Veille 2.1

Relaas van hoe het nationaal klimaatbeleid in de voorbije vier jaar is vastgelopen door electorale profilering vanuit de Vlaamse regering.

15.000 hectare, of gemiddeld meer dan vijf hectare per dag: dat is het verschroeiende tempo waaraan Vlaanderen tussen 2013 en 2021 bleef verharden. Dat betekent dat er elk jaar een oppervlakte ter grootte van de stad Mechelen verhardt. Dat zijn de harde cijfers uit het Betonrapport 2024 van Breekijzer en Natuurpunt. Om de doelstellingen van de betonstop te kunnen halen, zullen we tot 2050 jaarlijks 1 m² per Vlaming moeten ontharden.

Burgerlijk ingenieur-architect en docent ruimtelijke ordening Peter Lacoere schreef ‘Van Groei naar Grens – Ruimteneutraliteit en bouwshift als doelstellingen van duurzaam landgebruik’. Rik Pinxten: “Lacoere brengt een complexe materie samen voor de geïnteresseerde politicus, ambtenaar en ook de geïnformeerde burger om bewust en onderbouwd tot een onafwendbaar beleid te komen dat natuur, landbouw en bewoning duurzaam en leefbaar samenbrengt.”.

Dilbeek krijgt het eerste coöperatieve bos in Vlaanderen. Het grote verschil met andere initiatieven: wie een aandeel koopt, kan niet alleen actief meehelpen maar blijft ook wettelijk mede-eigenaar van het bos.

Microplastics stapelen zich op in de Vlaamse kustwateren, zeehavens en estuaria, blijkt uit grootschalig onderzoek door het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ). Op twintig locaties werden honderden stalen genomen, en die bevatten allemaal plastic.

Een ambitieus klimaatbeleid waar elke Vlaming beter van wordt: dat beloven de klimaatplannen van minister Zuhal Demir (N-VA) ons. Maar na vijf jaar wanbeleid onder het mom van ‘haalbaar en betaalbaar’ is het tijd om de vinger op de wonde te leggen, vindt Karel Pype van Reset.Vlaanderen.

De Vlaamse Regering wil dat vanaf 2029 geen nieuwe wagens met verbrandingsmotoren meer verkocht worden. De Barometer Elektrisch Autorijden, die Bond Beter Leefmilieu vandaag publiceert, toetst deze doelstelling af aan de hand van vijf cruciale parameters: de betaalbaarheid en het marktaandeel van de elektrische wagens, het aantal en de spreiding van de laadpalen en de uitfasering van fossiele wagens. “Aan de huidige trend is slechts 46% van de nieuwe wagens volledig elektrisch in 2029.”

De zomercampagne ‘Niet meppen, wel appen’ heeft anderhalf miljoen waarnemingen van insecten in Vlaanderen opgeleverd. ‘Een massa insecten, maar toch zien we bij veel soorten een achteruitgang’, concludeert Natuurpunt.

Het Vlaams klimaatplan is onvoldoende onderbouwd en kan zijn doelstellingen waarschijnlijk niet waarmaken. Bovendien gaan er kansen verloren om de energierekening voor de Vlamingen betaalbaarder te maken door sneller af te stappen van fossiele energie. Dat zegt de adviesraad SERV vandaag in een nieuw advies aan de Vlaamse regering.

Elke dag verliezen we in Vlaanderen meer dan een voetbalveld aan bos. Dat is veel, zeker als je weet dat Vlaanderen al een van de meest bosarme regio’s van Europa is. Om daar verandering in te brengen, hebben we samen met BOS+ de ontbossing in Vlaanderen in kaart gebracht in een nieuw rapport: ‘Ontbossing in Vlaanderen: onze bossen op wandel.’ Het onderzoek toont dat onze bestaande bossen verdwijnen aan een alarmerend hoog tempo. Hier delen we de belangrijkste bevindingen.

Zoals alle Europese landen moest België op 30 juni zijn Klimaatplan indienen bij de Europese Commissie. Maar door het gebrek aan inzet van Vlaanderen zal deze deadline niet gehaald worden. Deze houding zal een grote impact hebben op de Belgische economie, haar industrieën en de inspanningen die nodig zijn om de klimaatverandering tegen te gaan.

Brussels minister van Klimaat Alain Maron (Ecolo) wil voorlopig het Belgisch energie- en klimaatplan niet indienen bij de Europese Commissie indien Vlaanderen zijn klimaatinspanning niet verhoogt of zich financieel borg stelt. Dat zegt Vlaams minister van Leefmilieu Zuhal Demir (N-VA), nadat de verschillende bevoegde ministers daarover eerder op de dag rond de tafel hebben gezeten.

Artsen zonder Grenzen, Vluchtelingenwerk Vlaanderen, Caritas International, Ciré en Dokters van de Wereld brengen in een gezamenlijk rapport de verontrustende gevolgen van de opvangcrisis op mensen die internationale bescherming zoeken aan het licht. Volgens de zes organisaties zijn de maatregelen van het federale akkoord over migratie, bedoeld om deze crisis op te lossen, ontoereikend gebleken. De bevindingen van het rapport zijn alarmerend en roepen op tot dringende aanvullende acties.

Vandaag verzamelden zich een twintigtal vertegenwoordigers van de klimaatbeweging op het Martelaarsplein, waar de Vlaamse Regering de herziening van het Vlaamse Energie- en Klimaatplan bespreekt. Ze bekritiseren dat Vlaanderen slechts 40% minder broeikasgassen wil uitstoten tegen 2030, een pak lager dan de eerlijke bijdrage die Europa van elke lidstaat vraagt (47%).

Tijs Boelens, groentekweker in het Pajottenland, legt uit hoe hij samenwerkt met een veeteeltbedrijf voor een duurzame landbouw die tegelijkertijd gezonde voeding produceert én de natuur laat herleven. Het kan, maar dit is niet de visie die de Vlaamse regering met zijn stikstofplan uitdraagt.

Nu het vaker lang droog is, moeten we planten telen die tegen een stootje kunnen. Boeren zaaien daarom de granen, maïs of aardappelen die het best presteerden de voorbije, vaak droge, jaren. Er zijn ook nieuwe teelten die hun intrede doen in Vlaanderen: quinoa en kikkererwt bijvoorbeeld. Kunnen de Vlaamse boeren zomaar van het ene jaar op het andere overschakelen op zo’n nieuwe teelt?  

De Vlaamse regering heeft eindelijk knopen doorgehakt in het stikstofdossier. Natuurpunt, Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace, Dryade en West-Vlaamse Milieufederatie reageren tevreden dat het akkoord de druk van landbouw op natuur erkent. Positief zijn de extra middelen voor natuurherstel en de afbouw van de varkensstapel. Maar blind optimisme in technologische oplossingen pakt de grondoorzaak van het stikstofprobleem niet aan en blijft een risicovol toekomstpad voor landbouwers.

Zou de minister-president aan zijn kransje CEO’s in Davos hebben uitgelegd dat een verlieslatende luchthaven voor deze regering meer doorweegt dan een mens die het financieel moeilijk heeft?, vraagt Tine Hens zich af. Of schaamt hij zich er toch een heel klein beetje voor?

1 minderjarigen hebben afgelopen nacht op straat moeten doorbrengen bij temperaturen die rond het vriespunt draaiden. Zij dienden dinsdagochtend een asielaanvraag in aan Pacheco, het aanmeldcentrum in Brussel. We vingen via verschillende betrouwbare bronnen op dat zij geen opvangplaats gingen krijgen, en vandaag opnieuw moeten terugkomen.

Wie vanaf 2029 een nieuwe auto wil kopen, zal alleen nog maar kunnen kiezen uit elektrische wagens. Dat heeft de regering in 2021 afgeklopt om zo de klimaatdoelstellingen te kunnen halen. Maar hoe haalbaar is dat?

Hoe bestrijden we de huidige klimaat- en energiecrisis? Reset.Vlaanderen, het netwerk rond de sociaal-ecologische transitie, ging daarvoor op zoek naar suggesties bij zijn leden — vakbonden, klimaat- en milieubewegingen en het sociale middenveld. Coördinator Vanya Verschoore: ‘Nu niet investeren in de toekomst, dat is schuldig verzuim.’

Het WK voetbal in Qatar is gebouwd met het bloed, zweet en tranen van honderdduizenden werknemers wier mensenrechten de voorbije 12 jaar werden geschonden. Zij hebben recht op herstelbetalingen, vinden Trui Van Ackere en Cassandra Ajufoh van Amnesty International Vlaanderen. 'Sport en mensenrechten kan je niet van elkaar scheiden als beslissingen uit de sportwereld zorgen voor onherstelbare schade.'

Vlaanderen heeft een nieuw type energiebeleidsovereenkomsten gelanceerd. De overeenkomsten hadden een hefboom kunnen worden om de Vlaamse industrie in de richting van klimaatneutraliteit te bewegen - en dus concurrentieel te houden. Maar het is een cadeautje geworden voor de industrie, zonder veel tegenprestaties of transparantie. Een gemiste kans in een cruciale periode voor de klimaattransitie, reageert Bond Beter Leefmilieu.

Rijden met vervuilende, gevaarlijke en plaatsvretende pick-uptrucks is in Vlaanderen fiscaal voordeliger dan rijden met een kleine wagen. Dat doet Marie Desrousseaux van de Bond Beter Leefmilieu de wenkbrauwen fronsen. Het stoot hen tegen de borst dat Vlaanderen zich wel bewust is van het probleem, maar geen actie onderneemt. Tegelijkertijd treuzelt Vlaanderen om haar eigen mobiliteitsbeloftes na te komen en blijven cruciale investeringen in gedeeld en elektrisch vervoer achterwege.

Pick-uptrucks zijn zwaarder, vervuilender, gevaarlijker en ze verbruiken meer. En toch betaal je er minder belasting op dan voor een kleine wagen. Hoewel Vlaams minister van Financiën Matthias Diependaele in 2020 al aankondigde hier verandering in te willen brengen, blijft het wachten op actie. Ondertussen rijden er al 65.000 exemplaren rond in Vlaanderen. Bond Beter Leefmilieu pleit ervoor om meteen een einde te maken aan het onzinnige gunstregime.

De watersnood in België afgelopen zomer heeft ons stevig met de neus op de feiten gedrukt. Vlaanderen ontsnapte op het nippertje aan rampspoed. Natuurpunt, Bond Beter Leefmilieu en WWF stelden een memorandum op waarin ze de Vlaamse regering oproepen om onze regio dringend klimaatrobuuster in te richten. Ze lijsten meer dan 30 concrete maatregelen op die Vlaanderen op weg zetten richting een veiligere en dus welvarende regio. Rode draad: maak van water opnieuw een centraal aandachtspunt in alle beleidsprocessen en planvorming. En gebruik natuur, bodem en landschap als een kostenefficiënte oplossing.

Een brede coalitie van milieu- en natuurverenigingen en gezondheids- en gezinsorganisaties heeft 28 aanbevelingen overhandigd aan de Vlaamse regering. Doel: een krachtdadiger milieu- en gezondheidsbeleid, zodat er nooit nog een PFOS-schandaal komt in Vlaanderen. Ook duizenden burgers onderschreven die boodschap.

Het enige onafhankelijke overheidslabo voor milieuanalyses wordt mogelijk opgedoekt, en dat wekt de verontwaardiging van Erik Grietens (Bond Beter Leefmilieu). Hij hekelt de besparingen op de kap van milieu en gezondheid. De politieke verontwaardiging over het PFOS-schandaal en stikstofgate zijn nauwelijks geluwd, of de jarenlange besparingsdrift die aan de basis ervan lag wordt gewoon verdergezet.’

Dinsdagmiddag 22 februari wordt in het parlement de toekomst van het laboratorium van de Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) besproken. Het enige onafhankelijk overheidslabo voor milieuanalyses in Vlaanderen moet er potentieel aan geloven, door besparingen ... Een totaal verkeerd signaal, vindt Bond Beter Leefmilieu. Op een ogenblik dat het PFOS-schandaal en stikstofgate duidelijk maken dat de overheid er niet in slaagt om milieurisico’s te beheersen en de volksgezondheid te beschermen, wordt het tijd om opnieuw te investeren in een gezond leefmilieu voor de Vlaming.

Een brede coalitie van milieu- en natuurverenigingen en gezondheids- en gezinsorganisaties wil dat er lessen getrokken worden uit het PFOS-schandaal, laat Bond Beter Leefmilieu weten in een persbericht. In een gezamenlijke visietekst pleit het brede middenveld voor een gespierder milieubeleid in Vlaanderen, dat de gezondheid van iedere Vlaming vooropstelt en werk maakt van de strijd tegen kankerverwekkende stoffen en hormoonverstoorders. Samen leggen ze aan de Vlaamse regering 28 concrete aanbevelingen voor.

Na de storm aan berichten over de PFOS-vervuiling in Zwijndrecht, de geheime dading en het gebrek aan handhaving door de overheid blijkt één constante: in Vlaanderen wordt het milieubeleid geschreven op maat van de industrie, zonder de maatschappelijke kosten en de volksgezondheid in rekening te brengen. Hoog tijd dat Vlaanderen het industrie- en milieubeleid zélf begint te sturen.