Veille 2.1

Relaas van hoe het nationaal klimaatbeleid in de voorbije vier jaar is vastgelopen door electorale profilering vanuit de Vlaamse regering.

‘Niemand is gebaat bij een feitenvrij klimaatbeleid’, schrijven de initiatiefnemers van de Klimaatzaak naar aanleiding van het nieuws dat Vlaanderen als enige gewest in cassatieberoep gaat tegen het Klimaatarrest. ‘Zou de Vlaamse regering de eigen rapporten lezen?’

Een land dat onvoldoende doet om zijn eigen klimaatdoelstellingen waar te maken, schendt de mensenrechten van zijn burgers. Dat zegt het Europees Hof voor de Rechten van de Mens vandaag, in zijn uitspraak over een Zwitserse klimaatzaak. Het is de eerste keer dat een internationale rechtbank een arrest velt over klimaatverandering. De uitspraak kan grote gevolgen hebben voor volgende klimaatzaken, maar ook voor de Belgische die nog steeds loopt.

De eerste klimaatzaak tegen een multinational in ons land is een feit. Ze heet ‘The Farmer Case’ omdat agroecologische boer Hugues Falys de dupe is van de klimaatcrisis waarvoor hij zelf geen verantwoordelijkheid draagt.

Een bioboer uit Henegouwen daagt energiereus TotalEnergies voor de rechter. Het is de eerste Belgische klimaatzaak tegen een bedrijf, en de eerste keer dat een boer een bedrijf aanklaagt voor geleden klimaatschade. Eerder werd in Nederland energiereus Shell veroordeeld in een vergelijkbare zaak.

Een boer uit Henegouwen daagt TotalEnergies voor de rechter vanwege de impact van het bedrijf op de klimaatcrisis. Extreme weersomstandigheden hebben zijn boerderij aanzienlijke schade berokkend, zegt hij. Het is de eerste klimaatzaak tegen een multinational in België.

Wereldwijd zijn er 2.300 klimaatzaken aangespannen tegen overheden en bedrijven. Die zaken gaan de wereld veranderen. Dit is hoe.

Le 30 novembre, la Cour d’appel de Bruxelles a rendu son verdict: la Belgique est condamnée à réduire ses émissions de gaz à effet de serre d’au moins 55% d’ici à 2030. Les enseignements que l’on peut en tirer sont évidemment nombreux.

Het Brusselse hof van beroep oordeelde dat regeringen in ons land te weinig doen om de klimaatcrisis te bezweren. De initiatiefnemers van Klimaatzaak schetsen de directe impact voor de politiek.

Dat politici het klimaatarrest naast zich neer leggen, verbaast eigenlijk niemand. Misschien is dat wel het meest verbazingwekkende: dat we er met z'n allen zo aan gewend zijn geraakt dat onze overheden hun zorgplicht niet nakomen dat we er nauwelijks nog van opkijken.

België schrijft geschiedenis. Het Brusselse Hof van Beroep heeft het vonnis uitgesproken dat ons land zijn deel moet doen van de wereldwijde inspanningen om de opwarming van de aarde onder de 1,5°C te houden. Concreet moet ons land de uitstoot van broeikasgassen ten laatste in 2030 met minstens 55 procent verminderd hebben tegenover het niveau in 1990. "Klimaatzaak wint! Jullie hebben GEWONNEN!! Wij hebben gewonnen, alle 70.536 samen!!", schrijft Sarah Tak van Klimaatzaak opgetogen in een open brief.

Naar aanleiding van de klimaattop in Dubai blaast de klimaatcoalitie op 3 december terug verzamelen in Brussel. Medeorganisator Anuna De Wever kondigde aan met een Palestijnse vlag aan de grote klimaatmars te zullen deelnemen. Zij wil namelijk de strijd tegen het kolonialisme koppelen aan de klimaatzaak. De rechterzijde greep de gelegenheid aan om de klimaatbeweging te 'ontmaskeren'. Ook de ecomodernistische voorstanders van een apolitieke klimaataanpak trokken stevig van leer. Hoewel het discours van De Wever zowel tactisch als inhoudelijk rammelt, is de klimaatkwestie wel degelijk door-en-door politiek. De vraag is echter hoe we de verschillende deelstrijden best met elkaar verbinden.

Une action collective en Justice pour pousser la Belgique à respecter ses engagements en matière de politique climatique. #AffaireClimat #auboulot

Op 14 september 2023 is in het Brusselse Justitiepaleis de beroepsprocedure van de Klimaatzaak van start gegaan, met 60.000 eisers de grootste rechtszaak in de gerechtelijke geschiedenis van België – en zelfs de grootste klimaatzaak wereldwijd. De zittingen – telkens op donderdag en vrijdag – duurden acht dagen over een periode van vier weken. De pleidooien liepen tot 6 oktober 2023. We publiceerden op onze website de updates die David Van Reybrouck vanuit de rechtszaal maakte, hieronder het vierde en laatste verslag.

Op 14 september 2023 is in het Brusselse Justitiepaleis de beroepsprocedure van de Klimaatzaak van start gegaan, met 60.000 eisers de grootste rechtszaak in de gerechtelijke geschiedenis van België – en zelfs de grootste klimaatzaak wereldwijd. De zittingen – telkens op donderdag en vrijdag – zullen acht dagen duren over een periode van vier weken. De pleidooien lopen tot 6 oktober 2023. We publiceren hier de updates die David Van Reybrouck vanuit de rechtszaal maakt, hieronder het tweede verslag van David Van Reybrouck.

In de Verenigde Staten hebben zestien jongeren gelijk gekregen in een rechtszaak tegen de staat Montana. De jongeren vochten een regel aan die verbood om de impact van wetten op het klimaat te bestuderen. De staat moet voortaan rekening houden met de CO₂-uitstoot en de gevolgen ervan op droogte, bosbranden en andere klimaatrisico’s. Het was de eerste Amerikaanse klimaatzaak die het tot in de rechtbank schopte.

Dit najaar, vanaf 14 september tot 6 oktober, is de klimaatzaak geagendeerd in het Brusselse hof van beroep. Wat werd alweer geoordeeld in eerste aanleg? Waarom ging men in beroep en waarop is dit gebaseerd? Welke zou de impact kunnen zijn van een positieve uitspraak?

De rechtszaak waarbij iedereen wint

Volgens Oxfam, Friends of the Earth en Notre Affaire à Tous blijft de Franse grootbank investeren in de sector van fossiele brandstoffen en draagt ze zo bij tot de klimaatcrisis.

Vijf natuur- en milieuorganisaties stellen de Vlaamse regering in gebreke omdat de Vlaamse pesticidenreglementering al meer dan tien jaar de Europese habitat- en pesticidenrichtlijn schendt. De organisaties geven de Vlaamse regering een maand om de Vlaamse regels in lijn te brengen met de Europese regelgeving.

In de race tegen de tijd om de internationale klimaatdoelstellingen te halen zijn behalve de klimaatprotesten ook gerechtelijke klimaatzaken een gamechanger. Dat is de hoopvolle boodschap die de theaterhit De zaak Shell van Anoek Nuyens en Rebekka De Wit uitdraagt. VUB-klimaatprofessor Wim Thiery knikt instemmend: “Er lopen in de wereld een tachtigtal klimaatzaken, en we zien nu al de resultaten.”

Vijf natuur- en milieuorganisaties stellen de Vlaamse regering in gebreke omdat de Vlaamse pesticidenreglementering al meer dan tien jaar de Europese habitat- en pesticidenrichtlijn schendt. De organisaties geven de Vlaamse regering een maand om de Vlaamse regels in lijn te brengen met de Europese regelgeving.

Wie evenmin heeft stilgezeten de laatste tijd, is Nic Balthazar. Gedurende twee jaar volgde hij Roger Cox, dé wereldwijde klimaatzaakautoriteit en advocaat in onze zaak, op de voet. Dat resulteerde in een aangrijpende documentaire.

La jurisprudence Urgenda est à l’origine d’innombrables condamnations de l’insuffisance des politiques à réduire les émissions de gaz à effet de serre. S’il est logique de s’attaquer ainsi à la source du problème, l’impossibilité de ces politiques à en supprimer les conséquences pose la question de l’insuffisance des mesures destinées à y faire face.

Het Brusselse hof van beroep heeft beslist om de Klimaatzaak met voorrang te behandelen. De Belgische Staat moet zich in september volgend jaar, sneller dan verwacht, opnieuw voor de rechter verantwoorden.

De vzw Klimaatzaak heeft goede hoop dat de behandeling van het beroep dat het ingesteld heeft tegen het vonnis van een Brusselse rechtbank binnen het jaar behandeld wordt. Dat heeft Nick Balthazar donderdagavond in Leuven gezegd in de nabespreking van zijn uitmuntende film ‘Duty of Care’ die in première vertoond werd in het kader van Docville, het festival van de documentaire film.

De Belgische Klimaatzaak gaat in hoger beroep tegen de Belgische overheden. Klimaatzaak won een half jaar geleden al voor de rechtbank, sindsdien is er niets concreets veranderd, zegt de vzw.

L’association Klimaatzaak ouvre un nouveau chapitre dans l’histoire de la justice climatique belge. L’organisation annonce préparer un nouveau procès contre la Belgique pour “inaction climatique”. Des milliers de citoyens la soutiennent. Ensemble, ils demandent à la justice d’imposer des objectifs de réduction des émissions de CO2 soit supérieurs à ce que prévoit l’Union européenne.

De Belgische Klimaatzaak gaat in hoger beroep tegen de Belgische overheden. Klimaatzaak won een half jaar geleden al voor de rechtbank, sindsdien is er niets concreets veranderd, zegt de vzw.

Uw land gaat schandalig om met zijn inwoners. Onze mensenrechten worden massaal geschonden. Dat staat nu zwart op wit. De Brusselse rechtbank oordeelde in de Klimaatzaak dat het Belgische klimaatbeleid het recht op leven van 58.000 burgers schendt. Zij preciseerde dat dit gebeurt “in een context waarin u zich ten volle bewust bent van het zekere risico van gevaarlijke klimaatverandering voor de bevolking”. 58.000 burgers zaten mee in de juridische procedure van Klimaatzaak, maar de mensenrechtenschending geldt voor alle inwoners van dit land.

Namens 58.000 Belgische burgers: Serge de Gheldere, Ignace Schops, Dirk de Clippeleir, Francesca Vanthielen, Nic Balthazar, Lambert Schoenmaekers, Johan Van Den Bosch, Tom Lenaerts, Tom Brookes, Koen Vanmechelen en Stijn Meuris: de oprichters van VZW Klimaatzaak.

Encadré par des impératifs scientifiques et des obligations internationales, le pouvoir discrétionnaire des législateurs et des gouvernements n’est pas absolu. L’agenda politique ne peut oblitérer la donne scientifique. Le droit international qui est pris en considération dépasse le droit conventionnel, issu d’un traité traditionnel (Protocole de Kyoto) ; le tribunal prend en compte ce que l’on appelle parfois « les instruments de droit mou » et les rapports scientifiques.

Groot nieuws voor het klimaat: vandaag heeft de rechtbank van Eerste Aanleg in Brussel de Belgische overheden collectief veroordeeld voor hun nalatige klimaatbeleid. “Er is veel werk aan de winkel. We hopen dat dit vonnis voor de cruciale versnelling zorgt die het klimaatbeleid nodig heeft en dat de rechtbank zo snel mogelijk concrete reductiedoelstellingen oplegt”, stelt Laurien Spruyt, expert Klimaat bij Bond Beter Leefmilieu.

La Belgique ne fait pas assez pour lutter contre les dérèglements climatiques. La justice vient de condamner l’Etat coupable d’atteinte aux droits fondamentaux. Le climat est de plus en plus une affaire de justice. C’est un tournant important. Désormais, l’inaction climatique est coupable, coupable non seulement du point de vue politique, ou éthique, mais aussi en droit, d’un point de vue juridique donc.

Ook de Belgische Klimaatzaak haalt zijn slag thuis. De rechter veroordeelt de Belgische overheden collectief omdat ze de wettelijke zorgplicht en de mensenrechten schenden.

Dit pour droit que, dans la poursuite de leur politique climatique, les parties défenderesses ne se comportent pas comme des autorités normalement prudente et diligentes ...

Le tribunal francophone de première instance de Bruxelles estime que la politique climatique belge viole les droits humains et donne raison à l’ASBL Klimaatzaak dans l’affaire qui l’oppose à l’État fédéral et aux trois Régions du pays, a indiqué l’ASBL jeudi sur Twitter.

Un constat peut être posé : les émissions de gaz à effets de serre n’ont fait que croître d’année en année et les gouvernements en Belgique n’ont pas l’ambition d’agir, malgré leurs engagements », a plaidé Me Carole Billiet, avocate de l’ASBL Klimaatzaak, mardi matin, dans le « procès climat », devant le tribunal civil de Bruxelles. L’association, rejointe par 62.000 citoyens, a intenté une action contre l’Etat et les trois Régions en vue de contraindre les autorités belges à respecter leurs promesses dans le cadre de la lutte contre le réchauffement climatique.