Veille 2.1

Actievoerders van Greenpeace België projecteren maandag 25 en dinsdag 26 maart getuigenissen van gewone Belgen aan de hoofdkwartieren van politieke partijen en op publieke plaatsen in Brussel. In de video’s vertellen mensen over de uitdagingen waarmee ze in hun dagelijks leven worstelen door het gebrek aan doortastend en inclusief klimaat- en natuurbeleid in ons land. De actie trapt de ‘Ik verdien meer’-campagne af, waarmee de Belgische milieu- en natuurbeweging politici wil aansporen om van klimaat- en natuurbeleid dat niemand achterlaat een topprioriteit te maken in de volgende legislatuur.

Als de hele wereld zou consumeren zoals de Belgen, zouden de natuurlijke hulpbronnen nu zaterdag 23 maart al opgebruikt zijn. “Ons systeem loopt tegen de grenzen van de planeet aan”, zegt het WWF.

De Europese Commissie heeft het Belgisch klimaatplan voor 2030 nu ook officieel gewikt en gewogen - en grotendeels te licht bevonden. Europa ziet enkele goede zaken, maar vooral toch veel werkpunten. Op het vlak van het aandeel hernieuwbare energie in de energiemix bijvoorbeeld: "België blijft er duidelijk onder de doelstelling". Tegen juni moet er een nieuw en beter plan op tafel liggen, maar of dat gaat lukken, blijft onduidelijk.

Als de Golfstroom in de Atlantische Oceaan ooit stilvalt, kan dat erg snel gebeuren en zouden de gevolgen voor het noorden en westen van Europa rampzalig zijn. Dat hebben wetenschappers van de universiteit van Utrecht berekend. In België zou het gemiddeld 5 tot 10 graden kouder worden.

Belangrijkste les van het Wereld Economisch Forum? De klimaatproblematiek en het verlies aan natuur zijn een enorme bedreiging voor de bedrijfswereld. Heel wat CEO’s zijn zich daar intussen van bewust, maar de politiek moet nu het juiste kader scheppen, schrijft Julie Vandenberghe van WWF-België.

Een CO2-reductie met 55 procent tegen 2030 is nog veraf, volgens de jongste cijfers. Maar wie de energietransitie kostenefficiënt wil houden, moet ambitieuzer zijn.

Op een cruciaal moment voor mondiale klimaatactie stemden de landen die de klimaattop van de Verenigde Naties (COP28) bijwoonden in met een geleidelijke afschaffing van fossiele brandstoffen, maar ze beloofden niet om deze volledig te verwijderen. Landen misten ook de kans om zich ertoe te verbinden klimaat- en natuurrampen parallel aan te pakken.

Wereldleiders verzamelen vanaf vandaag in Dubai voor COP28, de jaarlijkse wereldwijde klimaattop. Dat gebeurt aan het eind van een jaar waarin elk werelddeel te maken kreeg met extreme weersomstandigheden, van de hitte in de zomer, over de overstromingen in Pakistan tot de recente wateroverlast in het IJzerbekken bij ons. Simon Sterck is in Dubai als VN-jongerenvertegenwoordiger vanuit de Vlaamse Jeugdraad.

De politici, bedrijfsleiders en activisten op de klimaattop in Dubai zien één cruciaal aspect over het hoofd: meisjesrechten. Dat vindt Isabelle Verhaegen van Plan België. Want de negatieve impact van de klimaatverandering is het grootst voor meisjes en jonge vrouwen.

De Europese instellingen zijn 9 november bijeengekomen om een voorlopig akkoord te vinden over de tekst van de Europese natuurherstelwet. De Biodiversiteitscoalitie blijft met een gemengd gevoel achter. “We zijn blij dat het akkoord terug alle ecosystemen bevat die origineel in het wetsvoorstel waren opgenomen, maar de artikels zijn afgezwakt ten opzichte van het voorstel van de Europese Commissie en de positie van de Raad. Het is teleurstellend om te zien dat er veel uitzonderingen zijn opgenomen en dat de verplichtingen voor de lidstaten te flexibel zijn.”

Ons land had deze zomer al een eerste keer uitstel gekregen.

België zal zich volgende week onthouden bij de stemming over de hervergunning van glyfosaat, een werkzame stof in verschillende bestrijdingsmiddelen. “Een compromis à la belge”, reageert Bond Beter Leefmilieu (BBL) teleurgesteld.

In deze rubriek brengt veellezer Marc Vandepitte markante feiten, cijfers of quotes van over heel de wereld die in de andere media weinig of geen aandacht kregen, maar zeker het vermelden waard zijn om de chaotische wereld van vandaag te begrijpen. Deze keer de invoer van Russisch gas, Afghanen aan hun lot overgelaten en vluchtelingenkinderen geplaatst bij zedendelinquenten.

Hoewel ze grotendeels verantwoordelijk zijn voor de verergerende klimaatcrisis in Oost-Afrika, betaalden de rijke landen Ethiopië, Kenia, Somalië en Zuid-Soedan in 2021 slechts 2,4 miljard dollar aan klimaatgerelateerde ontwikkelingsfinanciering, in schril contrast met de 53,3 miljard dollar die Oost-Afrika jaarlijks nodig zegt te hebben om zijn klimaatdoelen voor 2030 te halen.

Back on Track Belgium is een collectief van burgers die ijveren voor de terugkeer van nachttreinen. Zij stellen vast dat de liberalisering van de trein geen enkele belofte heeft ingevuld. Zij vragen federaal minister van Mobiliteit Gilkinet (Ecolo) om het komende Belgische EU-voorzitterschap te gebruiken als platform voor een echt Europees treinnetwerk, in het bijzonder voor nachttreinen als ecologisch, aangenaam en haalbaar alternatief.

Het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen en Jan De Nul Group onderzoeken de milieu-impact van drijvende zonnepanelen op zee. Ook Nederland gaat 2,8 miljoen euro investeren in onderzoek naar het potentieel van drijvende zonnepanelen.

Dit is het tweede van vier artikelen over zin en onzin van gratis openbaar vervoer. In het eerste deel gaan we in op de situatie in het Groothertogdom Luxemburg waar het openbaar vervoer in het voorjaar van 2020 gratis werd. In het tweede deel komt de situatie in ons land aan bod en in het derde deel is het woord aan onderzoekers. In het vierde en laatste deel wordt een en ander samengevat en voeg ik er mijn bedenkingen aan toe. Deze reeks artikelen kwam tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos voor bijzondere journalistiek.

Elke dag verliezen we in Vlaanderen meer dan een voetbalveld aan bos. Dat is veel, zeker als je weet dat Vlaanderen al een van de meest bosarme regio’s van Europa is. Om daar verandering in te brengen, hebben we samen met BOS+ de ontbossing in Vlaanderen in kaart gebracht in een nieuw rapport: ‘Ontbossing in Vlaanderen: onze bossen op wandel.’ Het onderzoek toont dat onze bestaande bossen verdwijnen aan een alarmerend hoog tempo. Hier delen we de belangrijkste bevindingen.

Zoals alle Europese landen moest België op 30 juni zijn Klimaatplan indienen bij de Europese Commissie. Maar door het gebrek aan inzet van Vlaanderen zal deze deadline niet gehaald worden. Deze houding zal een grote impact hebben op de Belgische economie, haar industrieën en de inspanningen die nodig zijn om de klimaatverandering tegen te gaan.

De gemiddelde koolstofvoetafdruk van de grote BEL20 bedrijven bedraagt 20,84 miljoen ton CO2 per jaar. Dit komt overeen met de jaarlijkse uitstoot van de armste 34% in België, d.w.z. 3,87 miljoen mensen, zo toont Oxfam aan in een nieuw rapport die onlangs uitkwam. Vier bedrijven overtreffen dit gemiddelde: KBC, AB INBEV, Umicore en Solvay. Toch zijn er manieren om de investeringen te financieren die nodig zijn om een ambitieuze vermindering van de CO2-uitstoot te realiseren. Tussen 2016 en 2021 betaalden de BEL20-bedrijven immers meer dan €47,5 miljard aan dividenden uit aan hun aandeelhouders, of 70% van hun winst.

België heeft een belangrijk Koninklijk Besluit goedgekeurd dat de export verbiedt van pesticiden die in de EU al verboden zijn voor gebruik. Het verbod wordt toegejuicht door een coalitie van ngo's die zich inzetten voor de geleidelijke eliminatie van synthetische pesticiden.

Brussels minister van Klimaat Alain Maron (Ecolo) wil voorlopig het Belgisch energie- en klimaatplan niet indienen bij de Europese Commissie indien Vlaanderen zijn klimaatinspanning niet verhoogt of zich financieel borg stelt. Dat zegt Vlaams minister van Leefmilieu Zuhal Demir (N-VA), nadat de verschillende bevoegde ministers daarover eerder op de dag rond de tafel hebben gezeten.

Tijdens de EU-Milieuraad van vandaag verklaarde de meerderheid van de Europese milieuministers zich te kunnen vinden in de compromistekst voor een Europese natuurherstelwet. De compromistekst werd goedgekeurd door 20 lidstaten, die 66,13% van de EU-bevolking vertegenwoordigen. België onthield zich.

14 activisten staan woensdag 7 juni terecht in Brugge voor hun deelname aan een geweldloze actie van Greenpeace België in de Fluxys gasterminal van Zeebrugge. Sympathisanten van onder andere Greenpeace, Amnesty International, Oxfam, ABVV, Extinction Rebellion, Grootouders voor het Klimaat, Ineos Will Fall, verzamelen voor de rechtbank om te protesteren tegen dit proces dat bedoeld is om klimaatactivisten te intimideren. Tegelijkertijd wordt er in Brussel actie gevoerd tegen een wetsvoorstel van minister van Justitie Van Quickenborne dat protest aan banden wil leggen.

Greenpeace heeft vanochtend actie gevoerd bij de federale ministerraad, om duidelijk te maken dat het klimaat en de natuur geen pauze verdragen. De actievoerders schilderden de boodschap ‘fast forward for nature’ op de grond voor de Wetstraat 16. Ze wijzen erop dat we veerkrachtige natuur nodig hebben om de klimaatdoelstellingen te halen en het verlies aan biodiversiteit te stoppen. Greenpeace roept premier Alexander De Croo op om vaart te maken met het beleid voor de biodiversiteit, en de Europese voorstellen voor een natuurherstelwet te steunen.

Artsen zonder Grenzen, Vluchtelingenwerk Vlaanderen, Caritas International, Ciré en Dokters van de Wereld brengen in een gezamenlijk rapport de verontrustende gevolgen van de opvangcrisis op mensen die internationale bescherming zoeken aan het licht. Volgens de zes organisaties zijn de maatregelen van het federale akkoord over migratie, bedoeld om deze crisis op te lossen, ontoereikend gebleken. De bevindingen van het rapport zijn alarmerend en roepen op tot dringende aanvullende acties.

Activisten van Greenpeace België hebben vanochtend het gebouw van de Europese Raad in Brussel beklommen, terwijl de EU-ministers van handel vergaderden over het handelsakkoord met de Mercosur-landen. De actievoerders hingen er een spandoek met de slogan ‘Stop EU-Mercosur’. Een landbouwvoertuig simuleerde het sproeien van pesticiden om te protesteren tegen de verwachte toename van de export van giftige pesticiden als het handelsakkoord wordt goedgekeurd.

Een nieuwe analyse van Greenpeace Midden- en Oost-Europa rangschikt de betaalbaarheid en toegankelijkheid van het openbaar vervoer in 30 Europese landen en hun hoofdsteden. De analyse bewijst dat openbaar vervoer op veel plaatsen te duur is. Bulgarije, Kroatië, Griekenland en Noorwegen scoorden het slechtst in de nationale ranglijst. België zit in de middenmoot. Greenpeace roept overheden op om betaalbare ‘klimaattickets’ voor openbaar vervoer in te voeren, zoals Duitsland en Hongarije eerder deze week.

Langetermijncontracten voor de levering van Amerikaans gas aan Europese bedrijven leiden tot een enorme toename aan infrastructuur aan beide kanten van de oceaan, verstikken lokale gemeenschappen, en bedreigen onze klimaatdoelen. De gasindustrie, waaronder het Belgische Fluxys, zit niet alleen aan de knoppen, maar heeft geprofiteerd van de oorlog in Oekraïne om deze plannen door te duwen. Dat wijst een nieuw onderzoeksrapport van Greenpeace International uit, dat vandaag wordt gepubliceerd. [1]

De komenden maanden voeren ministers van de EU-lidstaten en de europarlementsleden cruciale onderhandelingen over de ‘Natuurherstelwet’. Het gaat om het belangrijkste wetgevende initiatief voor bescherming van de Europese natuur in de laatste 30 jaar.

Helaas is de World Social Justice Day van de Verenigde Naties van vandaag 20 februari een bittere ervaring voor meer dan 1,5 miljoen Belgen die op of onder de armoedegrens leven”, aldus algemeen coördinator Heidi Degerickx van het Netwerk tegen Armoede (Cijfers Statbel). Het Netwerk stelt samen met de 61 verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen vast dat de sociale rechtvaardigheid in Vlaanderen en Brussel steeds meer afbrokkelt.

Multinational 3M blijft met de voeten slepen in de aanpak van het PFAS-milieuschandaal. Ondanks het feit dat 3M eind 2025 met PFAS zal kappen, ontkent het bedrijf nog steeds de gezondheidsimpact van de ‘forever chemicals’. Het houdt zich ook niet aan zijn verplichtingen rond de opkuis van haar vervuiling. Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace België en bewonerscollectief Grondrecht hebben er genoeg van en stellen zich burgerlijke partij in de strafrechtzaak die loopt tegen 3M.

Bond Beter Leefmilieu, Natuurpunt, WWF, Velt en Dryade dagvaarden de Vlaamse regering. In belang van onze burgers en natuur moeten er dringend omvangrijke bufferzones komen rond huizen, scholen, crèches, waterlopen en natuur- en waterwingebieden. Naar schatting wordt zo 35% van Vlaanderen pesticidenvrij. De organisaties gaven eind oktober de Vlaamse regering een maand om de Vlaamse regels in lijn te brengen met de Europese regelgeving, maar kregen hierop geen toereikende reactie.

De afgelopen dagen heeft u wellicht de beelden gezien van duizenden mensen die samenkwamen in het kleine dorpje Lützerath in Duitsland. Ze protesteerden tegen de ontwikkeling van een enorme bruinkoolmijn. Hun geweldloze protest tegen de machines is een voorbeeld van burgerlijke ongehoorzaamheid. Dit belangrijke instrument van activisme heeft de laatste tijd veel media-aandacht gekregen. We maken de balans op.

Kunnen we het ons echt veroorloven om in deze tijden van klimaatcrisis en groeiende ongelijkheid geen vermogensbelasting in te voeren?, vraagt Eva Smets, directeur van Oxfam België, zich af. ‘Miljardairs zijn een teken van een zieke economie.’

COP15 in Montreal werd maandag 19 december een nieuw wereldwijd kader afgesproken om de biodiversiteitscrisis aan te pakken. Dit akkoord verbindt de wereld ertoe het verlies aan biodiversiteit tegen 2030 te stoppen en terug te draaien - een wereldwijd doel dat wordt geprezen als het equivalent van de 1,5°C- doelstelling van klimaatakkoord van Parijs.

Tussen mei en eind oktober van dit jaar vonden onderzoekers van Sciensano en van het Instituut voor Tropische Geneeskunde Antwerpen op twaalf verschillende locaties in België Aziatische tijgermuggen. Dit is veel meer dan verwacht.

In Montreal (Canada) start op woensdag 7 december COP15, de biodiversiteitsconferentie van de VN. In tijden van versnellend biodiversiteitsverlies en groeiende voedselonzekerheid, spoort WWF de wereldleiders aan om een ambitieus globaal biodiversiteitsakkoord te sluiten dat de levensaders van onze planeet beschermt en herstelt. Van België vraagt WWF o.m. een duidelijk actieplan.

In Montreal (Canada) start op woensdag 7 december COP15, de biodiversiteitsconferentie van de VN. In tijden van versnellend biodiversiteitsverlies en groeiende voedselonzekerheid, spoort WWF de wereldleiders aan om een ambitieus globaal biodiversiteitsakkoord te sluiten dat de levensaders van onze planeet beschermt en herstelt. Van België vraagt WWF o.m. een duidelijk actieplan.

Greenpeace voerde op maandagochtend 21 november actie aan het partijbureau van de N-VA. De milieuorganisatie toont met een groot spandoek dat de partij de fossiele energiebedrijven een hand boven het hoofd houdt. Greenpeace vindt het onbegrijpelijk dat N-VA de Belgische uitstap uit het omstreden Energiehandvestverdrag (ECT) blokkeert.

Supermarkten kunnen meer inspanningen leveren om plantaardige en duurzame voeding te stimuleren en om ontbossing en voedselverspilling te verminderen. Dat blijkt uit Superlijst Milieu België, een onderzoek naar de vijf grootste warenhuisketens in België.

België moet zich terugtrekken uit het Energiehandvestverdrag (EHV). Dat vragen de Grootouders voor het klimaat samen met de Grands-Parents pour le Climat en Youth for Climate Belgium in een open brief aan de premier, de vice-premiers en de ministers van energie en klimaat.

Eilandbewoners in de Stille Oceaan worstelen al jaren met de klimaatcrisis. Op de Cookeilanden komt er nog een dreiging bij: diepzeemijnbouw. Jongeren van bij ons gaan in dialoog met jongeren van daar. Die uitwisseling krijgt de steun van 1Planet4All van 11.11.11 en werd op touw gezet door Greet Brauwers en Raf Custers, die momenteel op een van de eilanden verblijven.

België doet het al niet goed op het vlak van politiek vertrouwen en de energiecrisis dreigt dat vertrouwen nog verder te kelderen, aldus politicoloog Silke Goubin. Dat is op termijn gevaarlijk. "Mensen trekken zich terug uit de politiek." Wim Vermeersch, hoofdredacteur van SamPol, sprak met politicoloog Silke Goubin.

In een opmerkelijk interview pleit een topman van de Europese Centrale Bank voor een rijkentaks om de energiecrisis aan te pakken. Dat zelfs al zo’n gevestigd instituut oproept om de rijken te belasten toon aan hoe ernstig de crisis is waar we voor staan.

Bijna een vijfde van het totale Belgische gasverbruik gaat naar de productie van plastic, waarvan een groot deel wegwerpplastic. Dat stelt onderzoek door de FairFin, Break Free From Plastic en het Centrum voor Internationaal Milieurecht.

Energiefacturen worden onbetaalbaar. En wat doet onze overheid? Ze geeft wat kruimels en weigert de schandalige overwinsten van de energiereuzen af te romen. Spanje en Griekenland tonen nochtans dat het anders kan. Gelukkig komen de vakbonden in actie.

Acht Greenpeace-entiteiten ondernemen juridische stappen tegen de opname van fossiel gas en kernenergie in de EU-lijst van duurzame investeringen. De Europese Commissie besliste deze vervuilende technologieën in januari van dit jaar aan de taxonomie toe te voegen en het Europees Parlement maakte in juli bij een stemming geen bezwaar - ondanks wijdverbreid verzet van burgers, klimaatwetenschappers, financiële instellingen en milieuorganisaties.

In 2017 was de EU verantwoordelijk voor 16% van de ontbossing via de internationale handel. Na opnieuw een seizoen van helse droogte, bosbranden en natuurvernietiging, nemen bijna 195.000 burgers dit niet langer. Ze eisen van onze vertegenwoordigers in het Europees Parlement een ​​krachtige Europese wet tegen geïmporteerde ontbossing. Dinsdag 13 september stemt het parlement over het bestaande wetsvoorstel.

‘Earth Overshoot Day’ valt dit jaar weer een dag vroeger dan vorig jaar, op 28 juli. Daarmee is de jaarlijkse toename van de voetafdruk bevestigd na de terugval tijdens corona (in 2020 viel de datum op 22 augustus). Voor België viel de overshoot dag dit jaar nog vier maanden vroeger. Als de hele wereld zou leven zoals de Belgen, dan hadden we meer dan 4 aardes nodig. We moeten heel dringend structurele maatregelen nemen om onze voetafdruk terug te dringen, in België en overal ter wereld.

De voedselinflatie in de Oost-Afrikaanse landen, waar miljoenen mensen in een alarmerende hongercrisis verkeren, is sterk toegenomen. In Ethiopië bedraagt de inflatie maar liefst 44% - bijna vijf keer het wereldgemiddelde. Alleen al in Ethiopië, Kenia en Somalië, waar de ergste droogte in decennia nog wordt verergerd door voedselprijzen die de pan uit rijzen, sterft naar schatting elke 48 seconden een persoon.

Vandaag stelde de federale regering het princiepsakkoord met Engie over de verlenging van Doel 4 en Tihange 3 voor. Milieuorganisaties Greenpeace en Bond Beter Leefmilieu en Canopea (IEW) reageren: “Al in maart waarschuwden we dat de burger 3 maal zou betalen voor deze rampzalige beslissing. Dit akkoord bevestigt dit: de Belgische staat neemt hiermee een enorm financieel risico.”

Een overwinning voor de samenleving en de strijd tegen vervuiling: de regeringen van de EU hebben een overeenkomst bereikt om een einde te maken aan de verkoop van nieuwe auto's met een verbrandingsmotor. Maar de datum is niet ambitieus genoeg. Als de EU haar verplichtingen in het kader van het klimaatakkoord van Parijs wil nakomen, moet de verkoop van nieuwe benzine-, diesel- en hybride auto's al in 2028 stoppen.

De Europese milieuministers hebben de aanstaande EU-wet die de bossen in de wereld moet beschermen tegen Europese consumptie, ernstig afgezwakt - zo merkt Greenpeace op. De ministers stellen wijzigingen in het wetsontwerp voor waardoor de verkoop van producten uit zwaar aangetaste bossen mogelijk zou blijven, net als de verkoop van hout-, pulp- en papierproducten die de volledige ontbossing van gebieden aanwakkeren.

Afgelopen nacht hebben actievoerders van Greenpeace Gent zowat overal in de stad affiches aangeplakt met een valse reclameboodschap van TotalEnergies. Doel: voorbijgangers attent maken op de schadelijke invloed van (de reclame van) deze multinational.

Engie wil dat de overheid -en dus de belastingbetaler- mee de kosten draagt voor de berging van extra nucleair afval. Compleet onaanvaardbaar, vinden Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace en Inter Environnement Wallonie. Want wat krijgt de Belg in ruil voor die torenhoge kosten? De nucleaire verlenging draagt niet bij tot de bevoorradingszekerheid of lagere energieprijzen.

Na jaren van afbouw kiest de federale regering met haar Spoorvisie 2040 voor een radicale heropwaardering van het spoorvervoer. Milieu- en mobiliteitsverenigingen Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace, Integrato, Netwerk Duurzame Mobiliteit & TreinTramBus hebben hier jarenlang voor geijverd en reageren tevreden op de beslissing. Wel wijzen ze erop dat de nodige budgettaire middelen vrijgemaakt moeten worden om deze ambities waar te maken.

De watersnood in België afgelopen zomer heeft ons stevig met de neus op de feiten gedrukt. Vlaanderen ontsnapte op het nippertje aan rampspoed. Natuurpunt, Bond Beter Leefmilieu en WWF stelden een memorandum op waarin ze de Vlaamse regering oproepen om onze regio dringend klimaatrobuuster in te richten. Ze lijsten meer dan 30 concrete maatregelen op die Vlaanderen op weg zetten richting een veiligere en dus welvarende regio. Rode draad: maak van water opnieuw een centraal aandachtspunt in alle beleidsprocessen en planvorming. En gebruik natuur, bodem en landschap als een kostenefficiënte oplossing.

In een krachtig nieuw rapport van de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering (IPCC) van de VN worden de oplossingen uiteengezet die de opwarming van de aarde kunnen beperken door sectoren, waaronder energie, industrie, landbouw en landgebruik, gebouwen en vervoer, te transformeren. Ook België moet dringend de bestaande oplossingen opschalen (en kan daarvan op korte termijn de vruchten plukken). Het succes van de ‘Belgian Alliance for Climate Action’ toont aan dat ook de bedrijfswereld vragende partij is.