Veille 2.1

De helft van de 75 meest kwetsbare landen ter wereld ziet de kloof met rijke landen opnieuw groeien, blijkt uit een nieuw rapport van de Wereldbank. Nochtans beschikken de landen vaak over een jonge bevolking, grote natuurlijke rijkdommen en een groot potentieel aan energie.

Een land dat onvoldoende doet om zijn eigen klimaatdoelstellingen waar te maken, schendt de mensenrechten van zijn burgers. Dat zegt het Europees Hof voor de Rechten van de Mens vandaag, in zijn uitspraak over een Zwitserse klimaatzaak. Het is de eerste keer dat een internationale rechtbank een arrest velt over klimaatverandering. De uitspraak kan grote gevolgen hebben voor volgende klimaatzaken, maar ook voor de Belgische die nog steeds loopt.

Vandaag start de zesde editie van de Milieuvergadering van de Verenigde Naties (UNEA) in Nairobi, Kenia. Wat is UNEA? Wat wordt er besproken en welke impact heeft het platform?

Onder de uitgestrekte zoutvlaktes van Jujuy in Argentinië zitten gigantische hoeveelheden lithium. Tientallen mijnbouwbedrijven staan te trappelen om die te ontginnen, maar de bewoners van de zoutvlaktes vechten terug. ‘Er is veel water voor nodig. En water is leven.’

Hoe krijgt de Green Deal waarmee de Europese Commissie de economie wil verduurzamen in de praktijk gestalte? Journalist Hans Wetzels trok voor MO* op onderzoek uit. In deze derde aflevering: Frankrijk, waar landbouwverduurzaming essentieel is voor de toekomst van het platteland.

De rijkste 1 procent in de wereld stoot evenveel uit als de 5 miljard armste mensen op aarde, stelt Oxfam in een nieuw rapport. De ngo pleit voor een belasting op extreme rijkdom.

Er is te weinig financiële ondersteuning voor zonne-energie in de armste landen van de wereld. Dat weerhoudt zonne-energie ervan om overal het volledige potentieel te bereiken, zo stellen Britse wetenschappers in een analyse.

Bernie Sanders was dinsdag 10 oktober in Bozar in Brussel, waar hij in een uitpuilende zaal sprak met Karl van den Broeck, hoofdredacteur van Apache, over zijn nieuwste boek: 'Het is oké om kwaad te zijn op het kapitalisme'. Wij waren erbij en noteerden zijn openingstoespraak. “Sociale ongelijkheid en de klimaatcrisis zijn de problemen waartegen we actie moeten voeren en tegen de superrijken die dit systeem in stand houden. Er is in feite maar één probleem: rijkdom en macht”.

Tropische bossen zijn niet langer de belangrijkste CO2-reservoirs ter wereld, stelt een nieuwe studie in Nature. Boreale en gematigde bossen hebben die rol overgenomen.

Hoewel ze grotendeels verantwoordelijk zijn voor de verergerende klimaatcrisis in Oost-Afrika, betaalden de rijke landen Ethiopië, Kenia, Somalië en Zuid-Soedan in 2021 slechts 2,4 miljard dollar aan klimaatgerelateerde ontwikkelingsfinanciering, in schril contrast met de 53,3 miljard dollar die Oost-Afrika jaarlijks nodig zegt te hebben om zijn klimaatdoelen voor 2030 te halen.

Wereldnieuws was het de laatste weken. ‘De Golfstroom kan stilvallen in 2025’, kopten kranten naar aanleiding van een recent verschenen paper. In feite ging de publicatie niet over de Golfstroom, maar over de Atlantic Meridional Overturning Circulation, kortweg AMOC. En bij de genoemde termijn vallen ook vraagtekens te plaatsen. Wat zegt de wetenschap over al die amok rond de AMOC? ‘Of het nu in 2025 is of in 2100, we willen niet dat dit gebeurt.’

Op woensdag 26 juni werd Jim Skea verkozen tot nieuwe voorzitter van het IPCC, een organisatie van de Verenigde Naties die de risico’s van de klimaatcrisis evalueert. Wat is zijn visie? ‘Elke fractie van een graad maakt een verschil. Dat moeten we onthouden.’

Rijke landen zijn bijna 180.000 miljard euro verschuldigd aan ontwikkelingslanden, stelt een studie in Nature. Ze zijn immers verantwoordelijk voor een in verhouding hogere CO2-uitstoot, terwijl arme landen het zwaarst worden getroffen door de gevolgen daarvan.

Welvarende landen zijn iets minder dan 180.000 miljard euro verschuldigd aan ontwikkelingslanden, stelt een studie in Nature. Ze zijn immers verantwoordelijk voor een disproportioneel hoge CO2-uitstoot, terwijl arme landen het zwaarst worden getroffen door de gevolgen daarvan.

Welvarende landen zijn al drie jaar te laat met het nakomen van hun belofte om jaarlijks 100 miljard dollar te mobiliseren voor arme landen om de gevolgen van de klimaatverandering aan te pakken. Dat stelt Oxfam vandaag in een rapport.

Om de ergste gevolgen van de klimaatverandering tegen te gaan, moet er het komende decennium een ingrijpende economische transformatie plaatsvinden, schrijft Owen Gaffney (Earth4all). Dat is zowel mogelijk als betaalbaar – als we ervoor zorgen dat de rijksten in de wereld hun deel betalen.

De toenemende bevolkingsomvang is niet de voornaamste reden waarom de mensheid de planetaire grenzen overschrijdt. Tot die vaststelling kwamen Beniamo Callegari en Per Espen Stoknes na onderzoek. Wat wél een probleem is, is de luxe-consumptie van koolstof en het uitputten van de biosfeer.

De Vlaamse regering heeft eindelijk knopen doorgehakt in het stikstofdossier. Natuurpunt, Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace, Dryade en West-Vlaamse Milieufederatie reageren tevreden dat het akkoord de druk van landbouw op natuur erkent. Positief zijn de extra middelen voor natuurherstel en de afbouw van de varkensstapel. Maar blind optimisme in technologische oplossingen pakt de grondoorzaak van het stikstofprobleem niet aan en blijft een risicovol toekomstpad voor landbouwers.

Volgens Oxfam, Friends of the Earth en Notre Affaire à Tous blijft de Franse grootbank investeren in de sector van fossiele brandstoffen en draagt ze zo bij tot de klimaatcrisis.

Omdat de zon niet altijd schijnt en er niet steeds wind is, is een van de belangrijkste vraagstukken voor de komende energietransitie het kunnen bufferen van opgewekte groene energie. Zopas is op dat vlak een doorbraak gerealiseerd in China door de productie van waterstof uit zeewater.

De Europese Commissie oordeelt dat het Franse verbod op korte vliegreizen legaal is. De beslissing is een klap voor de luchtvaartsector, die het verbod aanvocht.

De VN-klimaattop COP27 in Sharm-el-Sheikh Egypte liep zondag 20 november op zijn einde. De bijna tweehonderd deelnemende landen kwamen afgelopen weekend tot een slotakkoord. De brede klimaatbeweging reageert, wij bundelden de reacties van de Klimaatcoalitie, 11.11.11, Greenpeace, en Oxfam. ‘COP27 vergeet de oorzaak van de klimaatcrisis aan te pakken. De uitstap uit alle fossiele brandstoffen heeft de tekst niet gehaald.’

De noodzakelijke energietransitie komt volgens klimaatpsycholoog Gerdien de Vries niet snel van de grond omdat de overheid allerlei zaken om te verduurzamen neerlegt bij burgers en bedrijven. Burgers zijn afwachtend vanwege de onduidelijkheid en bedrijven willen dat er eerst wetgeving komt. Hoe kan de duurzame omslag er toch komen?

Veel rijke landen gebruiken boekhoudkundige trucs om hun bijdrage aan klimaatfinanciering voor ontwikkelingslanden groter voor te stellen dan ze in werkelijkheid is, stelt de ngo Oxfam in een nieuw rapport. Voor 2020 zou zo maar liefst 225 procent meer gerapporteerd zijn dan er effectief naar steun is gegaan.

Brazilië trekt binnenkort een tweede keer naar de stembus om een nieuwe president te kiezen. Behaalt de linksgeoriënteerde Luiz Lula da Silva, beter bekend als ‘Lula’, de overwinning? Hij gebruikt het dramatische milieubeleid van huidig president Jair Bolsonaro om stemmen te winnen. ‘Maar voor de meerderheid van de Braziliaanse bevolking heeft het milieu geen invloed op het stemgedrag.’

In een opmerkelijk interview pleit een topman van de Europese Centrale Bank voor een rijkentaks om de energiecrisis aan te pakken. Dat zelfs al zo’n gevestigd instituut oproept om de rijken te belasten toon aan hoe ernstig de crisis is waar we voor staan.

De Franse premier Élisabeth Borne kondigt 250 miljoen euro aan investeringen in de fietsinfrastructuur aan. Die passen in een langetermijnstrategie om van Frankrijk een echt fietsland te maken.

De voorbije maanden explodeerden de energieprijzen. Ook in ons land. Dat heeft grote budgettaire gevolgen voor de gezinnen. Toch wordt niet iedereen gelijk getroffen. Een studie van Mathias Somers voor denktank Minerva “Elektriciteitsverbruik in Vlaanderen. Wie verbruikt hoeveel?” onderzoekt de link tussen inkomen en verbruik. Daar vallen heel wat lessen uit te trekken, zowel naar financieel ondersteunend beleid naar koopkracht als voor een duurzaam energiebeleid. Allebei zaken met een hoge prioriteit in de samenleving.

Een groep van institutionele beleggers, met een gezamenlijke portefeuille van ongeveer 9600 miljard euro, gaat zijn invloed aanwenden om multinationals aan te sporen om duurzamer om te gaan met water.

De temperaturen tikten tijdens de afgelopen Ronde van Frankrijk verschillende keren tegen de veertig graden aan. Madeleine Orr, hoogleraar Sporteconomie aan de Loughborough University, vraagt zich af of het nog wel verantwoord is om in die omstandigheden zo’n uitputtingsslag te organiseren.

Een slordige 64 miljoen vierkante kilometer, twee keer de oppervlakte van Afrika, zoveel land is er nodig om de soortenrijkdom van de aarde te beschermen. Dat is althans de conclusie die op tafel ligt nu de wereld onderhandelt over nieuwe afspraken over biodiversiteitsbehoud.

Onze arbeidsmarkt schreeuwt om extra circulaire vaardigheden. Iedereen is het er over eens dat hierbij een belangrijke rol is weggelegd voor de overheid. Maar het wordt minder belicht dat ook bedrijven nog veel meer kunnen doen om alle bestaande competenties maximaal te benutten, meent Zeronautblogger Joren Verschaeve.

Grootouders voor het Klimaat is met haar campagne Onze spaarcenten voor hun toekomst (onzecenten.be) de winnaar van de Civil Society Prize 2021 van het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC). De Grootouders zijn verguld dat zij werden geselecteerd uit meer dan 50 inzendingen uit 24 landen van de Europese Unie, en ook nog eens eerste eindigden van de vijf finalisten.

Nigeria is het eerste grote ontwikkelingsland dat een jaarlijks CO2-budget gaat vastleggen. Zo wil het olieproducerende land tegen 2060 de uitstoot tot nul terugbrengen. Een nationale raad moet toezicht houden op de uitvoering van de klimaatplannen.

Eén van ‘s werelds belangrijkste zeereservaten, dat rond de Galapagoseilanden, zal aanzienlijk worden uitgebreid. Dat akkoord sloten Ecuador, Colombia, Panama en Costa Rica vorige week tijdens de klimaattop in Glasgow. ‘We beschermen hiermee niet alleen de toekomst van ons land, maar die van de hele mensheid.’