Veille 2.1

In een open brief geven 32 bedrijven ‘een sterk, positief signaal ter ondersteuning van een ambitieus klimaatbeleid in lijn met de klimaatwetenschap’. Ze roepen alle actoren op net als hen wetenschappelijke klimaatdoelen voorop te stellen én te behalen.

Belangrijkste les van het Wereld Economisch Forum? De klimaatproblematiek en het verlies aan natuur zijn een enorme bedreiging voor de bedrijfswereld. Heel wat CEO’s zijn zich daar intussen van bewust, maar de politiek moet nu het juiste kader scheppen, schrijft Julie Vandenberghe van WWF-België.

Azerbeidzjan, gastland van de volgende VN-klimaattop, heeft verschillende topmannen van olie- en gasbedrijven en enkele controversiële regeringsfiguren benoemd in het comité dat de top moet organiseren. Ook opvallend: er is geen enkele vrouw bij.

De populairste sport ter wereld, voetbal, wordt steeds groter. Kan de sector blijven groeien en tegelijkertijd zijn CO2-uitstoot naar beneden halen om te voldoen aan de internationale klimaatdoelstellingen?

Tunesië zit in een economische crisis én een watercrisis. Maar terwijl de ene na de andere boer daardoor zijn veestapel van de hand moet doen, gaat de kraan vlot open voor textielbedrijven en waterparken. ‘Onze overheid denkt alleen aan het binnenhalen van buitenlands geld.’

Fossiele energiebedrijven sponsoren de klimaatconferentie COP28 in oliestaat Dubai. Ze doen nog meer onbaatzuchtige dingen voor het klimaat, zoals een oorlog uitlokken. Voor de Venezolanen die op 3 december 2023 stemden in een referendum over de betwiste regio Essequibo gaat dit niet om een conflict met buurland Guyana maar over een conflict dat ExxonMobil uitlokt tegen de bevolking van Venezuela én Guyana.

Journalisten Amy Goodman en Dennis Moynihan van de alternatieve VS-zender Democracy Now! stellen op de klimaatconferentie COP28 in Dubai een enorme aanwezigheid vast van lobbyisten voor de fossiele energiebedrijven. Hun aanpak van de klimaatverandering is er op gericht ze nog erger te maken.

Humanitair chirurg Réginald Moreels schetst de realiteit van het grootste en langst durende conflict ter wereld, dat reeds dertig jaar aansleept, met tienduizenden burgerslachtoffers, terwijl mijnbouwbedrijven ongestoord temidden van een burgeroorlog de coltan voor onze gsm opdelven.

The critical annual update revealing the latest trends in global carbon emissions

Hoe krijgt de Green Deal waarmee de Europese Commissie de economie wil verduurzamen in de praktijk gestalte? Journalist Hans Wetzels trok voor MO* op onderzoek uit. In deze laatste aflevering: Griekenland, waar de energietransitie een verdienmodel dreigt te worden voor fossiele megabedrijven.

Onder de uitgestrekte zoutvlaktes van Jujuy in Argentinië zitten gigantische hoeveelheden lithium. Tientallen mijnbouwbedrijven staan te trappelen om die te ontginnen, maar de bewoners van de zoutvlaktes vechten terug. ‘Er is veel water voor nodig. En water is leven.’

Er is een Europees akkoord over een nieuwe richtlijn die milieumisdrijven strenger aanpakt. Het aantal erkende misdrijven verdubbelt en de straffen worden strenger.

Stoppen met plastic: veel bedrijven beloven het, maar nog meer bedrijven vermijden het. De ngo Surfrider Foundation Europe brengt in kaart welke strategieën ze toepassen om plastic te blijven gebruiken.

Het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen en Jan De Nul Group onderzoeken de milieu-impact van drijvende zonnepanelen op zee. Ook Nederland gaat 2,8 miljoen euro investeren in onderzoek naar het potentieel van drijvende zonnepanelen.

De gemiddelde koolstofvoetafdruk van de grote BEL20 bedrijven bedraagt 20,84 miljoen ton CO2 per jaar. Dit komt overeen met de jaarlijkse uitstoot van de armste 34% in België, d.w.z. 3,87 miljoen mensen, zo toont Oxfam aan in een nieuw rapport die onlangs uitkwam. Vier bedrijven overtreffen dit gemiddelde: KBC, AB INBEV, Umicore en Solvay. Toch zijn er manieren om de investeringen te financieren die nodig zijn om een ambitieuze vermindering van de CO2-uitstoot te realiseren. Tussen 2016 en 2021 betaalden de BEL20-bedrijven immers meer dan €47,5 miljard aan dividenden uit aan hun aandeelhouders, of 70% van hun winst.

De gemiddelde CO2-voetafdruk van veertien Bel20-bedrijven is gelijk aan de jaarlijkse uitstoot van de armste 34 procent van de bevolking, blijkt uit een rapport van Oxfam. Er zijn mogelijkheden om de CO2-impact van de bedrijven te verkleinen, zegt Oxfam, maar die worden niet benut.

Wetenschappers en artsen waarschuwen de leden van G7 dat een volgende gezondheidscrisis veel weg zal hebben van de coronacrisis. De leiders van de zeven rijkste industrielanden kwamen de afgelopen dagen samen in Hiroshima.

Langetermijncontracten voor de levering van Amerikaans gas aan Europese bedrijven leiden tot een enorme toename aan infrastructuur aan beide kanten van de oceaan, verstikken lokale gemeenschappen, en bedreigen onze klimaatdoelen. De gasindustrie, waaronder het Belgische Fluxys, zit niet alleen aan de knoppen, maar heeft geprofiteerd van de oorlog in Oekraïne om deze plannen door te duwen. Dat wijst een nieuw onderzoeksrapport van Greenpeace International uit, dat vandaag wordt gepubliceerd. [1]

Een veelgehoord argument tegen strengere klimaatregels is dat bedrijven zouden uitwijken naar landen met een laksere wetgeving. Strengere klimaatwetgeving doet bedrijven echter helemaal niet verhuizen naar het buitenland, blijkt uit een studie van het Nederlands Centraal Planbureau. De regels blijken bovendien de winst of productiviteit niet te schaden.

Ruim 80% van de Belgen is voorstander van een Europese zorgplichtwet, die bedrijven verplicht om hun CO₂-uitstoot te verminderen. Dat blijkt uit een nieuwe enquête die 11.11.11 op dinsdag vrijgaf.

Om de ergste gevolgen van de klimaatverandering tegen te gaan, moet er het komende decennium een ingrijpende economische transformatie plaatsvinden, schrijft Owen Gaffney (Earth4all). Dat is zowel mogelijk als betaalbaar – als we ervoor zorgen dat de rijksten in de wereld hun deel betalen.

De toenemende bevolkingsomvang is niet de voornaamste reden waarom de mensheid de planetaire grenzen overschrijdt. Tot die vaststelling kwamen Beniamo Callegari en Per Espen Stoknes na onderzoek. Wat wél een probleem is, is de luxe-consumptie van koolstof en het uitputten van de biosfeer.

Velen doen hun best om hun ecologische voetafdruk te verkleinen en toch worden de zomers steeds warmer. Moeten we de teugels laten vieren? Zeker niet, zegt MO*columnist van de maand Jurgen Masure. Maar de focus op onze individuele inspanningen leidt ons af van de échte boosdoeners voor het klimaat.

Duizenden steden over de hele wereld kunnen zichzelf volledig van energie voorzien met zonnepanelen die op waterreservoirs drijven. Bovendien beschermen die de watervoorraden in een opwarmend klimaat, stelt onderzoek in het wetenschappelijk tijdschrift Nature.

De grootste agro- en voedingsbedrijven ter wereld hebben sinds 2020 miljardenwinsten gemaakt, dankzij de corona-pandemie en de oorlog in Oekraïne. Dat blijkt uit een nieuw rapport in opdracht van Greenpeace. De milieuorganisatie roept internationale, nationale en lokale beleidsmakers op om mee een einde te maken aan de controle en het monopolie van dit soort bedrijven, en maatregelen te nemen die zorgen voor transparantie en strengere regelgeving voor de activiteiten van deze sector.

Vierentwintig grote multinationals die claimen dat ze klimaatleiders zijn omdat ze actief inzetten op netto nul-uitstoot blijken in werkelijkheid amper te doen wat ze beloven. Dat concludeert de non-profit Carbon Market Watch.

De financiële wereld kan inspiratie uit oude kennissystemen putten om ethischer te handelen, schrijft auteur en econoom Atul K. Shah. Bedrijven kunnen met andere, duurzamere concepten werken en toch succesvol zijn. ‘De mens is niet de spil van het leven op aarde.’

De banken BNP Paribas, Deutsche Bank, ING, en Santander, alle vier actief in België, blijven investeren in bedrijven die betrokken zijn bij de productie, het onderhoud of de modernisering van kernwapens. Dat blijkt uit het nieuwe ‘Don’t Bank on the Bomb’-rapport van de internationale campagne ter afschaffing van kernwapens (ICAN) en de Nederlandse Vredesorganisatie PAX.

Terwijl de boeren buiten de prijzen vallen is de Vlaamse overheid zeer gul met subsidies aan grote bedrijven. Vaak dienen die subsidies voor nepoplossingen. Als we de klimaattransitie serieus nemen moeten we durven resultaat afdwingen voor de subsidies die gegeven worden.

De overheid van de Cookeilanden heeft plannen om aan diepzeemijnbouw te doen. Milieuorganisaties vrezen echter dat het lawaai van de onderzeese activiteiten de walvissen zal verjagen. Die verblijven drie maanden per jaar rond de eilandengroep. De natuurbeschermers vragen een moratorium zodat er meer onafhankelijk onderzoek kan gebeuren.

Dat financiële instellingen mee verantwoordelijk zijn voor mensenrechtenschendingen, klimaatverandering en natuurvernietiging is bekend, schrijft MO*ontwikkelaar Wies Willems. Het is dan ook wraakroepend dat de sector erin slaagt om te ontsnappen aan nieuwe Europese duurzaamheidsregels.

Duurzaam beleggen is populairder dan ooit. Maar ondanks mooie praatjes en beloftes belegt de helft van Europa’s duurzaamste beleggingsfondsen nog altijd in kolenbedrijven, oliegiganten en andere vervuilers.

Het Europees Parlement roept de EU-lidstaten op om uit het omstreden Internationaal Energiehandvest (ECT) te stappen. Dat handvest maakt het voor energiebedrijven mogelijk om miljarden euro’s schadevergoeding te eisen van landen die klimaatinspanningen doen.

Greenpeace voerde op maandagochtend 21 november actie aan het partijbureau van de N-VA. De milieuorganisatie toont met een groot spandoek dat de partij de fossiele energiebedrijven een hand boven het hoofd houdt. Greenpeace vindt het onbegrijpelijk dat N-VA de Belgische uitstap uit het omstreden Energiehandvestverdrag (ECT) blokkeert.

De noodzakelijke energietransitie komt volgens klimaatpsycholoog Gerdien de Vries niet snel van de grond omdat de overheid allerlei zaken om te verduurzamen neerlegt bij burgers en bedrijven. Burgers zijn afwachtend vanwege de onduidelijkheid en bedrijven willen dat er eerst wetgeving komt. Hoe kan de duurzame omslag er toch komen?

Het Peruaanse parlement had een wet goedgekeurd die mijnbouwbedrijven in financiële moeilijkheden vrijstelt van het naleven van milieunormen. Maar het ministerie van Milieu heeft die wet nu tegengehouden.

De energiecrisis is een complex weefwerk van oorlog, politieke keuzes en economische dynamieken. De meeste aandacht gaat – terecht – naar de ontploffende prijzen en de sociale gevolgen daarvan. Opvallend minder aandacht gaat naar het eigenaarschap van de energiebedrijven. Nochtans geloven sommigen dat de prijzen pas onder controle gebracht kunnen worden als de aandeelhouders van gedaante en dus ook van logica veranderen. Een gesprek tussen Nick Meynen en, zoals altijd, onze host Tjhoi Ng Sauw.

De organisatie die milieuvriendelijke houtproducten certificeert, FSC, gaat zijn label nu ook geven aan bedrijven die hout kappen. Die moeten dan wel alle bossen herstellen die ze tussen 1994 en 2020 hebben gekapt én de gemeenschappen vergoeden die schade hebben geleden door de ontbossing.

Met een nieuw rapport wilt de Vlaamse Regering tonen dat de PFAS-verontreiniging op de Oosterweelwerf ‘onder controle’ is. Toch blijven de olifanten in de kamer de noodzaak aan een uitfasering van alle PFAS in Vlaanderen en een concrete kalender voor het saneringsplan voor de wijde omgeving van 3M.

De Birkbeck University of London laat fossiele bedrijven niet langer toe om werknemers te zoeken op de universiteit. Het is een overwinning voor een studentencampagne die ook tientallen andere Britse universiteiten onder druk zet.

Ce système électronique ne remplace pas l’Orno mais vient en complément des billets colorés bien connus.

Grote bedrijven die actief zijn in de Europese Unie spenderen tot een derde meer aan lobbyen dan zeven jaar geleden. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van lobbywaakhond Corporate Europe Observatory.

Egypte legt klimaat- en milieuorganisaties zware beperkingen op en daardoor kunnen die hun werk niet naar behoren kunnen uitvoeren, zegt de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch. Milieuactivisten durven zelfs niet deelnemen aan de komende VN-klimaatconferentie in Egypte uit vrees voor repressie.

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, stelt voor om een plafond in te voeren voor de inkomsten van bedrijven die elektriciteit produceren met lage kosten en een solidariteitsbijdrage van bedrijven die fossiele brandstoffen gebruiken. De inkomsten uit deze onverwachte winsten zullen naar mensen en bedrijven gaan om hen te helpen met de recente stijging van de energieprijzen en om te investeren in hernieuwbare energiebronnen van eigen bodem. Oxfam EU wil een belasting op de overwinsten van alle bedrijven die van de crisis profiteren.

Tien grote financiële spelers hebben samen energiebedrijven in handen die goed zijn voor de helft van alle uitstoot uit steenkool, olie en gas, blijkt uit nieuw onderzoek. Ze kunnen zo een cruciale rol spelen in de transitie naar een groene economie.

Hoe voelen jongeren zich over de klimaatopwarming? Om op die vraag te kunnen antwoorden organiseerde MO* een gesprek tussen jongeren vanuit de hele wereld en vroeg het hen zelf. ‘Wij, jongeren en kinderen, worden steeds buiten de klimaat- en milieudiscussie gelaten’, zegt de Colombiaanse Valentina (17) ‘maar het zijn wel wij die in die toekomst zullen moeten leven.’

De beloften van 25 megabedrijven om klimaatneutraal te worden, blijken bij nader onderzoek niet met daden bezegeld. Alles bij elkaar geteld komen de beloftes van de topbedrijven - van Amazon tot Google - in het beste geval neer op een gemiddelde vermindering van 40 procent van de uitstoot, zeggen onderzoekers.

Grote energiebedrijven en hun brancheverenigingen hinderen de Europese klimaatplannen, blijkt uit een nieuwe analyse van beleidsbeïnvloeding. Dat doen ze door wetenschappelijk onderbouwde beleidsvorming te politiseren en zo een toekomst voor fossiel gas veilig te stellen. Mét succes.

Fossiele bedrijven gokken erop dat de opwarming van de aarde niet zal omkeren en dat de olieprijs hoog blijft. Onder meer Shell, ExxonMobil en Kuwait Petroleum Corporation zetten in op dure olieprojecten die niet lonen in een wereld die maximaal 2 graden opwarmt. Dit blijkt uit een analyse van Carbon Tracker.

Meer dan 450 wetenschappers roepen PR- en reclamebureaus op om niet langer samen te werken met fossiele brandstofbedrijven. De communicatiecampagnes van de bedrijven vormen ‘een van de grootste belemmeringen voor internationale klimaatactie’, stellen de wetenschappers in een open brief.

De klimaatopwarming leidt tot meer langdurige weersituaties in de zomermaanden, stelt onderzoek in het wetenschappelijk tijdschrift Nature. Vooral in Europa vertaalt zich dat in meer hittegolven, droogtes en intense regenperiodes.

Ricardo Petrella ziet een nieuw bijkomend gevaar opdoemen voor het leefmilieu. Grote bedrijven willen de natuur zelf vercommercialiseren, onder meer door van water een speculatief financieel marktproduct te maken, concreet onbeperkt watergebruik voor de grote bedrijven, en onbetaalbaar drinkwater voor de gewone mensen.

Op 24 november organiseert de faculteit Ingenieurswetenschappen van de KU Leuven het symposium ‘CO2 is in the air’ over de weg naar een klimaatneutrale industrie. Bij de gastsprekers: ArcelorMittal en ExxonMobil, twee van de meest vervuilende multinationals in ons land. In plaats van hen een onkritisch een platform te bieden, zouden we beter een debat organiseren over de rol van deze bedrijven in de klimaatopwarming.

Grieks econoom Yanis Varoufakis ziet drie redenen waarom de laatste klimaatconferentie opnieuw een debacle is geworden: een wereldwijd probleem van free-riding (de onrechtmatige overconsumptie van basisgrondstoffen door de grote bedrijven), het gebrek aan internationale coördinatie en ... het kapitalisme.

De mooie beloftes over netto-nul-uitstoot die overheden en grote bedrijven in het kader van de klimaattop maken, dienen slechts als afleidingsmanoeuvre, schrijven Maureen Santos en Linda Schneider van de Heinrich-Böll-Stiftung. ‘Deze schijnbaar ambitieuze doelstellingen komen neer op de zoveelste ronde van “greenwashing” omdat netto nul niet echt nul is.’

De politieke wereldleiders zijn in Glasgow om tot een klimaatakkoord te komen. Over één aspect wordt hardnekkig gezwegen: het militaire. Wist je dat het leger VS meer CO2 uitstoot dan een land als Zweden? Daarnaast is er een gevaarlijk nucleair opbod bezig in het Midden Oosten.

Amerikaans auteur en klimaatactivist Stan Cox sprak met Noam Chomsky over de mogelijkheid om onze kinderen en kleinkinderen nog een leefbare toekomst te garanderen. Chomsky is zeer positief over de huidige klimaatacties van jonge mensen over heel de wereld. 'Dit zijn de keuzes waar we voor staan. Ik heb niet veel jaren meer tegoed, maar anderen wel. De mogelijkheid van een rechtvaardige en duurzame toekomst is reëel en we kunnen nog heel wat doen om ze te verwezenlijken voor het te laat is.'