Veille 2.1

Midden april kwam aan het licht dat 1 op de 6 Vlaamse drinkwaterstalen ongezond veel pfas bevat. Voor minister Demir (N-VA) is er geen vuiltje aan de lucht, omdat ons drinkwater de Europese Drinkwaterrichtlijn haalt. Maar volstaat die richtlijn wel?, vraagt econoom Jonas Van der Slycken zich af.

Europese lagekostenmaatschappijen als Ryanair en Wizz Air vervuilden in 2023 meer dan ooit. Ze stoten nu aanzienlijk meer uit dan tijdens de piek voor de coronapandemie.

FairFin heeft de nieuwe BankWijzer gepubliceerd, waarin scores worden gegeven op maatschappelijk relevante thema's zoals klimaatverandering, mensenrechten en belastingontduiking. Wat opvalt? Grote banken scoren slechter, en vooral Belfius.

Nachtvlinders die in stedelijke gebieden leven, evolueerden mogelijk kleinere vleugels om minder hinder te ondervinden van lichtvervuiling.

Elk jaar sterven meer dan een miljoen mensen door een kortdurende blootstelling aan luchtvervuiling, zegt onderzoek in het medisch tijdschrift The Lancet. Minstens twee derde van die overlijdens zijn te betreuren in Azië.

Europese rivieren bevatten een mix van meer dan 500 schadelijke chemicaliën, blijkt uit Duits onderzoek. Die vormen vooral voor ongewervelde organismen een gevaar.

De Coca-Cola Company is opnieuw het meest gevonden merk op zwerfvuil overal ter wereld. Dat blijkt uit de analyse van meer dan een half miljoen stukken zwerfplastic in 41 landen.

Microplastics stapelen zich op in de Vlaamse kustwateren, zeehavens en estuaria, blijkt uit grootschalig onderzoek door het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ). Op twintig locaties werden honderden stalen genomen, en die bevatten allemaal plastic.

Elke dag lekt cocktail van honderden vaten uitgelekte olie, algen, rioolwater en zoutwater vanuit de nabijgelegen Caraïbische Zee in het Maracaibo-meer in Venezuela. Het duwt het meer, het grootste van Latijns-Amerika, naar de ecologische afgrond.

De ‘waterstofeconomie’ is oude wijn in nieuwe zakken. Het is de droom van een schijnbaar onuitputtelijke en goedkope energiebron, die ons leven aangenaam en onze economie competitief maakt. Net als vroeger steenkool, en daarna ook olie, gas en kernenergie. Elke energiebron kwam echter met een prijskaartje: vervuiling, afval en een ontregeld klimaat. Hernieuwbare energie vergt een lastige aanpassing van brandstoffen naar elektriciteit, en dus kwam waterstof als geroepen. Want waterstof brandt zonder CO2-uitstoot en lijkt het onmogelijke mogelijk te maken: een energietransitie zonder grote aanpassingen. Met waterstof blijft alles bij het oude: in plaats van aardgas verwarmen we in de toekomst met waterstof, in plaats van benzine of diesel tanken we waterstof en ook industrie en gascentrales draaien binnenkort op waterstof. Dit maakt niet alleen onze energie proper, maar geeft zelfs de huidige energie-infrastructuur een tweede leven…

Alle acht Vlaamse en Waalse politici die zijn getest, testen positief op PFAS in hun bloed, ongeacht woonplaats of levensstijl. “Dit toont hoe wijdverspreid PFAS-vervuiling is.”

De bosbranden dit jaar in Canada hebben niet alleen lokaal, maar wereldwijd ernstige gevolgen gehad voor de luchtkwaliteit. Nieuw onderzoek toont aan dat het volledige noordelijk halfrond, inclusief Europa en China getroffen werd.

De hoeveelheid wolken is de laatste jaren flink afgenomen. Dat blijkt uit gegevens van het KMI in Ukkel. Dat zonnestralen ons land daardoor beter bereiken lijkt goed nieuws, maar het baart wetenschappers zorgen.

Meer dan 75 organisaties hebben een open brief gepubliceerd aan nationale en Europese politici. In de brief roepen ze op om privévliegtuigen te verbieden en om frequent vliegen te belasten.

Maar liefst 98 procent van de Europeanen leeft in een gebied met een schadelijke luchtkwaliteit. Dat blijkt uit onderzoek in opdracht van de Britse krant The Guardian.

Europese longspecialisten hebben opgeroepen om dringend in actie te komen tegen de klimaatcrisis. ‘Die vormt een van de grootste risico’s voor mensen met ademhalings- en longproblemen’, schrijven ze.

Kunstlicht verstoort de biologische klok van wilde dieren, en daardoor blijven ze ‘s nachts langer actief. Dat hebben biologen van de Universiteit Antwerpen aangetoond.

“Luchtvervuiling en antibioticaresistentie zijn op dit moment de twee grootste bedreigingen voor de volksgezondheid”, volgens recent grootschalig onderzoek over bacteriën in fijnstof van luchtvervuiling. Resistentie tegen antibiotica neemt toe in gebieden waar veel luchtvervuiling wordt gemeten.

Extreem weer, de stijgende zeespiegel en milieuvervuiling maken dat hiv in de Aziatisch-Pacifische regio moeilijker valt in te dijken. ‘We weten dat de klimaatverandering de menselijke gezondheid beïnvloedt.’

Voor het Nigeriaanse kuststadje Ayetoro dreigt de totale vernieling door de stijgende zeespiegel én door olievervuiling. De inwoners zijn radeloos en vragen tevergeefs om hulp, van eender wie. Want oplossingen zijn er. ‘Ik smeek God om hier een einde aan te maken.’

De zwavelvervuiling door cruiseschepen rond Europese havens was vorig jaar nog erger dan voor de pandemie. Grote uitzondering is Venetië, waar een verbod op grote schepen de vervuiling met 80 procent deed dalen. Dat toont aan dat er veel meer kan gebeuren, zegt milieudenktank T&E.

De oceaan is de onbeminde vriend van de mens. Maar hij is er slecht aan toe, schrijft ecotoxicoloog en marien ecoloog Colin Janssen.

Bij de recyclage van plastic kunnen giftige stoffen zich op drie manieren opstapelen. Dat blijkt uit een rapport dat milieubeweging Greenpeace uitbracht in de aanloop naar onderhandelingen over een wereldwijd verdrag om plasticvervuiling te stoppen.

De oplossingen zijn nu al voorhanden om plasticvervuilng tegen 2040 met 80 procent te verminderen, zeggen de Verenigde Naties. Eind deze maand start in Parijs de tweede ronde van onderhandelingen over een wereldwijd verdrag om plasticvervuiling te stoppen.

Op dagen met meer luchtvervuiling stijgt het aantal zelfdodingen. Luchtvervuiling veroorzaakt schade aan longen en bloedvaten; fijn stof tast zelfs direct de hersenen aan. Een Canadees onderzoek voegt aan de bekende gevolgen nog een dodelijk gevolg toe: samen met de luchtverontreiniging neemt ook het aantal zelfdodingen toe. De wetenschappers namen de suïcidecijfers in Canada tussen 2002 en 2015 onder de loep en legden die naast de waarden van het dichtstbijzijnde meetstation voor stikstofdioxide, fijn stof en ozon. Een kortstondige toename van die waarden kon in verband worden gebracht met een verhoogd risico op zelfdoding. Het verband was het sterkst voor ozon.

Liggen burgers aan de andere kant van de wereld net als wij ook wel eens wakker van het klimaat, van plasticvervuiling, van het mentaal welzijn van hun kinderen of van economische ongelijkheid? In welke mate zijn stedelingen op andere continenten begaan met de voedselzekerheid voor een groeiende wereldbevolking of de invloed van sociale media en fake news? IPS-correspondenten in verschillende wereldsteden in het zuiden trokken de straat op en gingen op zoek naar antwoorden. Waar liggen onze medewereldburgers wakker van? 

Liggen burgers aan de andere kant van de wereld net als wij ook wel eens wakker van het klimaat, van plasticvervuiling, van het mentaal welzijn van hun kinderen of van economische ongelijkheid? In welke mate zijn stedelingen op andere continenten begaan met de voedselzekerheid voor een groeiende wereldbevolking of de invloed van sociale media en fake news? IPS-correspondenten in verschillende wereldsteden in het zuiden trokken de straat op en gingen op zoek naar antwoorden. Waar liggen onze medewereldburgers wakker van?

Langdurige blootstelling aan luchtverontreiniging verhoogt het risico op hartritmestoornissen, zo blijkt uit een uitgebreide studie in driehonderd steden, die werd gepubliceerd in het Canadian Medical Association Journal.

Hoewel de luchtkwaliteit in Europa blijft verbeteren, is het nog steeds het grootste gezondheidsrisico in Europa, verantwoordelijk voor een groot aantal vroegtijdige sterfgevallen, blijkt uit cijfers van het Europese Milieuagentschap (EEA).

Tien jaar na Rana Plaza is er het boek “Kleerkastvasten” van journaliste en fairfashionexperte Sarah Vandoorne. Het is een wereldwijde zoektocht naar de processen, impact en verduurzaming van de kledingindustrie.

Een meerderheid van de Belgen zet plasticvervuiling in zijn top drie van grootste milieuproblemen, maar weet niet goed waar ze zelf kunnen helpen. Een gemiste kans, zegt de Belgische organisatie River Cleanup, want er is veel dat we kunnen doen.

Amper 6 landen ter wereld halen de luchtkwaliteitsnormen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). In slechts 3 procent van de steden blijft de luchtvervuiling binnen de perken. Dat is de conclusie van het jaarlijkse World Air Report van het Zwitserse bedrijf IQAIr.

Onderzoekers van de Universiteit van Göteborg zijn nagegaan welke boomsoorten het best geschikt zijn om de luchtkwaliteit in de stad te verbeteren.

Op de schoolbanken kreeg MO*columnist en klimaatactivist Katrin Van den Troost steevast te horen dat de vervuiler betaalt. Alleen lijkt dat niet op te gaan voor een van de meest vervuilde lappen grond in Europa: daar waar multinational 3M decennialang PFOS dumpte.

Bij zeevogels voor de kust van Australië is een nieuwe ziekte vastgesteld die veroorzaakt is door plasticvervuiling. De inname van de deeltjes veroorzaakt een voortdurende ontsteking van hun ingewanden.

Wereldleiders tekenden na jaren onderhandelen een wereldwijd oceanenverdrag: een historische overwinning voor de natuur. Met dit verdrag kunnen grote delen van de oceanen straks beschermd worden als zeereservaat, na jaren van overbevissing, vervuiling en vernietiging.

De VN-rapporteur voor Mensenrechten en Milieu trekt aan de alarmbel over de smog in Iran. Door een gastekort houdt Teheran zijn centrales draaiende met vervuilend mazout. Maar daardoor gaat de luchtkwaliteit er razendsnel op achteruit.

Lichtpollutie is een onderbelichte schaduwzijde van onze ontwikkeling, meent MO*Ontwikkelaar Jonas Van der Slycken. Ze neemt vliegensvlug toe, maakt de sterrenhemel minder zichtbaar en verstoort de dag- en nachtritmes van fauna en flora. Moet ‘s nachts het licht laten branden ons zorgen baren?

Ook op de grens van Kruisem, Zulte en Waregem ligt een PFAS-bom begraven. Na wat aandringen kreeg vzw Climaxi het bodemonderzoek van het oud-stort aan de Meirestraat in handen. Daaruit blijkt dat de saneringsnormen voor grondwater tot 17 maal overschreven worden en er opnieuw (zoals in Ronse) een combinatie is met zware metalen en andere giftige stoffen. Climaxi vindt dat het onderzoek vol gaten zit en eist dringende opheldering. Bijkomend probleem: het stort werd overdekt door een betonplaat op 4500 palen (die het oud stort doorboren) en een industriële opslagplaats.

Inwoners van enkele dorpen in Nigeria hebben nieuwe olielekkages door oliegigant Shell gemeld. Het om dezelfde dorpen die onlangs een 30 jaar durende juridische strijd om compensatie voor vervuiling door Shell hebben gewonnen.

Maandag begonnen in New York onderhandelingen tussen afgevaardigden van 193 lidstaten van de Verenigde Naties. Ze hopen een akkoord te bereiken over een langverwacht verdrag om de wereldzeeën te beschermen tegen overbevissing, vervuiling en andere bedreigingen.

Plasticvervuiling is alomtegenwoordig: in onze huizen en werkplekken, tot in de diepste uithoeken van de planeet. Er sijpelen zelfs microplastics tot in ons bloed. De vervuiling van ons eten en drinken verdient daarom minstens evenveel aandacht als de vervuiling van de oceanen, vinden experts.

Ondanks wereldwijde initiatieven tegen plasticvervuiling is de productie van wegwerpplastic de voorbije drie jaar verder gestegen. De productie stijgt zo snel dat de recyclagecapaciteit niet kan volgen.

Multinational 3M blijft met de voeten slepen in de aanpak van het PFAS-milieuschandaal. Ondanks het feit dat 3M eind 2025 met PFAS zal kappen, ontkent het bedrijf nog steeds de gezondheidsimpact van de ‘forever chemicals’. Het houdt zich ook niet aan zijn verplichtingen rond de opkuis van haar vervuiling. Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace België en bewonerscollectief Grondrecht hebben er genoeg van en stellen zich burgerlijke partij in de strafrechtzaak die loopt tegen 3M.

De zichtbaarheid van sterren gaat er elk jaar op achteruit. Dat merkte u misschien zelf al op maar blijkt nu ook uit een studie in Science, die tot stand kwam in samenwerking met burgerwetenschappers. Niet de sterren stoppen met stralen, de hemel wordt elk jaar meer verlicht.

Gekweekte kelp, een zeewier, kan helpen om stikstofverontreiniging in kustwateren aan te pakken. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van de Universiteit van Alaska Fairbanks.

Verschillende milieuorganisaties hebben de Franse voedingsgroep Danone voor de rechter gesleept voor haar overtollige gebruik van plastic in heel de toeleveringsketen. Danone doet volgens de eisers niet genoeg om het gebruik van wegwerpplastic te beperken en milieuvervuiling te voorkomen.

Pakjes van Amazon kwamen in 2021 met 320 miljoen kilogram plastic, een toename van 18 procent op een jaar tijd. ‘Amazon negeert de vraag van klanten en aandeelhouders om daar iets aan te doen’, zegt Oceana, de milieugroep die de cijfers uitbracht.

Door menselijke activiteiten als overbevissing en vervuiling staat het zeeleven onder zware druk. Uit de laatste update van de rode lijst van de Internationale Unie voor Natuurbescherming met alle bedreigde diersoorten blijkt dat bijna een tiende van alle mariene soorten met uitsterven bedreigd wordt.

Luchtvervuiling is jaarlijks verantwoordelijk voor bijna een miljoen doodgeboorten in Azië, Afrika en Latijns-Amerika, blijkt uit onderzoek door de Universiteit van Beijing. In meer dan de helft van de gevallen is fijnstof uit de verbranding van fossiele brandstoffen de hoofdschuldige.

Ook de Rode Duivels gaan mee met hun tijd en de stijgende vraag naar duurzaamheid: hun WK-truitjes én supporterstruitjes zouden gemaakt zijn van oceaanplastic. Het klinkt mooi, maar in werkelijkheid is er weinig groen aan de ambities van producent Adidas, zo blijkt uit Duits onderzoek.

In de Uruguayaanse stad Punta Del Este zijn gesprekken gestart tussen bijna tweehonderd landen over een globaal verdrag om de plasticvervuiling terug te dringen.

De aftakeling van het immuunsysteem bij mensen op leeftijd is niet alleen het gevolg van veroudering: ook de decennialange blootstelling aan luchtvervuiling speelt een rol. Dat blijkt uit nieuw onderzoek in het wetenschappelijk blad Nature.

Snelle ingrepen in onder meer transport, landbouw en afvalbeheer kunnen Afrika helpen om honderdduizenden overlijdens door luchtvervuiling te voorkomen. De maatregelen hebben ook meteen een belangrijke klimaatbonus.

De plenaire Kamer heeft donderdag unaniem haar fiat gegeven voor de nieuwe wet Marien Milieu van minister van Noordzee Vincent Van Quickenborne (Open Vld). Die vervangt een 23 jaar oude wet en moet zorgen voor het beheer van de natuur in de Noordzee. Het principe 'de vervuiler betaalt' staat daarin centraal.

Walvissen krijgen veel meer plastic binnen dan tot nog toe werd gedacht. Uit onderzoek door de Universiteit van Stanford blijkt dat een doorsnee walvis tot 40 kilogram per dag binnen krijgt.

We rijden ons op verschillende manieren vast in onze wagens. Met ellenlange files, dure tankbeurten, geopolitieke afhankelijkheid van petrostaten en de schade aan de planetaire en onze eigen gezondheid. MO*Ontwikkelaar Jonas Van der Slycken pleit voor een duidelijke verschuiving naar andere vervoersmiddelen. ‘Maar zullen we met het huidige beleid wel zo’n “modal shift” kunnen realiseren?’

Bewoners uit heel België spannen een rechtszaak aan tegen de regionale overheden omdat zij hebben nagelaten de gezondheid van de burgers te beschermen tegen schadelijke niveaus van luchtvervuiling.

De oceaan is cruciaal voor de sociaal-economische groei en ontwikkeling van West-Afrika, maar wordt sterk bedreigd door overexploitatie en vervuiling. Maar er is iets aan te doen, meent Aderonke Omolara Lawal-Are, professor Mariene Wetenschappen aan de universiteit van Lagos (Nigeria).

Netbeheerder Fluvius heeft alle Vlaamse gemeenten het aanbod gedaan om 's nachts de verlichting te doven. Het doel is energie (en dus centen) besparen, maar ook het nachtleven vaart er wel bij.