Veille 2.1

De voedselsystemen in de wereld bieden enorme kansen om de uitstoot te verminderen, besluit de Wereldbank in een lijvig rapport. Zelfs met bestaande technologieën kan de uitstoot van broeikasgassen met bijna een derde naar beneden, en dit zonder hoge kosten.

Gezinnen gooiden in 2022 wereldwijd meer dan een miljard maaltijden per dag weg. Tegelijk zijn 783 miljoen mensen getroffen door honger en een derde van de wereldbevolking kampt met voedselonzekerheid. Voedselverspilling schaadt de wereldeconomie en bedreigt klimaat en milieu.

Tot 80% van ons vlees en zuivel zou microplastics bevatten en dankzij pesticiden die we doodleuk op ons voedsel spuiten, eten we dagelijks PFAS. Geen enkel zinnig mens kan dat goedpraten, meent landschapsarchitect Louis de Jaeger. Hoe kan het dan dat we dat toch blijven doen?

Er is dringend behoefte aan betere samenwerking om de gevolgen van de klimaatcrisis op drie belangrijke rivieren in Zuid-Azië te temperen, zeggen experts. De Brahmaputra, de Indus en de Ganges bieden voedsel en water aan bijna een miljard mensen.

Gezinnen gooiden in 2022 wereldwijd meer dan 1 miljard maaltijden per dag weg. Tegelijk zijn 783 miljoen mensen getroffen door honger en een derde van de wereldbevolking kampt met voedselonzekerheid. Deze verspilling is schadelijk voor mens en milieu, zegt het VN-milieuagentschap.

‘Voedsel is te goedkoop’, noteert landschapsarchitect en auteur Louis De Jaeger tijdens een gesprek tussen boeren en mensen uit de retail en de voedingsindustrie. ‘Als we de landbouw eerlijk willen maken, moeten we de hele maatschappij aanpakken.’

Een duurzamer model voor de Braziliaanse Cerrado beschermt niet alleen de wereld tegen een voedselcrisis. Het kan de Braziliaanse economie ook 72 miljard dollar extra per jaar opleveren, zegt een rapport van het World Economic Forum.

Nieuw onderzoek in het vakblad Nature Foods waarschuwt voor een toenemend tekort aan kalium in landbouwgrond. Dat vormt een ernstige bedreiging voor de wereldwijde voedselzekerheid.

De manier waarop de wereld voedsel produceert, moet helemaal op de schop. Dat is nodig om de klimaatcrisis tegen te gaan, de natuur te redden en meer mensen eten te kunnen geven, stelt een commissie van vooraanstaande wetenschappers en economen.

Door de klimaatverandering nemen de visbestanden verder af. Daardoor zullen arme landen minder toegang hebben tot vis, een relatief goedkope bron van gezonde voeding. Een hervorming van de visserij dringt zich op, schrijven biologen Stefanie Colombo en Aaron MacNeil.

De kans dat er momenteel genetisch gemodificeerde gewassen (ggo’s) op uw bord belanden is uiterst klein, vanwege strenge Europese regels. De EU staat echter onder druk van de biotechsector om een voorstel goed te keuren om bepaalde ggo’s toe te laten, zonder label of bijkomende veiligheidstest. Volgens de Belgische agro-ecologen Anneleen Kenis en Barbara Van Dyck gebeurt dat onder valse voorwendsels.

Door de voedselverspilling aan te pakken, kunnen Europese landen de ecologische voetafdruk fors verminderen. Deense onderzoekers zien grote winsten op het vlak van water-, land- en energieverbruik.

Een schimmel of milieuramp kan een plantensoort plots op de rand van uitsterven brengen. Wetenschappers leggen diepgevroren back-upcollecties aan. Bij –196°C sturen ze de planten zelfs de eeuwigheid in.

De productie, het transport, het verpakken en de opslag van voedsel leidt samen tot een uitstoot van 4,6 gigaton CO2 per jaar. Dat is een hap van 15 procent van het jaarlijkse wereldwijde verbruik van fossiele brandstoffen.

De landbouw moet dringend minder plastics gaan gebruiken, stellen wetenschappers in het vakblad “Nature”. Zo kunnen we voorkomen dat microplastics en giftige chemicaliën terechtkomen in de bodem, en ook in ons voedsel.

Regenwormen blijken een onderschatte rol te spelen in de mondiale voedselvoorziening. Ze dragen elk jaar bij aan de productie van 140 miljoen ton voedsel, stelt onderzoek in Nature.

De klimaatverandering gaat in het arctisch gebied drie tot vier keer zo snel als elders in de wereld. Veranderende weerpatronen tasten in het noordwesten van Canada de kwetsbare natuur aan, de cultuur en voedselvoorziening van inheemse gemeenschappen. Hoe kunnen ze overleven en tegen welke prijs?

Ons voedselsysteem bleek de voorbije jaren rampzalig kwetsbaar. Het is niet gebouwd om iedereen toegang tot voedsel en gezonde voeding te garanderen. Speciaal VN-rapporteur Olivier De Schutter schetst hoe we van crisis naar veerkracht kunnen gaan.

We weten dat we te veel vlees eten en produceren, schrijft econoom Jonas Van der Slycken. Maar de individuele overproducent of overconsument met de vinger wijzen, zal weinig zoden aan de dijk brengen. Afkicken van onze vleesverslaving vraagt om collectieve rituelen.

Welk voedsel willen we en wat willen we ervoor opgeven? vraagt MO*columniste Virginie Platteau zich af. ‘De wereldbevolking voeden, dat wíl de agro-industrie niet. Overproductie en inadequate distributie zijn inherent aan het systeem waarin winstmarges voorgaan op het voeden van de mensheid.’

Tijdens de legendarische coronalente van 2020 herontdekte MO*columniste Virginie Platteau de weldaden van tuinieren. Het voelde aan als een welgekomen pauze, maar niet op de manier zoals eerste minister De Croo dat ziet.

Door de opwarming van de oceanen verschuiven de leefgebieden van vissen naar het noorden. Op sommige plaatsen zijn bepaalde vissoorten zelfs al helemaal verdwenen, blijkt uit nieuw Schots onderzoek.

Tegen het einde van deze eeuw zal het aantal boerderijen in de wereld met de helft gekrompen zijn, stelt onderzoek in het wetenschappelijk tijdschrift Nature. De overblijvende bedrijven worden steeds groter, en dat vormt risico’s voor de biodiversiteit en onze voedselsystemen.

Liggen burgers aan de andere kant van de wereld net als wij ook wel eens wakker van het klimaat, van plasticvervuiling, van het mentaal welzijn van hun kinderen of van economische ongelijkheid? In welke mate zijn stedelingen op andere continenten begaan met de voedselzekerheid voor een groeiende wereldbevolking of de invloed van sociale media en fake news? IPS-correspondenten in verschillende wereldsteden in het zuiden trokken de straat op en gingen op zoek naar antwoorden. Waar liggen onze medewereldburgers wakker van? 

Liggen burgers aan de andere kant van de wereld net als wij ook wel eens wakker van het klimaat, van plasticvervuiling, van het mentaal welzijn van hun kinderen of van economische ongelijkheid? In welke mate zijn stedelingen op andere continenten begaan met de voedselzekerheid voor een groeiende wereldbevolking of de invloed van sociale media en fake news? IPS-correspondenten in verschillende wereldsteden in het zuiden trokken de straat op en gingen op zoek naar antwoorden. Waar liggen onze medewereldburgers wakker van?

Meer dan een kwart miljard mensen leden honger in 2022 vanwege een escalerende wereldwijde voedselcrisis. Onder meer door de oorlog in Oekraïne is hongersnood een reëel gevaar voor miljoenen mensen, zo waarschuwt een VN-rapport op woensdag.

Al decennialang slaagt El Salvador er niet in om zelfvoorzienend te zijn. Door de klimaatcrisis zit de landbouwsector er in steeds slechtere papieren. ‘Hoe triest is het dat El Salvador bonen moet importeren, terwijl wij ze zelf willen telen?’

Een voedselbos combineert meerdere functies. Niet enkel gonst het er van de biodiversiteit, het is ook een aangename plek om toeven waar veel eetbaars groeit. Maar produceren ze voldoende voedsel als de wereldbevolking dra richting tien miljard tikt?

Duizenden vrouwelijke fietsers doorkruisten afgelopen weekend verschillende steden in zes Aziatische landen onder het motto ‘Pedal for People and Planet’. Met de fietsactie willen ze mensen bewust maken van klimaatverandering, voedselzekerheid en duurzame energie, én de rol van vrouwen in de strijd voor klimaatrechtvaardigheid.

Alleen al onze voedselproductie is genoeg om de klimaatgrenzen te overschrijden, waarschuwt een nieuwe studie in wetenschappelijk vakblad Nature . Maar er zijn ook oplossingen: schonere energie, een gezonder dieet en technologie.

Meststoffen op basis van menselijke uitwerpselen en urine zijn veilig voor gebruik in de voedselketen, blijkt uit nieuw onderzoek. En dat is goed nieuws voor het milieu en het klimaat.

Landbouw en voedsel staan op het kruispunt van de grootste uitdagingen van onze tijd: klimaat, milieu en armoede. Maar aan de polariserende manier waarop de discussie gevoerd wordt, valt dat niet af te lezen, vindt Jelle Goossens van Rikolto. Een pleidooi voor minder debatten en meer gesprekken.

Nederlandse onderzoekers hebben een maisvariant ontdekt die beter bestand is tegen het ‘heksenkruid’ Striga. Zo kunnen op termijn de oogsten gered worden waar miljoenen Afrikanen van afhangen.

In Montreal (Canada) start op woensdag 7 december COP15, de biodiversiteitsconferentie van de VN. In tijden van versnellend biodiversiteitsverlies en groeiende voedselonzekerheid, spoort WWF de wereldleiders aan om een ambitieus globaal biodiversiteitsakkoord te sluiten dat de levensaders van onze planeet beschermt en herstelt. Van België vraagt WWF o.m. een duidelijk actieplan.

In Montreal (Canada) start op woensdag 7 december COP15, de biodiversiteitsconferentie van de VN. In tijden van versnellend biodiversiteitsverlies en groeiende voedselonzekerheid, spoort WWF de wereldleiders aan om een ambitieus globaal biodiversiteitsakkoord te sluiten dat de levensaders van onze planeet beschermt en herstelt. Van België vraagt WWF o.m. een duidelijk actieplan.

België deed het goed: geen Fossil of the Day award dit keer. Maar dat is dan ook bijna alles.

Supermarkten kunnen meer inspanningen leveren om plantaardige en duurzame voeding te stimuleren en om ontbossing en voedselverspilling te verminderen. Dat blijkt uit Superlijst Milieu België, een onderzoek naar de vijf grootste warenhuisketens in België.

Een nieuwe bevraging in de Europese lidstaten brengt in kaart welke landen strenge en wettelijk bindende doelstellingen inzake voedselverspilling promoten of blokkeren. De verspilling van voedsel is een oud zeer binnen de EU.  

Omdat het klimaat verandert en de wereldbevolking toeneemt, moet er meer en efficiënter dan ooit voedsel worden geproduceerd. Vaak wordt dan naar vlees gekeken vanwege de voedingsstoffen en de mogelijkheid om deze sector snel te intensiveren. Deze landbouwtechniek heeft op de lange termijn echter veel nadelen, stelt een nieuwe analyse.

Europa maakt de ergste crisis qua levensduurte sinds decennia door als gevolg van de stijgende energie- en voedselprijzen. Covid, de oorlog in Oekraïne en de klimaatverandering hebben de stijging van de grondstoffenprijzen nog verergerd, met voedseltekorten en een snel toenemende voedselonzekerheid in de ontwikkelingslanden tot gevolg. Maar er is ook goed nieuws, schrijven Sarah Lake en Nico Muzi van non-profitorganisatie Madre Brava: met een eenvoudige maar cruciale verandering in de voedselproductie kan de Europese Unie de inflatie van de voedselprijzen verlichten en de mondiale voedselvoorziening schragen.

De armoede-expert van de Verenigde Naties, Olivier De Schutter, roept overheden wereldwijd op om uitkeringen en lonen aan te passen aan de inflatie. Door de wereldwijde stijgende levensduurte kunnen veel mensen zich sommige basisbenodigdheden zelfs niet meer veroorloven.

Burgers en organisaties voor armoedebestrijding en hun bondgenoten mobiliseerden zich op 17 oktober, Werelddag van Verzet tegen Armoede, in een 'Parade van Honger' in de straten van Anderlecht. Hun doel? Samen het recht op toegang tot gezonde voeding opeisen. In een context waarin steeds meer mensen in België honger lijden, willen de betogers de aandacht vestigen op de noodzaak van een structureel antwoord op een realiteit die alleen maar erger wordt.

Relatief eenvoudige veranderingen aan het voeder van vee en vissen kan veel meer voedsel beschikbaar maken voor menselijke consumptie. Dat blijkt uit een nieuwe studie in Nature Food.

De EU verspilt meer voedsel dan ze importeert, stelt een nieuw rapport. Maatregelen tegen de verspilling worden onvermijdelijk om de stijgende voedselprijzen te drukken, zeggen veertig organisaties.

Teelt met compost die op de juiste manier verrijkt is kan de wereldwijde voedselvoorziening een broodnodige boost geven en grote voordelen opleveren voor de planeet. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek in Nature.

Europa staat deze winter voor een grote sociale uitdaging, zeggen experts. Aangejaagd door de stijgende energie- en voedselprijzen uiten burgers in Europa steeds vaker hun ontevredenheid. Een ontwricht klimaat en de aanslepende oorlog in Oekraïne versterken de sociale onrust.

Terwijl de wereld worstelt met een knoert van een hongercrisis en torenhoge voedselprijzen, wordt nog steeds meer dan een derde van de voedselproductie verspild. ‘Voedselverspilling en -verlies zijn morele kwesties.’

Europa staat deze winter voor een grote sociale test, zeggen experts. Aangewakkerd door de stijgende energie- en voedselprijzen uiten burgers in België, Groot-Brittannië of Spanje steeds vaker hun ontevredenheid. Deze sociale onrust wordt versterkt door een ontwricht klimaat en de oorlog in Oekraïne die nog steeds voortduurt.

Door het geweld in Oekraïne raakt het nieuws over de hongersnood in de Hoorn van Afrika ondergesneeuwd. Nochtans dreigen door de extreme droogte, onder meer door de klimaatverstoring, miljoenen mensen honger te lijden en kampen zij nu al met ernstige voedselonzekerheid. In Ethiopië, Somalië en Kenia gaat het om de ergste droogte in meer dan 40 jaar. ‘De wereld mag de Hoorn van Afrika niet uit het oog verliezen.’

De uitgebreide kennis van Inheemse volkeren over de natuur, voedselvoorziening, gezondheid, culturele tradities en inheemse talen wordt in de meeste landen ter wereld niet voldoende gewaardeerd en onderbelicht in onderwijs en beleid. Dit moet anders, vindt het Indigenous-Led Education (ILED) Netwerk. Naar aanleiding van de internationale Dag van Inheemse volkeren op 9 augustus roept dit netwerk op tot meer steun voor de overdracht van deze inheemse kennis, die ook een grote rol speelt bij het oplossen van de biodiversiteits- en klimaatcrises.

De voedselinflatie in de Oost-Afrikaanse landen, waar miljoenen mensen in een alarmerende hongercrisis verkeren, is sterk toegenomen. In Ethiopië bedraagt de inflatie maar liefst 44% - bijna vijf keer het wereldgemiddelde. Alleen al in Ethiopië, Kenia en Somalië, waar de ergste droogte in decennia nog wordt verergerd door voedselprijzen die de pan uit rijzen, sterft naar schatting elke 48 seconden een persoon.

In zijn onlangs verschenen boek We eten ons dood neemt voedselkenner Louis De Jaeger de lezer mee op zijn zoektocht naar een landbouwmodel dat de wereld kan redden. Onderstaande tekst is een fragment uit dat boek: over het gevaar van droogte en verwoestijning, en over het cruciale belang van water.

Op de gigantische Centrale Markt van Buenos Aires wordt eetbaar voedsel teruggewonnen uit afval en gebruikt als oplossing voor ecologische en sociale kwesties.

Het Belgische palmolie- en rubberbedrijf SIAT maakt zich schuldig aan inbreuken op milieu- en mensenrechten in West-Afrika. Dat stelden enkele vertegenwoordigers van lokale gemeenschappen uit Ghana, Ivoorkust en Nigeria tijdens een bezoek aan ons land. ‘Voedselveiligheid is geen kwestie van kwantiteit, maar van investeren in voedselsystemen die goed zijn voor mensen en voor de planeet.’

Uit nieuw onderzoek blijkt dat het zwaartepunt van de uitstoot van ’s werelds voedselproductie bij het transport ervan ligt, nog veel meer dan eerder werd aangenomen. Vooral de consumptie van exotische niet-seizoensgebonden etenswaren weegt door.

Een vijfde van alle CO2-uitstoot gelinkt aan de productie van voeding is te wijten aan transport. Die impact ligt beduidend hoger dan tot nu toe werd aangenomen. Dat is de conclusie van een nieuwe studie die alle transport in de productieketen in kaart bracht.

De oorlog in Oekraïne is nog steeds gaande en dat zorgt ervoor dat onze voedselzekerheid steeds meer op het spel komt te staan, zegt Mario Lubetkin, onderdirecteur-generaal bij de VN-Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO). “Voldoende voedsel produceren wordt dé uitdaging voor 2023”.

De Europese Commissie maakt 600 miljoen euro extra vrij om de voedselcrisis aan te pakken in landen in Afrika, de Caraïben en de regio van de Stille Oceaan. Want door de Russische invasie van Oekraïne is die nog verergerd.

België wil via “ontwikkelingssamenwerking”* de strijd tegen voedselonzekerheid en de klimaatcrisis aangaan. Dat doet ze onder meer via de Belgische Investeringsmaatschappij voor Ontwikkeling (BIO). 11.11.11 en de Coalitie Tegen de Honger hebben echter vragen bij de werking en de filosofie van BIO. ‘We vragen een democratisch debat over BIO zodat het de mensenrechten respecteert en in samenhang met de rest van de Belgische “ontwikkelingssamenwerkingsactoren” handelt.’

Keer op keer krijgen we te horen en te lezen dat overbevolking de reden is waarom we de grenzen aan de aarde blijven overschrijden. Voorstellen voor geboortebeperking hebben steevast de meest kwetsbaren, bij voorkeur op een ander continent, als doelwit. Maar is overbevolking wel zo’n grote boosdoener?