – eerst van goud, later van ijzer. Nu waterschaarste de regio bedreigt, klinkt daar voor het eerst brede kritiek op. Hoe gaat de regio om met waterbeheer, droogte en vervuiling van een economisch belangrijke sector?

Luc Van Krunkelsven trekt voor de vzw Wervel opnieuw naar Brazilië. Tijdens de landing in de hoofdstad Brasília ziet hij in de rijkere wijken waar hij over vliegt het ene privézwembad naast het andere. ‘Toch bijzonder om te zien hier in de Cerrado, waar de watervoorziening jaar na jaar problematischer wordt.’

Brazilië zal steenkool als energiebron blijven subsidiëren tot ten minste 2040, volgens een zogenaamde “rechtvaardige energietransitie”-wet. Maar die zal zowel de consument als het klimaat schaden, zeggen experten.