La veille

Egypte wil een exporthub van groene waterstof naar Europa worden. Maar experts waarschuwen voor groen kolonialisme, waarbij Egypte opdraait voor de kosten van Europa’s transitie naar groene energie.

Carbon Capture and Storage (CCS), het afvangen en opslaan van CO2, wordt voorgesteld als een belangrijke stap in het vergroenen van de industrie. Volgens critici belooft de technologie echter veel meer dan die eigenlijk kan geven, terwijl de kosten ervan veel hoger liggen. Door te hard in te zetten op CCS dreigen we de boot te missen om onze samenleving duurzaam te hervormen.

In 2024 hadden banken en andere vermogensbeheerders beleggingen ter waarde van meer dan 33 miljard dollar in de grootste oliemaatschappijen die verantwoordelijk zijn voor 18% van de jaarlijkse wereldwijde uitstoot van broeikasgassen via zogenaamde “groene” fondsen die zogenaamd een duurzame economie bepleiten, zo blijkt uit een onderzoek van Voxeurop en The Guardian. De betreffende fondsen worden op de markt gebracht door grote spelers zoals JP Morgan, DWS/Deutsche Bank en BlackRock.

De datacenters die ons AI-gebruik moeten trekken, gebruiken stroom die ergens vandaan moet komen – meer en meer uit kernenergie, volgens de bedrijven zelf – en heel veel water. Ook hebben ze grondstoffen nodig die zelden gerecycled worden. ‘Sommigen hopen dat AI zelf iets zal uitvinden dat ons hieruit haalt. Dat is mogelijk, maar er is geen bewijs voor.’

Grondstoffen zijn een erg gevoelig thema. Het gaat over bedrijfswinsten, mensenrechten, milieuschade, corruptie en levensonderhoud. Hoe mis het soms kan lopen werd bij de annulatie van een Docville-debat duidelijk.

Wie wint bij de lithiumwinning in Chili of de ontbossing voor biobrandstoffen in Indonesië? Volgens Shivant Jhagrou in 'Voorbij Duurzaamheid' is de vraag niet alleen hoe we verduurzamen, maar wie bepaalt wat duurzaam is. Hij roept op om ‘duurzame’ initiatieven in vraag te stellen.

De Europese ‘omnibuswet’ draait de klok tien jaar terug en is een regelrechte aanval op noodzakelijke duurzaamheidsverplichtingen voor bedrijven, waarschuwt expert natuurlijke rijkdommen Wies Willems. ‘De lidstaten en het Europees Parlement mogen dit niet laten passeren.’

In Zeebrugge wordt de allereerste grote Belgische productie-eenheid voor groene waterstof gebouwd. Dat is waterstof die volledig opgewekt wordt met zonne- of windenergie, waarbij er dus geen broeikasgassen worden uitgestoten. De eerste groene waterstof zou er in de tweede helft van 2026 geproduceerd moeten worden.

In Zeebrugge wordt de allereerste grote Belgische productie-eenheid voor groene waterstof gebouwd. Dat is waterstof die volledig opgewekt wordt met zonne- of windenergie, waarbij er dus geen broeikasgassen worden uitgestoten. De eerste groene waterstof zou er in de tweede helft van 2026 geproduceerd moeten worden.

Een nationale noodtoestand voor energie, een stop op windmolenparken op zee, zo snel mogelijk uit het klimaatakkoord van Parijs stappen en "we drill baby, drill": de nieuwe Amerikaanse president Donald Trump houdt woord en wil zo snel mogelijk het klimaatbeleid van voorganger Joe Biden afbouwen. Maar gaat dat zomaar lukken?

De belofte van duurzaamheid wordt vaak gepresenteerd als oplossing voor klimaatproblemen. Maar wat als die duurzaamheid slechts een nieuwe verpakking is van oude neokoloniale en kapitalistische structuren? 'Groene' alternatieven, zoals de elektrische auto, versterken in werkelijkheid de ongelijke machtsverhoudingen tussen het Globale Noorden en het Globale Zuiden.

De “groene” omwenteling ontketent een wedloop op cruciale mineralen, onder meer in Afrika. Een kader om diep onrecht in naam van ontwikkeling tegen te gaan, is dringend nodig, zegt de Zuid-Afrikaanse activiste Nonhle Mbuthuma. Twee jaar geleden wist ze een machtige olieproducent te stoppen, dit jaar ontving ze de ‘Groene Nobelprijs’.

Een nieuwe Europese Commissie onder leiding van Ursula von der Leyen is in de maak. Wat nu al vaststaat, is dat de Eurocommissaris belast met Klimaat en Energie durf en veelzijdigheid zal moeten tonen. Enkele experts wikken en wegen voor MO* de drempels, maar ook de kansen van het Europese klimaatbeleid.

Het Europese klimaatbeleid ligt onder juridisch vuur van milieuactivisten. Zo heeft de EU in twee dagen tijd twee klimaatzaken aan het been: één vanwege haar klimaatdoelen tegen 2030 en één voor het labelen van vliegtuigen en schepen als ‘groene investering’.

Hitte in de steden oplossen door meer groen aan te leggen? Het zou wel eens kunnen werken, toont onderzoek.

Lithium ontginnen in Europa is mogelijk en kan ons helpen in de transitie naar groene energie. Maar het ontginningsproces zelf roept meer vragen op, zo ook bij een nieuw lithiumproject in de Tsjechische regio Ústí nad Labem. Hoewel het bedrijf benadrukt dat er geen gevaar is, hebben de activisten die tegen de ontginning protesteren hun twijfels. Is Europa klaar voor lithiumontginning?

De Europese doelstellingen voor groene waterstof voor 2030 zijn té ambitieus, zowel wat betreft de voorziene productie als wat betreft de vraag ernaar. Dat zegt de Europese Rekenkamer in een nieuw rapport. De EU moet alles best herbekijken en een soort van reality check uitvoeren, zegt de Rekenkamer. Die denkoefening is onder meer belangrijk voor de toekomst van belangrijke industriële sectoren, zoals staal, chemie en kunstmest.

Nederland heeft het meest vieze water van Europa. De 'forever chemicals' PFAS zijn al gevonden in bloed, sperma en moedermelk. Maar een algeheel verbod is vrijwel kansloos, zien Sophie Groenewegen en Kiet Versluys.

Artisanale mijnbouw heeft doorgaans geen al te beste reputatie. Maar soms is dat het enige wat mogelijk is. Vraag dat maar aan de kazabuleurs, ofwel mineraalduikers, in het door geweld geteisterde Oost-Congo.

In Brazilië komen openbare en gemeenschappelijke gronden steeds meer in handen van grote internationale bedrijven. Dat gebeurt via grootschalige privatisering van grond voor hernieuwbare energieprojecten, maar dan met slecht toezicht en een gebrek aan transparantie, stelt onderzoek in Nature.

Terwijl Oeganda honderden miljoenen donorgeld ontvangt voor bosbeheerprojecten zet een machtig houtkapsyndicaat, met tentakels in de regering, de woestijnvorming onverminderd voort. In Nigeria ruimt de overheid dan weer eigenhandig de bomen op. Intussen worden de lokale bevolkingen steeds armer.

Groene elektriciteit heeft de wereldeconomie in 2023 een boost van 10 procent gegeven. Dit komt door de investeringen in de productie van schone energie en de verkoop van elektrische auto’s zeggen analisten van het Internationaal Energieagentschap (IEA).

Het Amazonewoud wordt ook wel de ‘groene long’ van de aarde genoemd. Hoe cruciaal zijn bossen voor onze zuurstofvoorziening? 

De energietransitie jaagt de vraag naar grondstoffen de hoogte in. Dat schept heel wat kansen en uitdagingen. Maar grijpen we die ook? En zo ja, wie dan?

In hun zoektocht naar groene energie dreigen de Balkanlanden hun grootste natuurlijke en toeristische rijkdom op te offeren: unieke bergrivieren en ravijnen, vissoorten die je alleen hier nog vindt. MO* ging in Bosnië en Herzegovina kijken wat de gevolgen van deze blauwe goudkoorts zijn.

Shell betaalt geen cent voor zijn CO2-uitstoot, zo blijkt uit onderzoek van _De Groene Amsterdammer_. De grote opwarmer ontsnapt aan de tucht van het Europese klimaatbeleid door slim te speculeren met ETS-rechten.

Het Europese gas- en steenkoolverbruik kende vorig jaar een nooit eerder geziene daling. Dat heeft ook de uitstoot van de energiesector doen dalen, met bijna een vijfde. Energie uit wind en zon tekenen recordcijfers op.

Hoe kunnen ontwikkelingslanden de strijd tegen de klimaatverandering adequaat aangaan? Onderzoekers Ishac Diwan en Vera Songwe pleiten voor een verlichting van hun schulden, zodat ze kunnen investeren in de noodzakelijke groene transitie.

Europa’s groene politiek ligt onder vuur en 2023 was het keerpunt. Waar de Europese Green Deal bij de presentatie in 2019 nog op brede steun kon rekenen, werden klimaat- en milieuvoorstellen vorig jaar steeds vaker afgezwakt.* Rechtse politici en conservatieve lobbyisten gingen vol in de aanval, bijvoorbeeld over de Natuurherstelwet, die net als eerdere natuurwetgeving mogelijk tot beperkingen van de veeteelt zou leiden (zie: stikstof).

Een nieuwe golf van klimaatontkenning komt op, zo waarschuwt een onderzoek van het Center for Countering Digital Hate (CCDH). Ondanks de bredere erkenning dat de mens bijdraagt aan de wereldwijde opwarming, probeert deze 'nieuwe ontkenning' het vertrouwen in groene energieoplossingen te ondermijnen.

Als in slechts 10 belangrijke zeehavens productiecentra voor groene ammoniak worden opgericht, kan dat 60% van de wereldwijde scheepvaart koolstofvrij maken. Dat hebben onderzoekers van de Universiteit van Oxford becijferd.

Hét groene gidsland? Kenia, jawel. Want dat land is, met de hulp van stoom en warm water goed op weg om tegen 2030 alle energie uit hernieuwbare bronnen op te wekken.

Om de meest vervuilende industriële sectoren te vergroenen is zo’n 12.300 miljard euro aan investeringen nodig, blijkt uit nieuwe cijfers van het Wereld Economisch Forum. Vooral in de productie van cement en staal, en de energie- en transportsectoren zijn nog enorme veranderingen nodig.

abs_empty

Het boek 'Apocalypsofie' van Lisa Doeland leest als een ijskoude emmer water over je hoofd, niet als verfrissing maar als wake-up-call. Paul Verhaeghe las het en is verontwaardigd, maar hij weigert te doemdenken en maakt zich terecht boos over de onwillige struisvogelpolitici die een echte aanpak van de klimaatcrisis voor zich uit blijven schuiven.

Welvarende landen slagen er niet in om economische groei in evenwicht te brengen met de internationale klimaatdoelstellingen. Spreken over ‘groene groei’ is misleidend, stelt een nieuwe studie in The Lancet, omdat deze landen er niet in slagen om hun emissies voldoende terug te dringen.

Glyfosaat, de werkzame stof in verschillende bestrijdingsmiddelen, is overal: het is al aangetroffen in menselijke urine, huisstof en de bodem. Uit nieuw onderzoek van Pan Europe en de Europese Groenen blijkt dat de stof en zijn metaboliet AMPA ook terug te vinden is in de waterlopen van elf van de twaalf onderzochte lidstaten …

De leiders van de G20 komen op 9 en 10 september bijeen in New Delhi. Daar zullen ze onder meer maatregelen bespreken om de klimaatverandering aan te pakken en schone energie te stimuleren. Verschillende experts vinden dat de G20-landen een deadline moeten vastleggen voor het afschaffen van subsidies. Enkel zo kunnen fossiele brandstoffen uitgefaseerd worden.

Volgens Portugees klimaatonderzoeker João Camargo zijn de financiële crisissen van heden en toekomst klein bier tegen de vernietigende kostprijs van de klimaatcrisis, die onvermijdelijk op ons afkomt. Enkel een bundeling van alle ecologische en sociale krachten kan de klimaatverwoestende winsthonger van de multinationals nog stoppen.

Na de coronapandemie, de oorlog in Oekraïne en de steeds sluimerende opstoten van migratiecrises, komt stilaan weer de meest omvangrijke van alle crises, de klimaatproblematiek, bovenaan de belangstelling van de media.

Hoe moeten we ons verhouden tot de Apocalyps? Vrezen voor het ergste en hopen op het beste? Om een andere toekomst denkbaar én mogelijk te maken, moeten we de horror onder ogen zien. Want we zitten er al middenin.

Om écht komaf te maken met eurocentrisme is er meer nodig dan traditionele handelsrecepten met een groene saus, schrijft beleidsmedewerker bij Broederlijk Delen Wies Willems. Als het de EU menens is met meer gelijkwaardige relaties, moeten handelsinstrumenten worden ingezet als hefboom voor waardecreatie.

Wie vandaag vasthoudt aan de achterhaalde logica dat “groene groei” het klimaatprobleem zal oplossen, staat buiten de vakgebieden van de ecologische economie en klimaatwetenschap, schrijft onderzoeker Nick Meynen. ‘Toch nodigt VRT zulke “experts” uit. Het resultaat? Erudiet verpakte desinformatie.’

Europese leiders tekenen de "Ostend Declaration": zo willen ze van de Noordzee één grote, groene energiecentrale maken

De wereldwijde overschakeling op groene energie doet de vraag naar een aantal cruciale grondstoffen enorm stijgen. Europa is voor deze grondstoffen grotendeels afhankelijk van import uit andere landen. Met de Critical Raw Materials Act wil de EU die afhankelijkheid bijsturen.

Earth Day - Dag van de Aarde - is één van de grootste milieu protestbewegingen ter wereld. Het begon in 1970 en vindt elk jaar plaats op 22 april. Ongeveer 1 miljard mensen uit meer dan 190 landen nemen deel aan demonstraties, projecten e...

De energietransitie zit allesbehalve op schema. Volgens deskundigen moet er jaarlijks zo’n 1000 miljard euro aan fossiele investeringen herleid worden naar hernieuwbare projecten om bij te benen. Dat is jaarlijks drie keer meer dan nu.

Rechts-populisten zetten de arbeidersklasse op tegen de middenklasse door die laatste als ‘culturele elite’ weg te zetten. Links-populisten doen aldus Robrecht Vanderbeeken nu hetzelfde, maar ze hebben het over de ‘groene elite’.

Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) waarschuwt dat groene subsidies landen doen “afglijden naar protectionisme”. Dat maakt het extra moeilijk voor arme landen om toegang te krijgen tot groene technologie en zo hun uitstoot van broeikasgassen te verminderen.

Enkel minder transport kan de CO2-uitstoot van de transportsector drastisch naar beneden halen. Dat stelt nieuw onderzoek van de Universiteit van Valladolid in Spanje vast.

De financiële wereld kan inspiratie uit oude kennissystemen putten om ethischer te handelen, schrijft auteur en econoom Atul K. Shah. Bedrijven kunnen met andere, duurzamere concepten werken en toch succesvol zijn. ‘De mens is niet de spil van het leven op aarde.’

Omdat de zon niet altijd schijnt en er niet steeds wind is, is een van de belangrijkste vraagstukken voor de komende energietransitie het kunnen bufferen van opgewekte groene energie. Zopas is op dat vlak een doorbraak gerealiseerd in China door de productie van waterstof uit zeewater.

Fabrikanten van batterijen voor elektrische auto’s krijgen strenge milieuregels opgelegd. Daarover bereikte de EU vorige week vrijdag een overeenstemming.

In de volgende vijf jaren wordt evenveel geïnvesteerd in hernieuwbare energie als in de voorbije twintig jaar. Het Internationaal Energieagentschap noemt de wereldwijde energiecrisis hét kantelpunt in de transitie.

Duurzaam beleggen is populairder dan ooit. Maar ondanks mooie praatjes en beloftes belegt de helft van Europa’s duurzaamste beleggingsfondsen nog altijd in kolenbedrijven, oliegiganten en andere vervuilers.

De klimaattop COP21 bracht in 2015 het Klimaatakkoord van Parijs voort, waar ambitieuze doelstellingen overeengekomen werden en landen beloofden hun best te doen om de globale opwarming tot 1,5°C te beperken. Toch zijn we 7 jaar en 5 COPs later helemaal nog niet op koers om die doelstelling te halen. We hopen dat COP27 hier verandering in brengt, maar daarvoor zal de manier waarop beslissingen gemaakt worden moeten veranderen.

De ecologische voetafdruk van Bitcoin is sinds 2016 flink toegenomen, blijkt uit Amerikaans onderzoek. De munt creëert soms meer schade dan hij zelf waard is.

De Chileense kiezers hebben een nieuwe grondwet verworpen die de milieurechten aanzienlijk zou hebben uitgebreid en de urgentie van klimaatactie zou hebben erkend. In aanloop naar de stemming liepen de spanningen hoog op, omdat nepnieuws het debat verzuurde.

De eucalyptusplantages die houtskool leveren voor de hoogovens van staalproducent Aperam, die ook vestigingen in België heeft, dragen sterk bij aan het watertekort in de Braziliaanse Cerrado. Dat blijkt uit onderzoek van verschillende Braziliaanse universiteiten en middenveldorganisaties.

Tien grote financiële spelers hebben samen energiebedrijven in handen die goed zijn voor de helft van alle uitstoot uit steenkool, olie en gas, blijkt uit nieuw onderzoek. Ze kunnen zo een cruciale rol spelen in de transitie naar een groene economie.