Veille 2.1

Meer batterijproductie in Europa in plaats van in China zou tot 60 procent minder uitstoot van broeikasgassen betekenen. Dat blijkt uit een analyse van de ngo Transport & Environment.

De voedselsystemen in de wereld bieden enorme kansen om de uitstoot te verminderen, besluit de Wereldbank in een lijvig rapport. Zelfs met bestaande technologieën kan de uitstoot van broeikasgassen met bijna een derde naar beneden, en dit zonder hoge kosten.

April was de elfde maand op rij met de warmste temperaturen die ooit zijn gemeten voor de tijd van het jaar. Dat meldt de Europese klimaatdienst Copernicus.

Tot afgelopen maandag 8 januari liep het openbaar onderzoek over de verlenging van de milieuvergunning voor Brussels Airport. Bond Beter Leefmilieu werkte samen met milieuverenigingen en bewonersgroepen rond de luchthaven een omvangrijk bezwaarschrift uit. Het milieu-effectenrapport is volgens hen niet alleen onvolledig, maar Brussels Airport komt zelfs zijn wettelijke verplichtingen inzake stikstofoxiden en broeikasgassen niet na. En dat terwijl de luchthaven een veel grotere impact heeft dan de omstreden ethaankraker van Ineos in de Antwerpse haven.

De aardse realiteit maakt duidelijk dat klimaat geen ‘zacht’ thema is. Nooit in de menselijke geschiedenis bevatte onze atmosfeer meer broeikasgassen. Waarom hebben we in België anno 2023 nog altijd een belastingsysteem dat elektriciteit duur en fossiel goedkoop maakt? Waarom kent Vlaanderen het meest krakkemikkige openbaar vervoer van Europa? Welke volksvertegenwoordiger is nu bezig met de voorkeursbehandeling van de luchtvaart (geen btw op tickets, geen kerosinetaks, miljoenen subsidies naar structureel verlieslatende vliegvelden)? Waar bevinden zich de uitfaseringsplannen voor alle stromen belastinggeld die naar fossiele brandstoffen gaan?

De jaarlijkse alarmklok 'Broken Records' van het VN-Milieuprogramma UNEP in 2023 bevestigt de klimaatrapporten, sinds het jaar 1990: “De blijvende stijging van de uitstoot van broeikasgassen is de meest zekere weg naar onomkeerbare klimaatverandering en de eruit volgende verwoesting van natuurlijke en menselijke leefgebieden”.

De wereld stevent af op een opwarming met 2,5 tot 2,9 graden Celsius als we met zijn allen niet snel de klimaatinspanningen opschroeven en de uitstoot van broeikasgassen drastisch doen dalen. Wat we momenteel doen, is en blijft ruim onvoldoende. De tijd om nog dingen bij te sturen tegen 2030, wordt intussen steeds korter. Dat blijkt uit een belangrijk VN-klimaatrapport in de aanloop naar de klimaatconferentie COP28. VRT NWS sprak met de hoofdauteur, de Belg Joeri Rogelj.

Temperatuurrecords sneuvelen en de uitstoot van broeikasgassen bereikt nieuwe hoogten. Het Emissions Gap Report 2023 dat op maandag werd vrijgegeven klinkt bijzonder onheilspellend: de wereld stevent af op een temperatuurstijging van net geen 3 graden Celsius

In deze bijdrage bekijken we de onderlinge relaties tussen oorlog, milieu en klimaat. Dit artikel wil niet de indruk wekken dat broeikasgassen of milieuschade het hoofdprobleem zijn bij oorlog. De bekommernis om het leven, het welzijn en de gezondheid van de burgers blijven voorop staan. Maar in het huidig perspectief van toenemende bezorgdheid over het klimaat is het goed om ook daarin de rol van militaire operaties, wapens en oorlogsschade onder de loep te nemen. En dan blijkt dat er causale verbanden bestaan in beide richtingen, die belangrijk zijn in het globale beeld en in de preventie.

De internationale scheepvaartsector heeft na dagen van onderhandelen in Londen een akkoord bereikt over het inperken van de uitstoot van vrachtschepen. Die zijn verantwoordelijk voor ongeveer 3 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Tegen 2030 moet de uitstoot met minstens 20 procent naar omlaag, om "tegen of rond" 2050 een nuluitstoot te bereiken. Milieuorganisaties reageren kritisch.

De gevolgen van de klimaatcrisis dringen steeds regelmatiger ons leven binnen. Toch komen we niet in actie. We zijn net zo verlamd als de beschavingen in het verleden die geconfronteerd werden met catastrofale vernietiging.

We weten dat we te veel vlees eten en produceren, schrijft econoom Jonas Van der Slycken. Maar de individuele overproducent of overconsument met de vinger wijzen, zal weinig zoden aan de dijk brengen. Afkicken van onze vleesverslaving vraagt om collectieve rituelen.

Vandaag verzamelden zich een twintigtal vertegenwoordigers van de klimaatbeweging op het Martelaarsplein, waar de Vlaamse Regering de herziening van het Vlaamse Energie- en Klimaatplan bespreekt. Ze bekritiseren dat Vlaanderen slechts 40% minder broeikasgassen wil uitstoten tegen 2030, een pak lager dan de eerlijke bijdrage die Europa van elke lidstaat vraagt (47%).

Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) waarschuwt dat groene subsidies landen doen “afglijden naar protectionisme”. Dat maakt het extra moeilijk voor arme landen om toegang te krijgen tot groene technologie en zo hun uitstoot van broeikasgassen te verminderen.

Goudwinning is een van de meest destructieve industrieën ter wereld. Maar gelukkig kan de wereld gerust zonder, schrijft onderzoeker Stephen Lezak van de Universiteit van Cambridge.

Pakistan produceert minder dan 1 procent van de mondiale uitstaat van broeikasgassen maar wordt frontaal getroffen door de klimaatcrisis, schrijft Tanupriya Singh. Hij vindt het hoog tijd dat het Globale Noorden zijn verantwoordelijkheid neemt en mee betaalt voor de enorme schade die Pakistan lijdt.

Het aantal meren op aarde is de afgelopen decennia sterk toegenomen, en dat heeft belangrijke gevolgen, zeggen Deense wetenschappers. De veelal kleine meren zijn vaak echte ‘broeikasgasfabrieken’.

Ook in 2022 heeft het Global Carbon Budget, de wereldwijde CO2-begroting, geen goed nieuws. De globale uitstoot van broeikasgassen blijft stijgen. Peter Landschützer over de rol van de oceaan in het klimaat: ‘Het is aan ons om de stress die we de oceaan bezorgen, te stoppen.’

Met de huidige klimaatbeloftes stevenen we af op een opwarming van de planeet met 2,5 graden Celsius. Daarvoor waarschuwen de Verenigde Naties in een nieuw rapport, anderhalve week voor de start van de klimaatconferentie in Egypte. Officieel is en blijft het doel om de opwarming te beperken tot "ruim onder 2 graden, en te streven naar een opwarming van maximaal 1,5 graad", zoals het klimaatakkoord van Parijs voorschrijft.

Vorig jaar steeg de concentratie van CO2 en methaan in de atmosfeer tot een nieuw record, stelt een rapport van de Amerikaanse Klimaatdienst NOAA. Ook de zeespiegel stond nog nooit zo hoog sinds de metingen begonnen, en de temperatuur van het oceaanwater piekt.

Het Fit for 55-pakket, dat moet zorgen voor de EU-doelstelling om in 2030 de netto‑uitstoot van broeikasgassen met ten minste 55% te verminderen, betekent nog eens 15 jaar bijkomend neoliberalisme. Dit is fataal voor de mensheid, want de klimaatverandering is onomkeerbaar en de tijd is op.

Vier cruciale indicatoren van klimaatverandering – broeikasgasconcentraties, zeespiegel, temperatuur en zuurtegraad van de oceanen - staan sinds vorig jaar op recordniveau. Volgens de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) is het opnieuw een duidelijk teken dat de mens planetaire veranderingen veroorzaakt.

In een nieuw groot klimaatrapport heeft het VN-klimaatpanel (IPCC) voor het eerst een prijs geplakt op het verminderen van het aantal broeikasgassen in de atmosfeer. Het gaat om ongeveer 20 tot 100 dollar (18 tot 90 euro) voor een ton CO₂-equivalent als we tegen 2030 onze uitstoot willen halveren. "Dit is heel belangrijk, want zolang er geen prijs was, bleef het abstract", vertelt een van de hoofdauteurs, Inge Jonckheere aan VRT NWS. Het IPCC blijft de hoogdringendheid onderstrepen: "Het is nu of nooit. Maar het kan nog."

De nieuwe generatie 60-plussers heeft een erg zware ecologische voetafdruk. In 2005 waren senioren nog verantwoordelijk voor 25 procent van de uitstoot van broeikasgassen. Tien jaar later, in 2015, was dat al bijna 33 procent, zo blijkt uit onderzoek.