Veille 2.1

Bosbehoud wordt een van de hoofdthema’s van de 30ste klimaattop van de Verenigde Naties in Brazilië, die op 10 november start. De grote regenwouden zijn de longen van de wereld. Het zijn de grootste mondiale koelsystemen en waterpompen, om nog maar te zwijgen over hun belang voor de biodiversiteit. Hoe beschermen we deze mondiale ecosystemen en zorgen we tegelijk voor meer welvaart voor de lokale bevolkingen?

In How We Sold Our Future: The Failure to Fight Climate Change serveert Jens Beckert ons een analyse van de klimaatcrisis als een kom havermout: voedzaam, degelijk en zonder poespas.

Steeds meer mensen gebruiken AI-chatbots om sociale relaties mee aan te gaan. Romantisch, vriendschappelijk en zelfs seksueel. De vraag lijkt echter niet langer of AI slim genoeg is om menselijk te lijken, maar of wij zelf nog moedig genoeg zijn om menselijk te blijven?

Er waait een nieuwe wind van verzet over de wereld, gevoed door Generatie Z, die opstaat tegen elites en ongelijkheid. Deze digitale jeugdopstand heeft al regeringen doen vallen, maar staat voor de uitdaging om van vluchtige protesten een duurzame en georganiseerde macht te smeden.

In het mondiale Zuiden schieten hernieuwbare-energiebronnen als paddenstoelen uit de grond, maar in het Noorden wordt de vooruitgang geblokkeerd door gevestigde belangen en corrupte regeringen. Brits econoom Grace Blakely bespreekt wat we van Afrika en China kunnen leren.

Nooit steeg de concentratie van het broeikasgas CO2 in onze atmosfeer zo hard door als in 2024. Dat blijkt uit een nieuw rapport van de Wereldmeteorologische Organisatie (WMO). "De laatste keer dat we met zulke hoge concentraties aan broeikasgassen zaten, was 3 tot 5 miljoen jaar geleden, nog vóór de moderne mensheid. Het was toen 2 tot 3 graden Celsius warmer dan nu, met een zeespiegel die tot 20 meter hoger was." Dat het nu nog niet zover is, komt door de traagheid waarmee de planeet reageert op de veranderingen.

Dit jaar staat Wereldvoedseldag in het teken van het 80-jarige bestaan van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO), die sinds haar oprichting het mandaat heeft om te streven naar een wereld waarin niemand honger lijdt. Directeur-generaal Qu Dongyu blikt terug en kijkt vooruit.

Voor het eerst is er wereldwijd meer elektriciteit geproduceerd uit wind en zon dan uit steenkool. Dat blijkt uit cijfers voor de eerste helft van dit jaar. Bovendien volstond hernieuwbare groei om de stijgende vraag naar elektriciteit te beantwoorden. De verdere uitrol van duurzame energie loopt wel klappen op door het beleid van de Amerikaanse regering-Trump.

Tienduizenden mensen komen 5 oktober de straat op voor een nieuwe klimaatmars. Hun boodschap is duidelijk: we hebben geen tijd meer voor halve maatregelen, de energietransitie moet nú écht gebeuren. Daarin kan waterstof een sleutelrol spelen, als we eindelijk durven breken met de logica van de markt.

De regenval en de verdeling van de regen is in 2024 onregelmatiger en extremer geworden. Dat blijkt uit een nieuw rapport van de WMO, de VN-klimaatdienst. 60 procent van alle rivieren wereldwijd had daardoor ofwel een te hoog, ofwel een te laag waterpeil. De ene regio kreeg te maken met droogte, de andere met zware overstromingen door een verstoorde waterkringloop, een gevolg van de klimaatverstoring.

Zwangere Guy, Omdat het kan & Average Rob, Daan, Otto-Jan Ham en vele andere artiesten spelen zaterdag 20 september gratis op 'Show Up for Humanity' onder het Atomium in Brussel, georganiseerd door burgercollectief Worried Citizens. “Het is een feest, maar ook een protest tegen alles wat er niet goed loopt in de wereld."

Het gaat niet om een specifieke maatregel, maar om kritiek op een systemische benadering van onderinvestering van de overheid in cruciale domeinen voor de klimaattransitie, en een riskante gok op particuliere investeringen.

De menselijke impact op de oceanen neemt razendsnel toe, toont nieuw onderzoek in Science. In combinatie met de klimaatverandering duwt het de wereldzeeën naar een gevaarlijke grens.

China kan als wereldleider stellen dat het meer investeert in klimaatactie dan in wapens, en zo meer voor de wereld ‘zorgt’ dan het Westen, schrijft John Vandaele.

Wat doorgaat voor de 'klimaatactie' van de EU-Commissie is een Trojaans paard volledig ten bate van de privésector. De EU breekt daarmee al haar klimaatbeloften. Ze garandeert maximale winsten voor de privésector met Europees belastinggeld als waarborg, zonder openbare controle en vooral, zonder enige positieve klimaatimpact, volgens een onderzoek van SOMO.

Regeringen en werkgevers moeten dringend maatregelen treffen om de gezondheid van werknemers te beschermen nu die steeds vaker met extreme hitte te maken krijgen. Daarvoor waarschuwen de Verenigde Naties op basis van een nieuw rapport in samenwerking met de Wereldgezondheidsorganisatie WHO. Het vorige grote rapport met richtlijnen dateert van 1969 en er is dringend een update nodig nu de klimaatopwarming een steeds grotere impact heeft, zeggen ze.

Terwijl natuurrampen toenemen in aantal en omvang, kiezen media en politiek ervoor om weg te kijken.

Nadat een recente hittegolf Europa van Portugal tot Turkije teisterde komt er in augustus een tweede meer intense golf aan die zich volgens voorspellingen zal uitstrekken tot heel Frankrijk, de Benelux en ook Noordelijk Europa treft. De onwil om deze klimaatcrisis ernstig te nemen dreigt onomkeerbare gevolgen te hebben.

Vandaag begint in Genève een 10-daagse VN-top over het aanpakken van plasticvervuiling. De top, waaraan ongeveer 180 landen deelnemen, wordt wel eens die van de laatste kans genoemd na de mislukte onderhandelingen in Zuid-Korea, vorige herfst. Ook deze top kondigt zich als moeilijk aan. Nochtans, zeggen experts, is plasticvervuiling verantwoordelijk voor ruim 1.300 miljard euro aan economische verliezen elk jaar.

Het Internationaal Gerechtshof heeft een revolutionaire uitspraak gedaan: landen kunnen juridisch vervolgd worden voor het niet halen van hun klimaatdoelen. Dit betekent dat de grootste historische vervuilers nu het risico lopen op forse schadeclaims, en dat er een nieuwe, keiharde stok achter de deur is voor klimaatactie.

Terwijl milieurampen steeds frequenter en dodelijker worden, blijft de Vlaamse regering falen in het uittekenen van een serieus klimaatbeleid. Donderdag 10 juli trekken Grootouders voor het Klimaat, Bond Beter Leefmilieu en de Klimaatcoalitie naar het Martelaarsplein met een duidelijke boodschap: dit klimaatplan is een kaakslag voor jong én oud.

Terug van weggeweest? Het publieke debat over klimaat, smelten van de hitte, experten op praatprogramma’s. Klimaatangst bij veel jonge mensen ebt echter niet periodiek weg, maar kruipt net in de kleren en sluimert al jaren. Maar we moeten beseffen dat net die angst een breekbare luxe is in een wereld vol onzekerheid.

Meer dan een jaar na de deadline, presenteert de Vlaamse regering vandaag haar finale energie- en klimaatplan. Bond Beter Leefmilieu reageert teleurgesteld. Enkele goede maatregelen, zoals de langverwachte taxshift van elektriciteit naar aardgas en bijkomend sociaal renovatiebeleid, nemen niet weg dat dit plan zwaar onder de lat duikt.

De Vlaamse overheid kent 2 miljoen euro strategische 'ecologie'steun toe aan het omstreden plastiekproject van Ineos. Milieuorganisaties reageren woedend: publieke middelen worden ingezet voor een fossiel project dat haaks staat op klimaatdoelstellingen.

Vergeet de beloftes van politici: de kosten van levensonderhoud zullen blijven stijgen, en de schuldige is dichterbij dan je denkt. Dit artikel onthult hoe de klimaatcrisis – van smeltende gletsjers tot extreme weersomstandigheden – nu al direct je portemonnee raakt en waarom de prijzen zullen blijven pieken.

Terwijl Europa zucht onder recordhittegolven, lijkt de politiek de kop in het zand te steken en blijven concrete klimaatplannen uit. Hoe is het mogelijk dat, terwijl de aarde steeds sneller opwarmt, er minder actie wordt ondernomen dan ooit tevoren?

Het idee van het ‘militair-industrieel complex’, bedacht door Eisenhower in zijn afscheidsrede in 1961, was bedoeld als een waarschuwing voor de ongecontroleerde macht van wapenfabrikanten en hun invloed op het buitenlands beleid. Vandaag de dag is dat complex gemuteerd. Het beschrijft niet langer alleen de innige relatie tussen wapenfabrikanten en politici. Het omvat nu ook een andere machtige, planeetvernietigende industrie: fossiele brandstoffen.

Terwijl het mondiale Zuiden opstaat en samenwerking zoekt, kiest het Westen via de NAVO voor herbewapening en militaire druk. Deze koers bedreigt niet alleen de wereldvrede, maar ondermijnt ook elke kans op een rechtvaardige wereldorde.

Terwijl we nog eens een hittegolf beleven in de Lage Landen, leert het Wereld Meteorologisch Instituut ons dat die, samen met veel te lange droogtes en anderzijds veel te veel water op korte tijd, tot het nieuwe normaal behoren.

Volgens sommige denkers zou onbehagen het centrale gevoel van onze tijd zijn. Paul Verhaeghe las het boek 'Eigen planeet eerst' van Roxane van Iperen. Hij denkt dat onmacht veel hoger op de ranglijst staat. Onmacht om te begrijpen wat er aan de hand is en – vooral – waarom er niks aan gedaan wordt. Tekort aan kindercrèches, aan woonzorgcentra, aan leerkrachten, aan magistraten, aan betaalbare huisvesting.