Articles

Als de veiligheid en de gezondheid van onze planeet weer wat hoger op de agenda komen te staan, zal het voor mij geslaagd zijn. Dat zegt cultuurhistoricus en schrijver David Van Reybrouck (53), die vanaf vandaag voor de komende 2 jaar de nieuwe Denker der Nederlanden is. Hij wil in die periode vooral vérdenken, verder denken dan de waan van de dag, én ook aandacht schenken aan onze mentale gezondheid.

Als de veiligheid en de gezondheid van onze planeet weer wat hoger op de agenda komen te staan, zal het voor mij geslaagd zijn. Dat zegt cultuurhistoricus en schrijver David Van Reybrouck (53), die vanaf vandaag voor de komende 2 jaar de nieuwe Denker der Nederlanden is. Hij wil in die periode vooral vérdenken, verder denken dan de waan van de dag, én ook aandacht schenken aan onze mentale gezondheid.

De overwinning van Urgenda op de Nederlandse staat veroorzaakte in 2015 een aardverschuiving in het klimaatrecht. Tien jaar later lopen er tientallen zaken in Europa en honderden wereldwijd. Puur juridisch spierballenvertoon of levert het de planeet ook daadwerkelijk wat op?

Milieuwetenschapper Aaron Van Poecke is ongerust over de voortrazende klimaatcrisis en het gebrek aan politieke actie. Een economische paradigmashift is volgens hem dringend nodig. ‘Het is tijd om onze plundering van een al stuiptrekkende planeet gepland af te bouwen en te bewegen richting een echt duurzame economie.’

Het is zover: de beschermheer van de klimaatontkenners en de bondgenoot van vervuilers is president van de VS. Heeft China iets te bieden inzake oplossingen voor de klimaatcrisis?

Het is zover: de beschermheer van de klimaatontkenners en de bondgenoot van vervuilers is president van de VS. Heeft China iets te bieden inzake oplossingen voor de klimaatcrisis?

Het klimaat van de aarde bevindt zich in 2024 “in een grote crisis die nog erger zal worden als we op de huidige manier doorgaan”, waarschuwt een team van 14 klimaatwetenschappers in 'Het klimaatrapport 2024: gevaarlijke tijden op de planeet aarde'. Het rapport windt geen doekjes om de gevaren waarmee de mensheid wordt geconfronteerd.

Wetenschappers waarschuwen voor een "kritische en onvoorspelbare nieuwe fase van de klimaatcrisis”. Van de 35 ‘vitale functies van de planeet’ die de groep bestudeert, hebben vorig jaar 25 nieuwe records bereikt.

Het is vandaag Earth Overshoot Day: vanaf vandaag tot het einde van het jaar verbruikt de wereldbevolking meer dan onze planeet op een jaar aan grondstoffen en diensten kan leveren. Voor onze huidige levensstijl zijn eigenlijk 1,7 planeten aarde nodig, en dat kan uitdraaien op een ramp, waarschuwen experts. Earth Overshoot Day valt dit jaar ook een dag vroeger dan vorig jaar.

We kregen dan toch geen nieuwe Vlaamse regering voor 11 juli, maar dat deert klimaatjongeren niet. Wat zij belangrijk vinden: dat klimaat in regeringsvormingen wél de plek krijgt die het tijdens de verkiezingscampagnes en -debatten niet kreeg. MO* sprak met een "oude" en "nieuwe" generatie klimaatjongeren. ‘We hebben hetzelfde einddoel als de politiek: een waardig leven in een goed werkende democratie met weinig ongelijkheid op een gezonde planeet.’

Volgens nieuw onderzoek van Greenpeace Midden- en Oost-Europa zijn Europese steden nog steeds veel beter verbonden via de lucht dan via het spoor. Hierdoor worden mensen aangemoedigd om te vliegen in plaats van de trein te nemen, ondanks de schadelijke gevolgen van de luchtvaart voor de planeet. Ook België scoort slecht in het onderzoek: rechtstreekse treinen brengen je vanuit onze hoofdstad naar slechts 11 van de 44 andere onderzochte steden, terwijl maar liefst 41 steden bereikbaar zijn met een rechtstreekse vlucht.

De voorbije maand mei was wereldwijd de warmste meimaand ooit gemeten. De maandrecords blijven zich daarmee opstapelen: we zitten nu aan een reeks van 12 recordmaanden, die gemiddeld 1,63 graden Celsius warmer verliepen dan het pre-industriële gemiddelde. "De planeet wil ons iets vertellen, maar we lijken niet te luisteren", zegt VN-baas António Guterres.

Als de hele wereld zou consumeren zoals de Belgen, zouden de natuurlijke hulpbronnen nu zaterdag 23 maart al opgebruikt zijn. “Ons systeem loopt tegen de grenzen van de planeet aan”, zegt het WWF.

Op de 28ste klimaattop beloofde voorzitter Al-Jaber in zijn toespraak na het klimaatakkoord vol trots “een betere toekomst voor de mensheid en de planeet”. Opvallend is dat hij hier mens en planeet apart benoemd. Deze scheiding tussen ‘natuur’ en ‘mens’ op COP28 is kenmerkend voor het antropocentrisme, een denkwijze waarin de mens centraal staat. Deze ideologie domineert niet alleen het taalgebruik van de klimaattop, maar ook dat van de media. In zijn boek ‘We Have Never Been Modern’ legt de bekende denker Bruno Latour, een socioloog, antropoloog en filosoof, uit wat de gevolgen zijn van deze loskoppeling: het geeft de mens de mogelijkheid om boven de natuur uit te stijgen, deze te beheersen en te manipuleren.

Artificiële intelligentie (AI) ontwikkelt zich in een razend tempo, waardoor ook druk op de grote techbedrijven groeit om de milieu- en klimaatimpact ervan aan te pakken. Want die is groot: AI vereist enorme hoeveelheden energie en water.

In januari wordt Celeste Saulo de eerste vrouw aan het hoofd van de Wereld Meteorologische Organisatie van de VN. Ze verdedigt met vuur het globale belang van meteorologische diensten en ziet een geëngageerde samenleving als de basis van verandering. ‘We hebben een ontwrichtende samenleving nodig.’

Morgen, op 2 augustus, zullen alle hulpbronnen al opgebruikt zijn die de planeet in een jaar kan genereren. Als iedereen aan het tempo van de Belgen zou consumeren, zou “Earth Overshoot Day” zelfs al op 26 maart gevallen zijn, zegt het Wereldnatuurfonds.

Op woensdag 26 juni werd Jim Skea verkozen tot nieuwe voorzitter van het IPCC, een organisatie van de Verenigde Naties die de risico’s van de klimaatcrisis evalueert. Wat is zijn visie? ‘Elke fractie van een graad maakt een verschil. Dat moeten we onthouden.’

In het boek “De tijd dringt” schrijven 69 Grootouders voor het Klimaat een brief aan hun kleinkinderen, kinderen of beleidsmakers. MO* publiceert enkele van die brieven. Vandaag: de brief van professor Rik Pinxten aan zijn zoon Simon.

Wat wensen ouders hun pasgeboren kind? Dat het gezond is, dat het opgroeit tot een fijne tiener en uitgroeit tot een volwassen persoon. Er zijn geen ouders bekend die verlangen dat hun kind groeit en blijft groeien, en dus steeds groter wordt. Dat lijkt eerder iets voor een sprookje of beter een griezelverhaal. En toch is dit laatste verlangen de overheersende wens als het over onze economie gaat. Die moet groeien, en blijven groeien. Een land gaat zogezegd achteruit als het bruto binnenlands product niet groeit, als we niet steeds, jaar na jaar na jaar, meer producten en diensten produceren. En terwijl we ons goed kunnen voorstellen hoe onwezenlijk het zou als een kind zou blijven groeien – het huis, de stoelen, het eten, het zou allemaal te klein of te weinig zijn – lukt dat dus niet als het over de groei van de economie gaat in het huis van de mens, onze aarde. Terwijl die ook niet groeit. Sterker nog, ons leven gedijt enkel in die dunne laag boven en net in de aardkorst, de kwetsbare zone van de biosfeer,