La veille

Vandaag bespreekt de Vlaamse regering het Vlaams Klimaatplan, inclusief het Sociaal Klimaatfonds. Dat fonds moet de factuur van de komende koolstoftaks voor woningen en transport verlichten. Niemand weet hoe groot die factuur zal zijn. De discussie over wie er op welke manier van tegenmaatregelen kan genieten loopt nog. Onzekerheid lijkt troef bij alle EU-lidstaten, maar België maakt het wel erg bont.

De aardse realiteit maakt duidelijk dat klimaat geen ‘zacht’ thema is. Nooit in de menselijke geschiedenis bevatte onze atmosfeer meer broeikasgassen. Waarom hebben we in België anno 2023 nog altijd een belastingsysteem dat elektriciteit duur en fossiel goedkoop maakt? Waarom kent Vlaanderen het meest krakkemikkige openbaar vervoer van Europa? Welke volksvertegenwoordiger is nu bezig met de voorkeursbehandeling van de luchtvaart (geen btw op tickets, geen kerosinetaks, miljoenen subsidies naar structureel verlieslatende vliegvelden)? Waar bevinden zich de uitfaseringsplannen voor alle stromen belastinggeld die naar fossiele brandstoffen gaan?

De luchtvaartsector slaagt er maar niet in om haar enorme gezondheids- en klimaatimpact terug te dringen. Door de vluchten nauwelijks te belasten, geven beleidsmakers bovendien een erg pervers signaal. Een tickettaks op veelvliegers biedt een sociale uitweg. Minister Van Peteghem heeft met zijn grote fiscale hervorming de sleutel in handen om deze historische scheeftrekking rechttrekken.

Na marathononderhandelingen heeft Europa een akkoord bereikt over een koolstoftaks op ingevoerde industriële producten zoals staal en cement. Die moet vermijden dat de industrie vervuilende productie verplaatst naar landen met een lakser klimaatbeleid. De grensbelasting is een wereldprimeur, maar milieuorganisaties zetten vraagtekens bij de uitwerking ervan.

Een mechanisme dat een prijs plakt op CO2-uitstoot en die inkomsten doelgericht teruggeeft aan wie het meest lijdt onder die prijsstijgingen: het is zowel effectief als sociaal rechtvaardig, stelt een nieuwe studie in het Journal of Environmental Economics and Management (JEEM). "Politieke angst staat een eerlijke verhoging van CO2-prijzen echter in de weg".

In een opmerkelijk interview pleit een topman van de Europese Centrale Bank voor een rijkentaks om de energiecrisis aan te pakken. Dat zelfs al zo’n gevestigd instituut oproept om de rijken te belasten toon aan hoe ernstig de crisis is waar we voor staan.