Veille 2.1

Afrika raakt maar niet af van vervuilende fornuizen op brandhout en houtskool, hoewel die erg schadelijk zijn voor de volksgezondheid en het klimaat. Een top in Parijs moet daar verandering in brengen.

Het lijkt erop dat de temperatuurverschillen tussen zomers en winters in de toekomst zullen toenemen. Ook de kans op hittegolven gaat toenemen.

Tijdens het Plioceen, zo’n drie miljoen jaar geleden, was de aarde gemiddeld drie graden warmer dan in de pre-industriële periode. Even warm dus als de meest waarschijnlijke opwarmingsscenario’s voorspellen voor 2100. Fossiele schelpen uit de Noordzee tonen aan dat de zomers 4,3 graden warmer waren, en de winters ‘maar’ 2,5 graden.

‘Er is geen planeet B,’ waarschuwde de Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg op de Youth4Climate-top van 2021. Ook onze jeugd kwam de afgelopen jaren massaal op straat. De Brusselse regisseur Pieter Van Eecke (48) volgde vier jaar lang twee klimaatjongeren, Bo en Luca, in hun strijd tegen de opwarming van de aarde. Zijn documentaire ‘Planet B’ won een Ensor en is deze week te zien op VRT Canvas.

Een enquête van de Britse krant The Guardian onder 380 vooraanstaande klimaatwetenschappers levert ontnuchterende resultaten op. Amper 1 op de 20 gelooft nog in het meest optimistische scenario. Toch moet de wereld blijven strijden tegen elke fractie opwarming.

Op IJsland is de grootste installatie ter wereld in gebruik genomen om CO₂ weer uit de atmosfeer te plukken. De machine, die de naam 'Mammoth' meekreeg, moet per jaar 36.000 ton CO₂ uit de lucht halen met een soort gigantisch dampkapsysteem. Hoe werkt het, hoeveel is het klimaat hierbij gebaat en wat zijn de addertjes onder het gras?

Relaas van hoe het nationaal klimaatbeleid in de voorbije vier jaar is vastgelopen door electorale profilering vanuit de Vlaamse regering.

Lena Bulckaert en Sébastien Hendrickx zijn vrijwilliger bij ‘Meer dan genoeg’. We spraken met hen over hun manifest dat pleit voor diepgaande politieke en economische veranderingen.

We waren vredevol aan het protesteren: wij blokkeerden de weg niet, we waren liederen aan het zingen, slogans aan het scanderen en er werden speeches gehouden. Tot er plots een busje stopte en de oproerpolitie van de federale overheid uitstapte.

‘Niemand is gebaat bij een feitenvrij klimaatbeleid’, schrijven de initiatiefnemers van de Klimaatzaak naar aanleiding van het nieuws dat Vlaanderen als enige gewest in cassatieberoep gaat tegen het Klimaatarrest. ‘Zou de Vlaamse regering de eigen rapporten lezen?’

Brits premier Rishi Sunak wil olie- en gasexploratie toelaten op locaties die eigenlijk al waren toegewezen aan offshore windenergieprojecten. ‘Een politiek spel met het klimaat’, zeggen critici in de Britse krant The Guardian.

De afgelopen vijftien jaar zijn minstens 749 journalisten en media aangevallen die nieuws over milieu en klimaat brachten. Tegelijk is de online desinformatie dramatisch toegenomen, blijkt uit een VN-rapport op de Werelddag van de Persvrijheid.

VN-klimaatbaas Simon Stiell hoopt dat de volgende klimaattoppen het met veel minder bezoekers kunnen stellen. De laatste top in Dubai was een recordeditie met bijna 84.000 deelnemers.

De ongelijkheid in onze wereld is torenhoog. Bovendien heeft ze een enorme economische, ecologische en menselijke kost. In het nieuwe boek Kantelen! toont Eva Smets aan dat een andere aanpak van onze economie, klimaat en zorg niet alleen broodnodig, maar ook mogelijk is. Als we kantelen naar een donuteconomie, dan ligt een rechtvaardige toekomst voor het grijpen.

Inheemse gemeenschappen verzetten in hun directe omgeving belangrijk onbetaald werk in de strijd tegen de klimaatverandering en voor natuurbeheer. Werk dat in feite de hele wereld ten goede komt. Moet dit werk worden vergoed?

Rechters zijn verplicht om de Vlaamse milieuzorgplicht toe te passen. Dus kunnen ze maar beter aan de bak nu er zes van de negen planetaire grenswaarden worden overschreden. Dat burgers de piekbelasters aanklagen is terecht. Isabelle Larmuseau legt uit hoe dat in zijn werk kan gaan. #hackthelaw

De leefomstandigheden voor de Europese egel worden almaar slechter, daarom trekken de dieren steeds vaker naar steden. Maar zelfs daar hebben ze het lastig.

FairFin heeft de nieuwe BankWijzer gepubliceerd, waarin scores worden gegeven op maatschappelijk relevante thema's zoals klimaatverandering, mensenrechten en belastingontduiking. Wat opvalt? Grote banken scoren slechter, en vooral Belfius.

Voor het eerst sinds het pre-industriële tijdperk (1850-1900) is de beroemde drempel van +1,5°C bereikt of bijna bereikt (+1,48°C gerapporteerd door Copernicus (*) op wereldschaal, waardoor het vorige record (2017) van +0,17°C is verbrijzeld. Sinds juli 2023 breken de temperaturen bijna elke dag vorige dagrecords, met anomalieën op wereldschaal die in de afgelopen maanden soms +2°C bereikten. Tot slot heeft de stijging van de zeespiegel in 2023 een ‘sprong voorwaarts’ gemaakt, met een stijging van bijna een factor twee ten opzichte van voorgaande jaren. Deze versnelling van de zeespiegelstijging is niet te wijten aan het plotselinge smelten van de poolkappen, maar aan de thermische uitzetting van de oceanen, die in 2023 ‘plotseling’ opwarmden. In de Noord-Atlantische Oceaan steeg de oppervlaktetemperatuur bijvoorbeeld met +0,4°C ten opzichte van 2022, terwijl die in de periode 2020-2022 nauwelijks was veranderd. Maar waarom is de temperatuur van de oceanen zo sterk gestegen, meer bepaald in de noordelijke Atl

Milieuorganisaties vrezen dat de aandacht voor de klimaatcrisis in Europa helemaal is weggeëbd. Een gelekte nota van de Europese Raad toont vooral de militaire ambities aan. ‘Maar je kunt een bosbrand of overstroming niet neerschieten en bombarderen.’

Onze volgende regeringen hebben een grote verantwoordelijkheid: van 2024 tot 2030 moeten ze een krachtdadig beleid uitwerken waarmee we de biodiversiteits- en klimaatcrisis kunnen beheersen. Jouw stem bepaalt mee wat er de komende jaren zal gebeuren, dus informeer je goed voor je naar de stembus trekt!

Een gelekte nota toont de prioriteiten van de EU-lidstaten voor de nieuwe Europese Commissie na de komende Europese verkiezingen. De Bond Beter Leefmilieu is formeel: “De EU-regeringsleiders willen elke inzet voor de biodiversiteit- en klimaatcrisis overboord gooien”.

Vissen en ongewervelde dieren ondervinden veel meer last van warmer en zuurder zeewater dan tot nog toe bekend was, blijkt uit nieuw Nederlands onderzoek dat gepubliceerd is in het vakblad Nature.

In een historische uitspraak heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens vastgesteld dat landen die nalatig zijn in het uitvoeren van effectief klimaatbeleid, de mensenrechten van hun burgers schenden.

Gezinnen gooiden in 2022 wereldwijd meer dan een miljard maaltijden per dag weg. Tegelijk zijn 783 miljoen mensen getroffen door honger en een derde van de wereldbevolking kampt met voedselonzekerheid. Voedselverspilling schaadt de wereldeconomie en bedreigt klimaat en milieu.

Een land dat onvoldoende doet om zijn eigen klimaatdoelstellingen waar te maken, schendt de mensenrechten van zijn burgers. Dat zegt het Europees Hof voor de Rechten van de Mens vandaag, in zijn uitspraak over een Zwitserse klimaatzaak. Het is de eerste keer dat een internationale rechtbank een arrest velt over klimaatverandering. De uitspraak kan grote gevolgen hebben voor volgende klimaatzaken, maar ook voor de Belgische die nog steeds loopt.

Maart 2024 was de warmste maart-maand sinds het begin van de metingen. Daarmee houdt de golf van maandrecords aan. Sinds juni vorig jaar was elke maand warmer dan ooit gemeten, goed voor intussen 10 maandrecords op rij.

Als de wereld gezonder gaat eten, is dat een enorme boost voor de strijd tegen de klimaatverandering, blijkt uit Duits onderzoek. De impact is zo groot dat er minder ingrijpende reducties nodig zijn in het energie- of transportsysteem.